Eochaidh Iarlaithe
| Beathaisnéis | |
|---|---|
| Bás | 666 |
| Teaghlach | |
| Páiste | Leathlobhar mac Eachach  |
| Athair | Fíachnae mac Báetáin |
| Siblín | Mongán mac Fiachna agus Cathassach mac Lurgain |
Rí Dhál Araí na gCruithne, de chlann Uí Chaolbhaidh, ba ea Eochaidh Iarlaithe mac Lorgan (Sean-Ghaeilge Eochaid Iarlaithe mac Lurgain) (bás 666)[1][2]. He was the son of Fiachna mac Baodáin (bás 626), rí Ulad agus Ardrí na hÉireann, ba ea a athair.[3][4][5]
Sna 6ú agus 7ú haoiseanna, bhí Dál Araí rannpháirteach mar phríomhchlann i gcónaidhm na gCruithne.[6] Is casta í croineolaíocht ríthe Dhál Araí idir Cath Mag Roth sa bhliain 637 agus an phlá den bhliain 666. Is rí dóichí é go raibh sé i réim ón mbliain 646 go dtí 666. Tugtar an teideal rí na gCruithne dó ina thásc i nAnnála Uladh Dúin bhliain 666, agus feictear é sna ríliostaí.[7]
Sa dán Meán-Ghaeilge den 10ú haois, Fingal Rónáin, faightear scéal maidir le hEochaid. Bhí iníon is óige Eochadha pósta le Rónán Crach de chlann Uí Dhúnlainge na Laigean. Thit sí i ngrá áfach lena leasmhac, Maol Fothartaigh, agus rinne iarracht é a mhealladh. Dhiúltaigh sé í, agus dá bharr chroch sí é, ag rá lena céile gur bhrúigh sé féin uirthi. Mar thoradh, mharaigh a céile a mhac féin. Níos deireanaí, bhain deartháireacha altrama Mhaoil Fhothartaigh a ndíoltas agus mharaigh siad Eochaidh Iarlaithe.[8]
Rinneadh rí Dhál Araí de mhac Eochadha, Leathlobhar (bás 709).
Foinsí
[cuir in eagar | athraigh foinse]- Corpus of Electronic Texts
- Annála Inis Faithlinn, G100004
- Annála Tiarnaigh, G100002
- Annála Uladh, cuid 1, G100001A
- Annála na gCeithre Máistrí, cuid 1, G800011A
- Chronicon Scotorum, G100016
- Leabhar Laighneach, Rig Ulad, Rig Dail Araide G800011A
- Byrne, Francis John (2001), Irish Kings and High-Kings, Baile Átha y: Four Courts Press, ISBN 978-1-85182-196-9
- Charles-Edwards, T. M. (2000), Early Christian Ireland, Cambridge: Cambridge University Press, ISBN 0-521-36395-0
- Gearoid Mac Niocaill (1972), Ireland before the Vikings, Baile Átha Cliath: Gill and Macmillan
Naisc sheachtracha
[cuir in eagar | athraigh foinse]Tagairtí
[cuir in eagar | athraigh foinse]- ↑ Annála Uladh, AU 666.3
- ↑ Annála Tiarnaigh, AT 666.3
- ↑ Byrne, Tábla 7
- ↑ Charles-Edwards, Aguisín XXII
- ↑ Mac Niocaill, lch. 138
- ↑ Byrne, lch. 109
- ↑ Feictear an teideal 'rí Cruithne' roimhe sin sna hannála don bhliain 646
- ↑ Annála Easpacha na hÉireann, FA 34