Jump to content

Tríotón

Ón Vicipéid, an chiclipéid shaor.
WD Bosca Sonraí Réad RéalteolaíochTríotón 
Cineálgealach Neiptiún agus gealach neamhrialta
FionnachtaíWilliam Lassell[1] Cuir in eagar ar Wikidata
Dáta fionnachtana10 Deireadh Fómhair 1846, Sasana
EapainmTríotón
Réad tuismitheoraNeiptiún
Sonraí fithiseacha
Ais mhór a354,759 km
Éalárnacht e0
Tréimhse fhithiseach P−5.876854 d
Claonadh i129.812 ° ↔ éiclipteach
156.885 ° ↔ meánchiorcal
129.608 ° ↔ fithis
Saintréithe fisiceacha agus réaltmhéadracha
Ga1,353.4 km Cuir in eagar ar Wikidata
Trastomhas2,700 km Cuir in eagar ar Wikidata
Dearbhmhéid−1.2 Cuir in eagar ar Wikidata
Méid dhealraitheach (V)13.47 (banda V) Cuir in eagar ar Wikidata
Achar dromchla23,018,000 km² Cuir in eagar ar Wikidata
Mais21.39 Yg[2] Cuir in eagar ar Wikidata
Toirt10,384,000,000 km³ Cuir in eagar ar Wikidata
Meándlús2.061 g/cm³ Cuir in eagar ar Wikidata
Imtharraingt dromchla0.779 m/s² Cuir in eagar ar Wikidata
Ailbéideacht0.76 Cuir in eagar ar Wikidata
Teocht an dromchla
astronomical object's surface
38 K Cuir in eagar ar Wikidata
Le cuid

An ghealach is mó de 8 ngealach Neiptiúin is ea Tríotón. Tá trastomhas 2,700 km aige, agus tá sé i bhfithis chiorclach 328,000 km os cionn Neiptiúin. Tugadh faoi deara é den chéad uair i 1846. D'aimsigh an spásárthach Voyager 2 dhá bhrúchtadh arda géasair air, agus mar sin, is iad Tríotón, Io (gealach de chuid Iúpatair), agus an Domhan féin na reanna spéire i gcóras na Gréine a bhfuil brúchtaí orthu. Ní fios fós cad is bun leis na brúchtaí air. Dar le réalteolaithe áirithe, nítrigin faoi bhrú atá ag brúchtadh tríd an dromchla is ag iompar carraigeacha, cloch is deannaigh amach ón taobh istigh. Ar aon chuma, meastar é a bheith gníomhach ó thaobh teicteonaice, a dhromchla á athrú an t-am ar fad. Tá sé cosúil i méid agus nádúr le Plútón.[3]

Is ea Tríotón an seachtú gealach is mó sa Ghrianchóras, an dara gealach is mó i gcompráid leis a bpláineád (i ndiaidh gealach an Domhain), agus an abhacphláinéad is mó a bhfuil aithne air. Tá Tríotón i bhfithis chúlaithe — imrothlaíonn sé sa treo contrártha le rothlú an mháthairphláinéid — an t-aon ghealach mhór sa Ghrianchóras a dhéanann amhlaidh.[4]

  1. Ráite i: A Short History of Astronomy. Údar: Arthur Berry. Foilsitheoir: John Murray. Teanga an tsaothair nó an ainm: Béarla na Breataine. Dáta foilsithe: 1898.
  2. URL tagartha: https://ssd.jpl.nasa.gov/?sat_phys_par. Dáta rochtana: 5 Meán Fómhair 2020.
  3. Hussey, Matt (2011). "Tríotón". Fréamh an Eolais. Coiscéim. p. 678.
  4. Dennis Overbye (2014-11-05). "Bound for Pluto, Carrying Memories of Triton" (en-US). The New York Times. Dáta rochtana: 2024-08-17.