An difríocht idir athruithe ar: "Taoiseacha Ailigh"

Ón Vicipéid, an chiclipéid shaor.
Content deleted Content added
... ag eagrú
clib: Mobile edit Mobile web edit Advanced mobile edit
... ag aistriú
clib: Mobile edit Mobile web edit Advanced mobile edit
Líne 1: Líne 1:
{{Glanadh-mar|ag aistriú go Gaeilge}}
{{Glanadh-mar|ag aistriú go Gaeilge}}
[[Íomhá:Griahan of aileach.jpg|300px|mion|''Exterior view of the [[Grianan of Aileach]] in [[County Donegal]], the royal fort of the Kingdom of Aileach]]
[[Íomhá:Griahan of aileach.jpg|200px|mion|[[Grianán Ailigh]]]]


'''Ríthe Ailigh''' ba ea an teideal a dtugtar ar ríthe [[Uí Néill an Tuaiscirt]], is é sin, críocha [[Cenél Conaill|Cineál Chonaill]] agus [[Cenél nEógain|Cineál Eoghain]]. I ndiaidh [[Cath Cloítech]] sa bhliain 789, its kings have been exclusively from the Cenél nEógain.
''The '''Kings of Ailech''' were the over-kings of the [[Medieval Ireland|medieval Irish]] [[Provinces of Ireland|province]] of [[Ailech]] in north-western [[Ireland]]. It encompassed the territories of the [[Cenél nEógain]] and [[Cenél Conaill]]. After the battle of Cloítech in 789 its kings have been exclusively from the Cenél nEógain. The royal fort for Ailech was the [[Grianan of Aileach]],<ref name="Clontarf21">Seán Duffy (2014); "Brian Boru and the Battle of Clontarf", page 21. Gill & Macmillan. {{ISBN|978-0-7171-6207-9}}.</ref> a [[hillfort]] on top of Greenan Mountain in modern-day [[County Donegal]], [[Republic of Ireland]].

Ba é [[Grianán Ailigh]] dún na ríochta,<ref name="Clontarf21">Seán Duffy (2014); "Brian Boru and the Battle of Clontarf", lch 21. Gill & Macmillan. {{ISBN|978-0-7171-6207-9}}.</ref> suite ar [[Cnoc an Ghrianáin|Chnoc an Ghrianáin]], [[Contae Dhún na nGall]].


== Luath-Ríthe (5ú-8ú haoiseanna) ==
== Luath-Ríthe (5ú-8ú haoiseanna) ==

Leagan ó 11:38, 17 Feabhra 2021

Grianán Ailigh

Ríthe Ailigh ba ea an teideal a dtugtar ar ríthe Uí Néill an Tuaiscirt, is é sin, críocha Cineál Chonaill agus Cineál Eoghain. I ndiaidh Cath Cloítech sa bhliain 789, its kings have been exclusively from the Cenél nEógain.

Ba é Grianán Ailigh dún na ríochta,[1] suite ar Chnoc an Ghrianáin, Contae Dhún na nGall.

Luath-Ríthe (5ú-8ú haoiseanna)

Seo a leanas ríthe níos luaite Cineál Eoghain agus Ailigh:

Ríthe idir 700 agus 1185

Seo a leanas ríliosta Ailigh ón mbliain 700 go dtí 1197 (c. ionradh na Normannach). Bhí roinnt dóibh ina Ardríthe na hÉireann.

  • Fergal mac Máele Dúin 700 – 11ú Nollaig 722
  • Áed Allán mac Fergaile 722–743
  • Niall Frossach mac Fergaile 743–770
  • Máel Dúin mac Áedo Alláin 770–788
  • Áed Oirdnide mac Néill 788–819
  • Murchad mac Máele Dúin 819–823
  • Niall Caille mac Áeda 823–846
  • Máel Dúin mac Áeda 846–867
  • Áed Findliath mac Néill c. 855 – 20ú Samhain 879
  • Murchad mac Máele Dúin 879–887
  • Flaithbertach mac Murchado 887–896
  • Domnall mac Áeda 887–915
  • Niall Glúndub mac Áeda 896 – 15ú Meán Fómhair 919
  • Flaithbertach mac Domnaill 916–919
  • Fergal mac Domnaill 919–938
  • Muirchertach mac Néill 938 – 26ú Feabhra 943.
  • Domnall mac Muirchertaig ua Néill 943
  • Flaithbertach mac Muirchertaig meic Néill 943
  • Ruaidrí ua Canannáin 943-956
  • Flaithbertach mac Conchobair 956–962
  • Tadg mac Conchobair 956–962
  • Conn mac Conchobair 956–962
  • Murchad Glun re Lar mac Flaithbertaigh 962–972
  • Fergal mac Domnaill meic Conaing 980–989 (ar a tugtar fís an teideal rí Ailigh ina thásc faoin mbliain 1000)
  • Áed mac Domnaill Ua Néill 989–1004
  • Flaithbertach Ua Néill 1004–1031
  • Áed mac Flaithbertaig Ua Néill 1031–1033
  • Flaithbertach Ua Néill (arís) 1033–1036
  • Niall mac Máel Sechnaill 1036–1061
  • Ardgar mac Lochlainn 1061–1064
  • Áed Ua hUalgairg 1064–1067
  • Domnall mac Néill 1067–1068
  • Áed mac Néill 1068–1083
  • Donnchad mac Néill 1083–1083
  • Domnall Ua Lochlainn 1083 – 9ú Feabhra 1121
  • Conchobar mac Domnaill 1121–1128
  • Magnus Ua Lochlainn 1128–1129
  • Conchobar mac Domnaill 1129–1136
  • Domhnall Mac Lochlainn 1136-1136
  • Muirchertach Mac Lochlainn 1136–1143
  • Domnall Ua Gairmledaig 1143–1145
  • Muirchertach Mac Lochlainn (arís) 1145–1166
  • Conchobar mac Muirchertaigh Mac Lochlainn 1166–1167
  • Niall Mac Lochlainn 1167–1176
  • Aed In Macaem Toinlesc Ua Neill 1167–1177
  • Mael Sechlainn mac Muirchertaigh Mac Lochlainn 1177–1185

Ríthe iar-1185

Ón mbliain 1185 ar aghaidh, tugtar an teideal as Rí Thír Eoghain ar ríthe Cineál Eoghain. Ba é Áed Buide Ua Néill (bás 1283) an rí deireanach ar a dtugtar an teideal Rí Ailigh.

  • Domhnall Mac Aedh Mac Lochlainn 1185-1186
  • Ruaidhri Ua Flaithbheartaigh 1186-1187
  • Domhnall Mac Aedh Mac Lochlainn (arís) 1187-1188
  • Muirchertach Mac Muirchertaigh Mac Lochlainn 1188-1196
  • Flaithbheartach Ua Maol Doraidh 1196-1197

Féach freisin

Foinsí

  • "Cenel nEogain Kings of Ailech 700-1185", ll 194–195, in A New History of Ireland, volume IX, eag. Byrne, Martin, Moody, 1984.
  • T.M. Charles-Edwards, Early Christian Ireland
  • Francis J. Byrne, Irish Kings and High-Kings

Tagairtí

  1. Seán Duffy (2014); "Brian Boru and the Battle of Clontarf", lch 21. Gill & Macmillan. ISBN 978-0-7171-6207-9.


Teimpléad:Ó Néill