RMS Lusitania
 | |
| Eapainm | An Lúsatáin  |
|---|---|
| Longchlós | John Brown & Company |
| Uimhir a shanntar ag an longchlós | 367 |
| Áit táirgthe | Bruach Chluaidh |
Tír chlárúcháin | |
| Stair | |
| Leag an cíle | 17 Lúnasa 1904 |
| Seoladh loinge | 7 Meitheamh 1906 |
| Cur i seirbhís | 26 Lúnasa 1907 |
| Céad aistear | 7 Meán Fómhair 1907 |
| Longbhriseadh | 7 Bealtaine 1915 51° 25′ 00″ N, 8° 33′ 00″ O / 51.4166669°N,8.55°W |
Oibreoir(í) | |
| Saintréithe teicniúla | |
| Cineál | línéar ceithre tonnadóir |
| Díláithriú | 44060 t |
| Fad | 239.8 m |
| Cumhacht | 76,000 hp |
| Luas | 26.7 kn 25 kn (a chúrsáil) |
| Acmhainn | 3,125 passatgers |
.svg){kind=small}
Bhí an RMS Lusitania ina long phaisinéirí de chuid na Ríochta Aontaithe. Ba cheann de loinge an Líne Cunard í. Seoladh í i mí Mheán Fómhair 1907 agus d'fhreastail sí ar an mbealach idir Learpholl agus Nua-Eabhrac.
Long ollmhór
[cuir in eagar | athraigh foinse]Bhí an Lusitania ar cheann de na loinge ba mhó agus ba ghasta ar domhan í ag an am sin.[1]
Bhí sé dheic aici, cinn faoi leith do na paisinéirí sa chéad ghrád, cinn eile sa dara ghrád agus sa tríú ghrád. Fiú sa tríú ghrád bhí cábáin le 2, 4 6 agus 8 leaba iontu.
Bhí radaiteileagrafaíocht, solas leictreach agus ardaitheoirí leictreacha inti chomh maith le córas aerchóirithe. Bhí 50% níos mó spáis ag na paisinéirí ná i longa eile agus bhí an troscán agus an fearas ar ardchaighdeán.[1]
Bhí sí in ann seoladh ar luas 25 mhuirmhíle san uair, agus níor thóg sé ach ceithre lá go leith air an turas trasna an Atlantaigh a chur di.
Bá
[cuir in eagar | athraigh foinse]
Ar an 1 Bealtaine 1915, d’fhág an Lusitania Nua-Eabhrac ar thuras farraige go Sasana, ar a 202ú turas trasna an Atlantaigh.[2] Ba é a turas deireanach.
,_Co._Cork_-_Flickr_-_National_Library_of_Ireland_on_The_Commons.jpg)
Ar 7 Bealtaine 1915 bhuail toirpéad an Lusitania, beagán míle ó dheas ó chósta Chorcaí, gar don Seancheann,[3] agus aon mhíle déag amach ó Chionn tSáile.[4] Fomhuireán leis an nGearmáin a chaith toirpéad léi agus a chuir go tóin poill í. U-bhád Gearmánach, an U-20, a bhí freagrach as an ionsaí.[5]
Tharla pléasc inmheánach sa long. Chuaigh sí go tóin poill taobh istigh de 18 nóiméad. Bhí 1,962 paisinéir agus criú ar bord. Cailleadh 1,198 díobh agus tháinig 761 slán.[6] I measc na marbh, bhí 128 saoránaigh de chuid Stát Aontaithe Mheiriceá. Tríocha is naonúr Éireannach a bhí ar an Lusitania agus ní fios cé mhéad a tarrtháladh. I measc na n-íospartach, fuair an dhéileálaí ealaíne Hugh Lane bás.
B'shin an líon ba mhó a cailleadh in aon eachtra mara amháin sa Chéad Chogadh domhanda.
Conspóidí
[cuir in eagar | athraigh foinse]Rabhadh
[cuir in eagar | athraigh foinse]Bhí a fhios ag na na paisinéirí go raibh siad i mbaol a mbáis. D'eisigh an Ghearmáin rabhadh seachtain roimh ré. Ar 1 Bealtaine, bhí Ambasáid na Gearmáine tar éis fógraí a fhoilsiú sna nuachtáin Mheiriceánacha chun rabhadh a thabhairt do dhaoine gan taisteal ar an Lusitania.
