Conmhaicne Mheánmhaigh

Dream agus tuath i gcúige Chonnacht ba ea Conmhaicne Mheánmhaighe (Sean-Ghaeilge Conmaicne Máenmaige, nó Conmaícne Mhéin, Conmaícne Críche Meic Erca).

Bunús

Gaolta b'fhéidir leis na Laigin ba ea na Conmhaicne, a scaip ar fud na tíre, ag lonnú i gcúige Chonnacht agus an Longfort.

Glaoitear scaití ar an tuath sna hannála Conmhaícne Máenmaige, Máenmag, Machaire Maenmuighe agus Trícha Máenmaige.

Críocha

Áit a bhíodh an tuath, tá barúntacht Bhaile Locha Riach anois ann. Tá téacs ar marthain ón mbliain 1333 a thugann na paróistí a leanas mar chuid dá críocha: Cill Chon Iarainn, Cill Tulach, Cill Íomair Uí Dhálaigh, An Ghráinseach, Cillín a Díoma, An Leac Dhearg agus Baile Locha Riach, san áireamh sa cheann deireanach na paróistí Cill Chonaicne, Cill tSeiscill agus Cill Chúile. Bhíodh an fós Cill Leáin, An Ballán, Cill Rícill agus Cill Mhian. Agus na hAnglo-Norman i réim, cantred a bhí inti.

Luath-dhreamanna agus ríochtaí in Éirinn, c. 800

Taoisigh

Bhí Conmhaicne Mheánmhaighe faoi cheannas Uí Fhiachrach Fhionn, níos deireanaí Uí Mhaine. Bhí Uí Neachtain agus Uí Mhaolalaidh ina rítheaghlaigh.

Daoine de bhunadh

• ACM 581.2: Aedh, mac Suibhne, toiseach Maonmuighe, d'écc
• AU 801.8: Cathrannach m. Cathail Moenmhaigi & Nindidh ancorita pausant.
• AU 803.7: Belliolum inter Sogen & Aicme Moenmaighi in quo multi interfecti

Glaodh Cú Chulainn Chonmhaicne ar Neide mac Onchu mac Finnlugh i dtuairisc Chath Ard Raithin, a tharla timpeall na bliana 800.

• AU 825.5: Fergal m. Cathrannaigh, rex Locha Riach, moritur.
• ACM 848.2: Cetadach, abb Cluana Mic Nóis, d'écc. Do Uibh Corbmaic Maenmaighe a chenél.
• ACM 881.8: Corbmac, mac Ceithearnaigh, prioir Tíre Dá Ghlas & Cluana Fearta Brénainn, & an dara tighearna boí an tan-sin for Loch Riach.

Chaith Conchobar Maenmaige Ua Cellaigh, rí Uí Mhaine (bás 1180) agus a mac altrama, Conchobar Maenmaige Ua Conchobair, rí Chonnacht (1186-1189) beirt a gcuid óige i Meánmhaigh.

Ceann na Fine ba ea Seán Ó Maolalaidh (beo 1419–1480) agus taoiseach Uí Mhaolalaidh deiridh a bhí cónaí air sa cheantar.

Tagairtí sna hannála

• CS 1132: A raid by Conchobor ua Briain into Maenmagh and he plundered Cell Biain and brought away many cows.
• CS 1135: A Battle at Maengach initiated by the Síl Muiredaigh on the Uí Maine, in which many fell including Conchobor ua Cellaigh and ua Mainnín, king of Sogain. The Ui Maine were victorious.
• ALC 1180: The battle of the Conchobars, in Connacht, in which Conchobhar Maenmaighe killed Conchobhar O'Ceallaigh, i.e. the king of Uí-Maine, and his son Tadhg, and Diarmaid O'Ceallaigh, and many nobles of Uí-Maine; at Maghsruibhe-gealain, at the head of Daire-na-capall, this battle was fought.
• ALC 1531: Tuathal, the son of O Domnallain of Machaire Maenmuighe, died. Gilla Patraic son of Adam Mac an Baird died.

Féach freisin

• Ui Fiachrach Finn
• Clann Fhergail
• Uí Fiachrach Aidhne
• Clann Taidg
• Conmhaícne Mara
• Delbhna Tir Dha Locha
• Muintir Murchada
• Senchineoil
• Soghain
• Uí Díarmata
• Síol Anmchadha
• Iar Connacht
• Maigh Seola
• Cenél Áeda na hEchtge

Foinsí

• Annála na gCeithre Máistrí
• Paul MacCotter, Medieval Ireland: Territorial, Political and Economic Divisions, Four Courts Press, 2008, ll. 140–141. ISBN 978-1-84682-098-4
• MacKillop, James (2004). "Conmaicne. Oxford Reference.". A Dictionary of Celtic Mythology. Oxford University Press.
• A Chorographical Description of West or H-Iar Connaught written A.D. 1684 by Roderic O'Flaherty ESQ with notes and Illustrations by, James Hardiman M.R.I.A., Irish Archaeological Society, 1846.