An difríocht idir athruithe ar: "An Chéad Dáil"

← Gabh chuig an difear roimhe seo An chéad dhifear eile →

Content deleted Content added

Inline

Leagan ó 20:44, 19 Eanáir 2007

An Chéad Dáil ag bailigh le chéile i dTeach an Ardmhéara, Baile Átha Cliath ar 21 Eanáir, 1919.

Ba é an Chéad Dáil parlaimint Éireannach nua a bhunaíodh i mBaile Átha Cliath, Poblacht na hÉireann sa bhliain 1919. Ag an am, ba pháirt den Ríocht Aontaithe í an tír, agus shuigh na polaiteoirí i Westminster, Sasana. Ach tar éis Éirí Amach na Cásca i 1916, bhí a lán tacaíocht ag an páirtí poblachtach Sinn Féin, agus bhunaigh siad a bparlaimint féin nua in Éireann leis an t-ainm "Dáil Éireann". Briseadh amach Cogadh Angla-Éireannach ar an lá céanna.

Ag an chéad chruiniú, eisíodh Faisnéis Neamhspleádhchuis (nó Forógra Neamhspleáchais na hÉireann, mar a ghlaoitear air anois) ag rá go raibh Poblacht na hÉireann i bhfeidhim. Bhí a lán de na h-ionaid Éireannach fós i bpríosún, agus dá bhárr ní raibh ach 26 dóibh i láthair. I mí na Samhna 1919, dhearbhaigh na Rialtas na Breataine go raibh an Dáil mí-dhleathach agus ó sin ar aghaidh bhí orthu teacht le chéile faoi rún.

Crinniú i dTeach an Ardmhéara

Bhí an céad crinniú i dTeach an Ardmhéara ar 21 Eanáir, agus rinneadh an cuid is mó den ghnó i nGaeilge. Toghadh Cathal Brugha ina Ceann Comhairle, nó cathaoirleach agus cuireadh cúpla cáipéisí i láthair:

Bunreacht Dála Éireann - bunreacht gearr agus sealadach
Faisnéis Neamhspleádhchuis
Scéal Ó Dháil Éireann Chum Saor-Náisiún an Domhain
Clár Oibre Poblacánaighe

Dhearbhaigh an Forógra Neamhspleáchais gurb rialtas ar stát ardcheannasach í an Dháil leis an t-ainm Dáil Éireann, agus ansin bhunaigh an Dháil comh-aireacht faoin ainm "An Aireacht". Chomh maith le sin, roghnaíodh duine amháin a bheith ina "Phríomh-Aire" agus leis an teidal "Uachtarán ar Dháil Éireann" freisin. B'é Brugha an príomh-aire sealadach a toghadh, agus tháinig de Valera isteach ina áit i mí Aibreáin.

Baill suntasacha

@@ Líne 1: / Líne 1: @@
-[[Íomhá:Firstdail.jpg|right|thumb|400px|An Chéad Dáil i 1919.]]
+[[Íomhá:Firstdail.jpg|right|thumb|400px|An Chéad Dáil ag bailigh le chéile i d[[Teach an Ardmhéara]], [[Baile Átha Cliath]] ar [[21 Eanáir]], [[1919]].]]
-Ba é '''An Chéad Dáil''' parlaimint Éireannach nua a bhunaíodh i m[[Baile Átha Cliath]], [[Poblacht na hÉireann]] i [[1919]]. Ag an am, ba pháirt den [[Ríocht Aontaithe]] í an tír, agus shuigh na polaiteoirí i [[Westminster]]. Ach tar éis [[Éirí Amach na Cásca]] i [[1916]], bhí a lán tacaíocht ag an páirtí poblachtach [[Sinn Féin]], agus bhunaigh siad a bparlaimint féin nua in Éireann. Ag an chéad chruiniú eisíodh [[Faisnéis Neamhspleádhchuis]] ag rá go raibh [[Poblacht na hÉireann]]  i bhfeidhim. Bhí alan desna iondaithe Éireannach fós i bpriosún, agus dá bhárr ní raibh ach 26 dóibh i láithir. I mí na Samhna [[1919]], dearbhaigh na [[Rialtas na Breataine]] go raibh an Dáil mí dleathach agus ó sin ar aigheadh bhí orthu teacht le chéole faoi rún.
+Ba é '''an Chéad Dáil''' parlaimint [[Éire|Éireannach]] nua a bhunaíodh i m[[Baile Átha Cliath]], [[Poblacht na hÉireann]] sa bhliain [[1919]]. Ag an am, ba pháirt den [[Ríocht Aontaithe]] í an tír, agus shuigh na polaiteoirí i [[Westminster]], [[Sasana]]. Ach tar éis [[Éirí Amach na Cásca]] i [[1916]], bhí a lán tacaíocht ag an páirtí poblachtach [[Sinn Féin]], agus bhunaigh siad a bparlaimint féin nua in Éireann leis an t-ainm "[[Dáil Éireann]]". Briseadh amach [[Cogadh Angla-Éireannach]] ar an lá céanna.
+Ag an chéad chruiniú, eisíodh [[Faisnéis Neamhspleádhchuis]] (nó Forógra Neamhspleáchais na hÉireann, mar a ghlaoitear air anois) ag rá go raibh [[Poblacht na hÉireann]] i bhfeidhim. Bhí a lán de na h-ionaid Éireannach fós i bpríosún, agus dá bhárr ní raibh ach 26 dóibh i láthair. I mí na Samhna [[1919]], dhearbhaigh na [[Rialtas na Breataine]] go raibh an Dáil mí-dhleathach agus ó sin ar aghaidh bhí orthu teacht le chéile faoi rún.
+== Crinniú i dTeach an Ardmhéara ==
+Bhí an céad crinniú i d[[Teach an Ardmhéara]] ar 21 Eanáir, agus rinneadh an cuid is mó den ghnó i n[[Gaeilge]]. Toghadh [[Cathal Brugha]] ina [[Ceann Comhairle]], nó cathaoirleach agus cuireadh cúpla cáipéisí i láthair:
+* [[Bunreacht Dála Éireann]] - bunreacht gearr agus sealadach
+* [[Faisnéis Neamhspleádhchuis]]
+* [[Scéal Ó Dháil Éireann Chum Saor-Náisiún an Domhain]]
+* [[Clár Oibre Poblacánaighe]]
+Dhearbhaigh an Forógra Neamhspleáchais gurb rialtas ar stát ardcheannasach í an Dháil leis an t-ainm Dáil Éireann, agus ansin bhunaigh an Dháil comh-aireacht faoin ainm "An Aireacht". Chomh maith le sin, roghnaíodh duine amháin a bheith ina "Phríomh-Aire" agus leis an teidal "Uachtarán ar Dháil Éireann" freisin. B'é Brugha an príomh-aire sealadach a toghadh, agus tháinig de Valera isteach ina áit i mí Aibreáin.
+== Baill suntasacha ==
+* [[Éamon de Valera]]
+* [[Mícheál Ó Coileáin]]
+* [[Liam Tomás Mac Cosgair]]
+* [[An Cunta Pluincéid]]
+* [[Eoin Mac Néill]]
+* [[Art Ó Gríofa]]
+* [[Cathal Brugha]]
+* [[Caoimhín Ó hUiginn]]
+* [[Constance Gore-Booth Markiewicz|Constance Markievicz]]
+{{stumpa}}
 [[Catagóir:Stair na hÉireann]]