Ríthe Uí Fhailí
Bhíodh ríocht Uí Fhailí (nó Uíbh Fhailí) ann roimh an ré stairiúil i nÉirinn ar a laghad. Chuireadar díobh ionraí Uí Néill, na nEoghanacht agus na Normannach ach go háirithe. Bhí an dún ríoga ag Ráth Iomgháin, Contae Chill Dara, ó dhúchas, ach bogadh é go to Daingean tar éis ionradh na Normannach.
Faoi lár na 11ú haoise, bhí an sloinne Ó Conchúir Fhailí (Ua Conchobhair Failge) glactha ag a rítheaghlach. Ní raibh gaol ann eatarthu agus rítheaghlaigh Uí Conchúir as na Connachta agus Ciarraí.
Sna 1530í, thug Brian tacaíocht d'éirí amach Silken Thomas. Tar éis Thomas a chloí, tugadh pardún dó agus bronnadh an teideal "Barún Uí Fhailí" air.[1]
Tar éis bhás an rí de facto deireanach, agus barún de jure, Brian mac Cathaoir Ó Conchobhair Failghe, sa bhliain c. 1556, scaradh Uíbh Fháilí idir na contaetha King's County (Uíbh Fhailí), Queen's County (Laois) agus Cill Dara ag Máire I Shasana le linn Phlandáil na hÉireann. Caomhnaíodh ainm na ríochta in dhá bharúntacht i gCill Dara, Uíbh Fhailí Thoir agus Uíbh Fhailí Thiar. Tar éis shaoirse na hÉireann, athainmníodh King's County go Contae Uíbh Fhailí.
Luath ríthe
[cuir in eagar | athraigh foinse]- Failge Berraide (beo 507-514)
- Bruidge mac Nath Í (bás 579)
- Áed Rón mac Cathail (bás 604)
- Ailill mac Áedo Róin (bás 639)
- Cillíne mac Forannáin (bás 652)
- Fland Dá Chongal
- Forbassach Ua Congaile (bás 714)
- Ailill Corrach mac Flainn (bás 741)
- Flaithnia mac Flainn (bás 755)
- Cummascach mac Flainn (bás 757)
- Cináed mac Flainn (bás 770)
- Mugrón mac Flainn (bás 782).
- Domnall mac Flaíthnia (bás 783)
- Óengus mac Mugróin (bás 803)
- Flaíthnia mac Cináeda (bás 806)
- Cináed mac Mugróin (bás 829)
- Mugrón mac Óengusa (bás 842)
- Niall mac Cináeda (bás 849)
- Máel Sinchill mac Mugróin (bás 881)
- Conchobar mac Flannacáin (bás 891)
- Uathmarán mac Conchobair (bás 897)
Ríthe c. 1051 - c. 1556
[cuir in eagar | athraigh foinse]- Congalach Ua Conchobair, bás 1051
- Gilla Patraic mac Conchobair Ua Sibleáin, 1051-1071
- Conchobar mac Congalaig, 1071-1115
- Muirchertach, ?-1095
- Rogan mac Domnaill meic Conchobair, 1115-c.1118
- Cu Faifne mac Congalaig, c. 1118-1130
- Donnchad mac Con Faifne, 1130-1134
- Aed mac Domnaill, 1134-????
- Mael Morda mac Conchobair
- Conchobar mac Con Faifne
- Mael Sechlainn mac Conchobair
- Congalach mac Con Faifne
- Murchad mac Con Faifne
- Muirchertach mac Muirchertaig (Int Athchlerch), ????-c.1151
- Aed mac Donnchada (Gilla na Findmona), c.1151-1159
- Domnall Ruad mac Congalaig, 1159-1161
- Mael Sechlainn mac Congalaig, 1161-1164
- Donchad Ruad Roigne, 1164-????
- Diarmait mac Congalaig,
- Muirchertach mac Congalaig, ????-1169?
- Diarmait mac Con Broga Ua Dimmusaig, tar éis 1172-1193
- Muirchertach mac Briain, beo 1212
- Mael Morda mac Muirchertaig meic Donnchada, ????-1225
- Muirchertach mac Maele Morda, 1225-????
- Muirchertach mac Muirchertaig, ????-c. 13ú Meitheamh 1305
- Murchad mac Muirchertaig, 1305-????
- Mael Sechlainn mac Muirchertaig, ????-1329
- Muirchertach Óg mac Muircherartaig, ????-1384
- Murchad mac Muircheartaig Óig, 1384-1421
- Diarmaid mac Muirchertaigh Óig, 1421-c. 1425
- An Calbhach Mór mac Murchada, c. 1425-1458 (féach Máireg Béan Uí Chonchubhair Failghe)
- Conn mac an Chalbhaig, 1458-fómhar 1474
- Cathaoir mac Cuinn, 1474-1511
- Brian mac Taidhg meic an Chalbhaigh, 1511-1517
- An Calbhach mac Taidhg, 1517-c. 1525
- Brian mac Cathaoir, c. 1525 - c. 1556 (cruthaíodh ina Bharún Uíbh Fhailí sa bhliain 1538; teideal forghéillte sa bhliain 1550)
Féach freisin
[cuir in eagar | athraigh foinse]Foinsí
[cuir in eagar | athraigh foinse]- Leabhar Laighneach: Section 28, Rig Hua Falge, Corpus of Electronic Texts.
- "O'Connor Faly: O Conchobhair Failghe, Kings of Uí Failghe, a.1051-c.1556", ll. 217-18, "A New History of Ireland", imleabhar 9, Oxford, 1984.
- Mac Niocaill, Gearoid (1972), Ireland before the Vikings, Baile Átha Cliath: Gill and Macmillan
- Ger O'Connor BQMS
Tagairtí
[cuir in eagar | athraigh foinse]- ↑ "1914 history by Revd McCaffrey". Dáta rochtana: 2010-05-27.