An difríocht idir athruithe ar: "An Phortaingéilis"
No edit summary clib: Mobile edit Mobile web edit |
No edit summary |
||
Líne 32: | Líne 32: | ||
==Cá labhraítear Portaingéilis?== |
==Cá labhraítear Portaingéilis?== |
||
=== |
==== An Bhrasaíl ==== |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
===An |
==== An Phortaingéil ==== |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
=== |
==== Angóla ==== |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
=== |
====Mósaimbíc==== |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
=== |
==== An Fhrainc ==== |
||
Tá cúpla milliún duine de shíolrach na Portaingéile ann. |
|||
⚫ | |||
=== |
===São Tomé agus Príncipe=== |
||
Is teanga oifigiúl |
Is í Portaingéilis an teanga oifigiúl i São Tomé agus Príncipe. Tá 98% den daonra ábalta í a labhairt. |
||
=== |
=== Tíortha eile === |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
===Mósaimbíc=== |
|||
====Ceanada==== |
|||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
====Guine Bissau==== |
|||
⚫ | |||
⚫ | |||
===An |
====An Ghuine Mheánchiorclach==== |
||
Is teanga oifigiúl í an Portaingéilis sa Ghuine Mheánchiorclach comh maith leis an Spáinnis agus an Fhraincís. |
|||
⚫ | |||
====Macau==== |
|||
===São Tomé agus Príncipe=== |
|||
⚫ | |||
====An Namaib==== |
|||
⚫ | |||
Is í Portaingéilis an teanga oifigiúl i São Tomé agus Príncipe. Tá 98.4% do daonra São Tomé agus Príncipe |
|||
ábalta an Portaingéilis a labhairt. |
|||
===S.A.M.=== |
====S.A.M.==== |
||
De réir American Community Survey 2006-2010 bhí Portaingéilis |
De réir American Community Survey 2006-2010 bhí an Portaingéilis á labhairt ag 684,493 duine i S.A.M.. Bhí thart ar 26.5% (181,437) na cainteoirí ina gcónaí i Massachusetts. |
||
=== Tíomór Thoir === |
==== Tíomór Thoir ==== |
||
Teanga oifigiúl sa Tíomór Thoir. Measadh i 2012 go raibh 35% den daonra Tíomór Theas ábalta Portaingéilis a léamh, scríobh agus í a labhairt. |
|||
== Tagairtí == |
== Tagairtí == |
Leagan ó 09:40, 13 Márta 2021
Is í an Phortaingéilis teanga náisiúnta na Portaingéile, chomh maith le 5 dtír neamhspleách eile ar fud an domhain. Labhraíonn timpeall is 280 milliún duine ó dhúchas í ar fud an domhain, agus céad milliún eile mar dhara teanga nó mar theanga iasachta. Mar sin, tá sí ar theangacha móra an domhain, agus meastar go bhfuil sí ar an tséú teanga is líonmhaire cainteoirí.
Chuaigh an teanga ar fud an domhain nuair a bhunaigh na Portaingéalaigh a n-impireacht choilíneach. Inniu, tá sí ar an tseachtú teanga is líonmhaire cainteoirí. Is í an Phortaingéilis atá ó dhúchas ag duine as gach beirt i Meiriceá Theas, cé nach labhraítear ach in aon tír amháin í - an Bhrasaíl, ar ndóigh.
Cé go bhfuil dlúthghaol ag an bPortaingéilis leis an Spáinnis, rud atá le haithint ar an ngramadach ach go háirithe, tá fuaimeanna na teanga níos cosúla leis an bhFraincis agus leis an gCatalóinis, nó bíonn gutaí doiléire agus gutaí srónacha le cloisteáil sa Phortaingéilis. Mar cheann de theangacha móra an domhain, is léir gur teanga mhór litríochta agus filíochta í freisin. Is é an cur síos a thug duine d'fhilí móra na Brasaíle ar a theanga dhúchais ná bláth deireanach Latium, chomh fiáin, chomh hálainn.
