Tomás Ó Fiaich
Tomás Ó Fiaich | |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
![]() | |||||||
Deireadh Fómhair 2, 1977 -
Deireadh Fómhair 2, 1977 - ← William John Conway - Cahal Daly (en) ![]() Dioceses: Ard-Deoise Ard Mhacha
Meitheamh 30, 1979 - Bealtaine 8, 1990 | |||||||
Saol | |||||||
Eolas breithe | Coilleach Eanach, Samhain 3, 1923 | ||||||
Náisiúntacht | Éireannach | ||||||
Bás | Toulouse, Bealtaine 8, 1990 | ||||||
Áit adhlactha |
St Patrick's Cathedral (en) ![]() | ||||||
Cúis bháis | bás nádúrtha (ionfharchtadh miócairdiach) | ||||||
Oideachas | |||||||
Alma mater | Coláiste Phádraig, Má Nuad | ||||||
Teangacha | An Ghaeilge | ||||||
Gairm | |||||||
Gairm | sagart Caitliceach | ||||||
Fostóirí | Seanchas Ard Mhacha (1954 - 1977) | ||||||
Creideamh | |||||||
Reiligiúin | Eaglais Chaitliceach Rómhánach |
Scoláire agus sagart ab ea Tomás Ó Fiaich (3 Mí na Samhna 1923 – 8 Bealtaine 1990).
Luathshaol[cuir in eagar | athraigh foinse]
Rugadh i gCoilleach Eanach i gContae Ard Mhacha in Éirinn é an 3 Samhain 1923. Tógadh é i gCamloch. Múinteoirí a thuismitheoirí, Pádraig Ó Fiaich agus Áine Ní Fhearchair, agus bhí mac eile acu, Pádraig[1]. Cailleadh an mháthair nuair nach raibh ach ocht mbliana d’aois ag Tomás; deirfiúr an athar a thug aire don teaghlach ina diaidh. Fuair sé bunscolaíocht sa Chreagán Dubh mar a raibh a athair ina phríomhoide agus is ann a mhúscail múinteoir óg a spéis sa Ghaeilge
Chuaigh sé chun na hollscoile i Maigh Nuad, Cill Dara agus léann Ceilteach á dhéanamh aige don BA.
Cuireadh é go Coláiste Pheadair, Loch Garman, agus is ann a oirníodh ina shagart é ar 6 Meitheamh 1948.
Chaith sé tamall ag obair ina dheoise féin r i bparóiste an Mhaí i dTír Eoghain. Rinne sé staidéar iarchéime agus ghnóthaigh sé céim M.A. i Stair na hÉireann ó Choláiste na hOllscoile, Baile Átha Cliath.
Rinne sé staidéar ó 1950 go dtí 1952 in ollscoil Lováin na Beilge. Ghnóthaigh Lic.Sc.Hist. lena thráchtas ‘The Church in Armagh under lay control’;
Fuair sé post mar léachtóir staire in Ollscoil Mhaigh Nuad sa bhliain 1953.
Ceapadh ina Ollamh le "Nua-stair na hÉireann" é sa bhliain 1959.
Bhí sé ina leasuachtarán ar an gColáiste ó 1970 go 1974, agus ina Uachtarán ina dhiaidh sin.
Ardeaspag agus Cairdinéal[cuir in eagar | athraigh foinse]
Cheap an Pápa Pól VI Tomás Ó Fiaich ina Ardeaspag ar Dheoise Ard Mhacha agus Éarlamh na hÉireann Uile ar an 18 Lúnasa 1977. Eisean a bhí ina chomharba ar an gCairdinéal William Conway. Ba é rogha chléir Ard Mhacha é mar ardeaspag.
Rinneadh Cairdinéal de an 30 Meitheamh 1979.
Na Trioblóidí[cuir in eagar | athraigh foinse]
Bhain conspóid lena cheapachán mar gheall ar a dhílseacht dá dhúiche féin, dúiche a bhí sáite sna trioblóidí idir Poblachtánaigh, Dílseoirí agus Arm na Breataine lena linn. "bhí Ó Fiaich gafa idir thine an dá arm, é ag iarraidh dul i bhfeidhm ar an dá thaobh, an IRA agus rialtas na Breataine agus Aontachtaithe Uladh" (ainm.ie). Samhlaíodh do rialtais na Breataine agus na Poblachta go raibh Ó Fiaich ró-bháúil leis na 'Sealadaigh'.
Gaeilge[cuir in eagar | athraigh foinse]
Ó na 1950idí ar aghaidh bhí Ó Fiaich ar dhuine de mhórphearsana athbheochan na Gaeilge[2]. Throid sé go láidir in aghaidh naimhde na Gaeilge le linn dó a bheith i Maigh Nuad, agus chuir sé go mór le scoláireacht na teanga lena linn chomh maith.
Bhí aithne mhaith air i nGaeltacht Thír Chonaill agus is iomaí lá a chaith sé ar cuairt inti.
Saothar[cuir in eagar | athraigh foinse]
Foinsí[cuir in eagar | athraigh foinse]
Tá a bheathaisnéis scríofa ag Risteárd Ó Glaisne, Tomás Ó Fiaich (1990) agus Billy Fitzgerald, Father Tom: an authorised portrait of Father Tomás Ó Fiaich (1990)
Tagairtí[cuir in eagar | athraigh foinse]
- ↑ ainm.ie. "Tomás Ó Fiaich". Dáta rochtana: Lúnasa 2018.
- ↑ ainm.ie. "Tomás Ó Fiaich". Dáta rochtana: LÚNASA 2018.
![]() |
Is síol é an t-alt seo. Cuir leis, chun cuidiú leis an Vicipéid. Má tá alt níos forbartha le fáil i dteanga eile, is féidir leat aistriúchán Gaeilge a dhéanamh. |