Socrú núicléach leis an Iaráin
JCPOA  | |||
| |||
| Cineál | doiciméad socrú | ||
|---|---|---|---|
| Dáta na bliana | 14 Iúil 2015 | ||
| Dáta foilsithe | 14 Iúil 2015 | ||
| Sínitheoir | |||
| Cúis | Negotiations leading to the Joint Comprehensive Plan of Action (en)  | ||
| Is cúis le | Cogadh Iosrael–Iaráin | ||
| Croineolaíocht | |||
| United States withdrawal from Iran Deal (en) | |||
| Suíomh gréasáin | eeas.europa.eu… | ||
.jpg)
Sa bhliain 2015, rinneadh réiteach ag an Iaráin le sé cinn de na Cumhachtaí Móra; tugadh an socrú núicléach leis an Iaráin air, nó an Joint Comprehensive Plan of Action (an JCPOA) tar éis breis is 10 mbliana taidhleoireachta.[1][2]
Le linn na mblianta 2015-2018, bhí cigirí idirnáisiúnta in ann breathnú níos géire ar chúrsaí núicléacha san Iaráin. Ar an dtaobh eile den mhargadh, tháinig maolú ar na smachtbhannaí a bhí á leagan ar an Iaráin leis na blianta. Laghdaigh an comhaontú an baol ann go ndéanfadh iomadú ar airm núicléacha sa réigiún.
.jpg)
.png)
Cur in aghaidh, 2017-2018
[cuir in eagar | athraigh foinse]Tháinig Donald Trump i gcomharbacht ar Barack Obama in 2017 agus d'éirigh na Stáit Aontaithe as an margadh an bhliain dár gcionn. Rinne go leor daoine cáineadh ar an gcomhaontú: lucht tacaíochta an chogaidh i gComhdháil SAM (na Poblachtánaigh) agus na dochtairí i gceannaireacht na hIaráine, Iosrael agus na hAraibe Sádaí. D'éirigh na Stáit Aontaithe as an margadh ar an 8 Bealtaine 2018. Cháin Trump an Socrú mar "an margadh is measa riamh".
Chuir na Stáit Aontaithe faoi stiúir Trump smachtbhannaí níos diongbháilte ná riamh ar an Iaráin; chuaigh geilleagar na hIaráine in olcas agus atosaigh an tír a chlár núicléach.
Níor chas Hassan Rouhani, Uachtarán na hIaráine, riamh le Trump; tuairimíocht gan dealramh a bhí ann sa bhliain 2019.[3]
Idirbheartaíocht, 2018-2025
[cuir in eagar | athraigh foinse]D’fhan an tAontas Eorpach, an Rúis agus an tSín mar pháirtithe sa chomhaontú agus rinne siad iarrachtaí é a chaomhnú. Chuaigh Rialtas Biden na S-A isteach san idirbheartaíocht in 2021.
Bhí páirt ghníomhach ag Éirinn san idirbheartaíocht. Sa bhliain 2021, bhí Éire ceaptha ag na Náisiúin Aontaithe mar áisitheoir san aighneas seo i dtaca le margadh 2015. D'iarr sí ar an Iaráin agus na Stáit Aontaithe a bheith rannpháirteach arís sa socrú.[4] Chas Simon Coveney, FG, le Hassan Rouhani nuair a bhí sé fós ina Uachtarán sa bhliain 2021,[5]
Bhí Rouhani ar an eite mheasartha san Iaráin (ach tá roinnt na cumhachta san Iaráin, idir na Mullánna, na polaiteoirí agus an t-arm). I Lúnasa 2021, toghadh Ebrahim Raisi, den dream is diongbháilte i dTehrān. Mar sin féin, bhí idirbheartaíocht ar siúl idir an dá thaobh le linn 2021-2025.
Cogadh, 2025-
[cuir in eagar | athraigh foinse]Cuireadh tús le Cogadh Iosrael–Iaráin ar an 13 Meitheamh 2025. Bhí cruinniú idir an dá pháirtí curtha sa sceideal don 14 Meitheamh. Ach thit na cainteanna as a chéile agus ní raibh aon dul siar air.
Féach freisin
[cuir in eagar | athraigh foinse]Tagairtí
[cuir in eagar | athraigh foinse]- ↑ Nuacht RTÉ (2015-07-14). "Socrú núicléach idir Meiriceá agus An Iaráin" (as ga).
- ↑ "An socrú núicléach leis an Iaráin: beart riachtanach don chomhar | Nuacht | Parlaimint na hEorpa" (ga). www.europarl.europa.eu (2014-01-29). Dáta rochtana: 2021-11-13.
- ↑ "‘Seans maith’ go mbuailfidh Trump le Hassan Rouhani, uachtarán na hIaráine" (ga-IE). Tuairisc.ie. Dáta rochtana: 2021-11-12.
- ↑ Deaglán de Bréadún. "Is maith go bhfuil margadh déanta leis an Iaráin faoi chúrsaí núicléacha" (en). The Irish Times. Dáta rochtana: 2021-11-12.
- ↑ Nuacht RTÉ (2021-03-07). "Coveney sásta lena chruinniú san Iaráin" (as ga).