'Fógraíodh dóibh (na paisinéirí) roimh dul ar an long dóibh go gcuirfí síos í ach bhí lucht na loinge chomh muiníneach astu féin nár chuireadar spéis san fhógra. Shíleadar leis nach bhféadfadh bád fo-uisce[7] teacht suas le soitheach chomh mór leis an Lusitania.'[8]
Arm lón
[cuir in eagar | athraigh foinse]Bhí an Lusitania ar “Liosta an Chabhlaigh”[9] de chuid an Cabhlach Ríoga, agus sin an fáth a d'ionsaigh na Gearmánaigh é. Bhí arm lón á iompar ar an long (shéan rialtas Sasana ag an am go raibh arm lón air). Bhí ór á iompar aici freisin.
'Bhí an Lusitania ar “Liosta an Chabhlaigh” go dtí mí Eanáir (1916). B’ionann é sin is a rá gur long den chabhlach cogaidh í.'[8]
Níl míniú sásúil againn don dara pléasc a chur an long go tóin poill chomh tapa sin (laistigh de 18 nóiméad). Arbh é armlón rúnda nó deannach alúmanaim ba chúis léi?[1]
Dúirt rialtas na Breataine sa bhliain 1982 go raibh lastas arm ann (750 thonna nó níos mó), agus d'fhéadfadh dainséar a bheith ag baint leis sin.[6] Tá an Lusitania fós ina luí thíos faoin uisce, 15 chiliméadar amach ó chósta Chorcaí, agus mianaigh thart timpeall na loinge. Deir tumadóirí inniu go bhfuil an long cosúil le cáis Eilvéiseach anois agus go bhfuil a lán mianach agus urchar in aice léi ar ghrinneall na farraige.[1]
Bolscaireacht
[cuir in eagar | athraigh foinse]D’úsáid rialtas Shasana an eachtra ina gcuid bolscaireachta agus iad ag iarraidh ar Stáit Aontaithe Mheiriceá teacht isteach sa chogadh. Níor tharla sin go dtí mí Aibreáin 1917. Ach de bharr na bolscaireachta thacaigh a lán daoine i Meiriceá agus in Éirinn cúis na Sasanach sa chogadh.[1]
Éiginnteacht
[cuir in eagar | athraigh foinse]Scaoil Raimund Weissbach[10] an toirpéad ar bord an an U-20. Tháinig sé ar ais go hÉirinn an bhliain dár gcionn in éineacht le Roger Casement. Ach sa bhliain 1966, cuireadh fáilte is fiche roimh Weissbach in Éirnn, le linn Comóradh 50 Bliain 1916.[11]
Féach freisin
[cuir in eagar | athraigh foinse]Tagairtí
[cuir in eagar | athraigh foinse]- ↑ 1.0 1.1 1.2 1.3 1.4 Pádraig Mac Éil / Maidineacha caife. "AN RMS LUSITANIA". Dáta rochtana: 2022.
- ↑ cogg.ie. "An Lusitania – Tubaiste ar an bhFarraige Mhór". Cartlannaíodh an bunleathanach ar 2022-03-22. Dáta rochtana: 2022.
- ↑ "An Seancheann/Old Head of Kinsale" (ga). Logainm.ie. Dáta rochtana: 2021-05-29.
- ↑ Eleathanach, 11 Bealtaine 2015
- ↑ Ray Ryan (2015-05-05). "U-boat captain’s role in the 1916 rising" (en). Irish Examiner. Dáta rochtana: 2022-05-07.
- ↑ 6.0 6.1 "RMS Lusitania" (as en) (2022-05-07). Wikipedia.
- ↑ fomhuireán
- ↑ 8.0 8.1 "An Claiḋeaṁ Soluis cothrom an ama seo (15 Bealtaine 1915)" (ga-IE). Tuairisc.ie. Dáta rochtana: 2022-05-07.
- ↑ mar "auxilary merchant cruiser". "Borderline cargo" (en-US). Encyclopedia Titanica Message Board. Dáta rochtana: 2022-05-07.
- ↑ "Raimund Weisbach" (as en) (2022-05-07). Wikipedia.
- ↑ Letters (2015-05-05). "Man who sank Lusitania also visited Cork in 1916" (en). Irish Examiner. Dáta rochtana: 2022-05-07.