Pisa (cathair)

Pisa
Suíomh
43.72°N 10.4°E / 43.72; 10.4
Stát ceannasach	an Iodáil
Réigiún san Iodáil	An Tuscáin
Cúige san Iodáil	Cúige Pisa
Príomhchathair de	Cúige Pisa Poblacht Pisa (10 haois–1406)
Daonra
Iomlán	88,737 (2023)
• Dlús	479.48 hab./km²
Teanga oifigiúil	an Iodáilis
Tíreolaíocht
Achar dromchla	185.07 km²
Suite i nó in aice le limistéar uisce	Arnó
Airde	4 m
Ar theorainn le	Collesalvetti Cascina Livorno San Giuliano Terme
Sonraí stairiúla
Leanann sé/sí	Pisae (en)
Éarlamh	Rainerius (en) agus Bona of Pisa (en)
Eagraíocht pholaitiúil
• Méara Pisa	Michele Conti (2018–)
Aitheantóir tuairisciúil
Cód poist	56100 agus 56121–56128
Lonnaithe i gcrios ama	UTC+01:00 UTC+02:00
Glaochód	050
Aitheantas ISTAT	050026
Italian cadastre code (municipality) (en)	G702
Eile
Suíomh gréasáin	comune.pisa.it

Cathair san Iodáil is ea Pisa. Tá sí suite ar bhruach abhainn Arno, agus is í príomhchathair Chúige Pisa í, i réigiún na Tuscáine. Tá cáil dhomhanda ar an túr claonta atá inti. Bhí daonra de 90,000 duine inti sa bhliain 2008.

Pisa le Augustus Wall Callcott, 1833

radharc ón Túr Claonta Pisa

Lungarno, Pisa

Stair

Ní fios cathain ar bunaíodh an chathair, ach tá fianaise ann go raibh na Pealascaigh, na Gréagaigh, na hEatruscaigh agus na Liogúirigh sa cheantar. Léiríonn fianaise na seandálaíochta go raibh trádáil á dhéanamh leis an Ghréig sa 5ú haois RC. Rinne na Rómhánaigh coilíneacht de Phisa sa bhliain 180 RC. Bhí easpag lonnaithe inti ó 313 AD ar aghaidh.

Cathair chumhachtach mhuirí ba ea Pisa le linn na meánaoiseanna agus chuir sí longa ar fáil don phápa Gréagóir I chun cogadh a chur ar Biosantiam, agus bhí sí páirteach i gcogaí éagsúla eile mar stát neamhspleách nó mar chuid d'impireachtaí éagsúla. Mhair glór-réim na cathrach go dtí an 13ú haois nuair a chloígh cabhlach Genoa í ar an 6 Lúnasa 1284. Mar gheall ar an cuan a bheith ag dul i léigle sioltadh tháinig meath ar thrádáil agus ar chumhacht mhíleata Phisa ach tháinig sí chun cinn mar ionad léinn le bunú na hollscoile sa bhliain 1343.

Ba i bPisa a rugadh Galileo Galilei duine d'eolaithe móra an domhain. Rinneadh tionsclaíocht éadrom a fhorbairt sa bhfichiú haois ach scriosadh cuid mhaith den chathair sa Dara Cogadh Domhanda.

Turasóireacht

Tá an-cháil ar ailtireacht Phisa, go háirithe ar an túr claonta sa Piazza de Miracoli (Túr Claonta Pisa).

Féach freisin

• Túr Claonta Pisa