Stór focal
Fuair an Phortaingéilis an chuid is mó dá stór focal ón Laidin, ar ndóigh, ach thairis sin, tá focal Araibise, Bascaise, Ceilteacha agus Gearmáinice (ó na Viseagotaigh) ann. Ar ndóigh, cloistear a lán focal ó na teangacha bundúchasacha sa Bhrasaíl. Bhí an-trádáil ag na Portaingéalaigh sa Chian-Oirthear, tráth, agus ba ansin a d'fhoghlaim siad an focal Sínise chá, tae. (Le fírinne, is ionann chá agus "tae" mar fhocail, ach tháinig siad ó chanúintí difriúla Sínise.) Sa Bhrasaíl, bhí an teanga bhundúchasach Nheengatu nó lingua geral ("teanga ghinearálta") á labhairt go coitianta faoin tuath, fiú ag sliocht na nEorpach, agus is iomaí focal a tháinig ón teanga sin, go háirithe ainmneacha na n-ainmhithe, na n-éan agus na bplandaí. (Inniu, ní chloisfeá an lingua geral ach i gcorr-áit sa Bhrasaíl. Teanga Tupi-Guaraní í a bhfuil gaol aici le Guaráinis Pharagua.)
Gramadach
Is é an briathar an chuid is deacra de ghramadach na Portaingéilise, mar is dual do theanga Rómánsach.
Cá labhraítear Portaingéilis?
An Bhrasaíl
Is í Portaingéilis an t-aon teanga oifigiúl sa Bhrasaíl. Tá thart ar 99% do daonra Bhrasaíl ábalta Portaingéilis a labhairt.
An Phortaingéil
Tagann an Portaingéilis as an Phortaingéil. Is í an t-aon teanga oifigiúl atá ag an Portaingéil agus is í an máthairtheanga do fórmhór don daonra.
Angóla
Is teanga oifigiúl í an Portaingéilis san Angóla. De réir staidéar a bhí déanta i 2012, is í Portaingéilis an máthairtheanga do 39% do daonra Angóla. Tá seans an nach bhfuil sé comh árd sin toisc go raibh an staidéar déanta sa cathair.
Mósaimbíc
Is í Portaingéilis an t-aon teanga oifigiúl sa Mósaimbíc. Tá eolas ar an Portaingéilis ag 50̥ den daonra (2007) ach níl sí ó dúchas ach ag 3% (1998). I 2007 bhí an Phortaingéilis mar phríomtheanga ag 13̤̤̤̤̤%.
An Fhrainc
Tá cúpla milliún duine de shíolrach na Portaingéile ann.
São Tomé agus Príncipe
Is í Portaingéilis an teanga oifigiúl i São Tomé agus Príncipe. Tá 98% den daonra ábalta í a labhairt.
Tíortha eile
An Astráil
I 2001 bhí Portaingéilis ina theanga dhúchais ag 23,688 duine san Astráil.
Ceanada
I 2011 bhí Portaingéilis ina theanga dhúchais ag 211,335 duine i gCeanada ( 219,275 duine i 2006).
Guine Bissau
Is í Portaingéilis an teanga oifigiúl i bPoblacht Guine Bissau, ó dúchas ag 11-14% den daonra.
An Ghuine Mheánchiorclach
Is teanga oifigiúl í an Portaingéilis sa Ghuine Mheánchiorclach comh maith leis an Spáinnis agus an Fhraincís.
Macau
Is teanga oifigiúl í an Portaingéilis i Macau, ag 0.6% den daonra.
An Namaib
Cé nach bhfuil an Portaingéilis oifigiúl sa Namaib, measadh i 2011 go raibh sí ina theanga dhúchais ag timpeall 100,000 (4-5% den daonra).
S.A.M.
De réir American Community Survey 2006-2010 bhí an Portaingéilis á labhairt ag 684,493 duine i S.A.M.. Bhí thart ar 26.5% (181,437) na cainteoirí ina gcónaí i Massachusetts.
Tíomór Thoir
Teanga oifigiúl sa Tíomór Thoir. Measadh i 2012 go raibh 35% den daonra Tíomór Theas ábalta Portaingéilis a léamh, scríobh agus í a labhairt.
Tagairtí
Is síol é an t-alt seo. Cuir leis, chun cuidiú leis an Vicipéid. Má tá alt níos forbartha le fáil i dteanga eile, is féidir leat aistriúchán Gaeilge a dhéanamh. |