Rónán mac Colmáin

Ón Vicipéid, an chiclipéid shaor.
Infotaula de personaRónán mac Colmáin
Ríthe na Laighean
Cuir in eagar ar Wikidata
Gníomhaíocht
Gairmmonarc Cuir in eagar ar Wikidata

Rí na Laighean ba ea Rónán mac Colmáin, a tháinig i gcoróin tar éis Bhranduibh mac (bás 605).[1] Bhí beirt fhear ann darbh ainm 'Rónán mac Colmáin' a bhí gníomhach sa Laigin go luath sa seachtú haois, agus ní fios go cruinn cé acu a bhí ina rí. Meascann foinsí níos deireanaí an bheirt, ach tugann an staraí Francis John Byrne faoi ndear nach ndéanann na foinsí is luaite a leithéid.[2]

Rí Uí Chinnsealaigh[cuir in eagar | athraigh foinse]

Uí Chinnsealaigh ba ea an chéad Rónán (bás 624)[3] Colmán mac Cormaic de Shíol Chormaic ba ea a athair.[4] Creideann Byrne gurbh eisean a bhí ina rí na Laighean. Tá a thásc i nAnnála Tiarnaigh agus Annála Uladh dís.[5][6]

Crannmhaol Arbhoilg (bás 656), rí Laigean níos deireanaí, ba ea a mhac son. I measc mac eile, bhí Blathmhac (bás 658) agus Cumascach, rí Uí Chinnsealaigh.

Tháinig Crannmhaol Arbhoilg Luatha mac Áedo (bás 628) i gcomharbacht ar mar rí Uí Chinnsealaigh.

Rí Uí Dhúnlainge[cuir in eagar | athraigh foinse]

Uí Dhúnlainge ba ea an dara Rónán (bás 613). Colmáin Mór mac Cairbre (Colmán Már mac Coirpri) na ea a athair.[7]

Tugtar an teideal 'rí Laigean' do ina thásc i Annála Tiarnaigh.[8] Le linn na ré seo, chuir na hannála seo roinnt ríthe Laigean ó na ríliostaí.

Sága Fingal Rónáin[cuir in eagar | athraigh foinse]

Príomhalt: Fingal Rónáin

Feictear Rónán mac Colmáin Uí Dhúnlainge sa sága Fingal Rónáin,[9] (aitheanta fosta mar 'Anbhás Maoil Fhothartaigh mhic Rónáin' (Aided Máele Fothartaig meic Rónáin)), dán Meán-Ghaeilge den 10ú haois. Caomhnaítear an scéal sa Leabhar Laighneach.

Rónán Mac Aodha (Rónán mac Áedo) is ea ainm príomhphearsa an scéil, ach feictear sna ginealaigh gur mharaigh Rónán mac Colmáin a mhac.[10] Tugann Dan Wiley faoi ndeara gur éirigh díofa í líne chlann Rónáin tar éis a bháis, agus gur de shliocht a dhearthár, Faolán, iad ríthe Uí Dhúnlainge na Laigean.[11]

De réir an tsága, Eithne ní Chumascaigh ba ea chéad bhean chéile Rónáin, agus bhí mac acu darbh ainm Máelfothartaig. I ndiaidh bhás Eithne, phós sé arís le hiníon Eochaid Iarlaithe (bás 666) den Dál Araí. An-óg a bhí an bhanríon nua, agus rinne sí iarracht a leasmhac a mhealladh. Chuaigh Maol Fothartaigh ar deoraíocht dá thoil féin dá bharr go hAlbain. Tháinig sé abhaile i ndeireadh na dála, ach lean an bhanríon léi lena cluanaireacht. Nuair a dhiúltaigh sé arís í, bhuail sí bob ar an rí a mhac a dúnmharú.

Féach freisin[cuir in eagar | athraigh foinse]

Foinsí[cuir in eagar | athraigh foinse]

  • Corpus of Electronic Texts
  • Byrne, Francis John (2001), Irish Kings and High-Kings, Baile Átha Cliath: Four Courts Press, ISBN 978-1-85182-196-9
  • MacKillop, James, A Dictionary of Celtic Mythology. Oxford University Press, Oxford, 1998. ISBN 0-19-280120-1

Naisc sheachtracha[cuir in eagar | athraigh foinse]

Tagairtí[cuir in eagar | athraigh foinse]

  1. Tugtar réimeas deich mbliana dó sa Leabhar Laighneach
  2. Francis J.Byrne, Irish Kings and High Kings, lch. 137.
  3. dátaí per The Chronology of the Irish Annals le Daniel P. McCarthy
  4. Byrne, Irish Kings and High Kings, tábla 10.
  5. Annála Uladh, AU 624.1
  6. Annála Tiarnaigh, AT 625.1.
  7. Byrne, Irish Kings, Tábla 9.
  8. AT 613.4.
  9. fingal, gortú nó marú gaoil, ar eDIL
  10. Bhí Rónán Crach mac Áedo Díbchine Uí Mháil ann ag an am chéanna.
  11. Dan M. Wiley, "Fingal Rónáin" Curtha i gcartlann 2006-09-02 ar an Wayback Machine, The Cycles of the Kings.