Juglans
 Juglans major  | |
| Sonraí | |
|---|---|
| Is foinse é an tacsón seo de | walnut wood (en)  agus walnut root (en) |
| Planda | |
| Cineál an toraidh | drúp |
| Tacsanomaíocht | |
| For-ríocht | Eukaryota |
| Ríocht | Plantae |
| Ord | Fagales |
| Fine | Juglandaceae |
| Géineas | Juglans L., 1753 |
| Cineál tacsanomaíoch | Juglans regia |
.svg){kind=icon}
Is éard is crainn ghallchnó ann ná aon speiceas crainn sa ghéineas plandaí Juglans, an tíopaghéineas den fhine Juglandaceae, agus tugtsr gallchnóanna ar síolta inite d'aon chrann den ghéineas Juglans. Is crainn dhuillsilteacha iad gach speiceas, 10-40 milliméadar, le 5–25 duillín; bíonn tar seomracha, carachtar roinnt leis na cnónanna eiteacha (Pterocarya), ach nach bhfuil ann sna hicearaí (Carya) sa bhfine céanna.
Síneann na 21 speiceas sa ghéineas trasna an tSean-Domhain mheasartha ó oirdheisceart na hEorpa soir go dtí an tSeapáin, agus níos leithne sa Domhan Nua ó oirdheisceart Cheanada siar go California agus ó dheas go dtí an Airgintín.
Sanasaíocht
[cuir in eagar | athraigh foinse]Eascraíonn an t-ainm coitianta gallchnó as Old English wealhhnutu, go huathoibríoch 'foreign nut' (ó wealh 'gall' + hnutu ''cnó'), [1] mar gur tugadh isteach é ón Ghaill agus ón Iodáil.[2] Ba é an t-ainm Laidineach ar an ngallchnó ná nux Gallica, "cnó na Gallice ".
Tagann an t-ainm cineálach ón Laidin jūglans, rud a chiallaíonn 'gallchnó, crann gallchnó,'; dá bharr sin, is giorrúchán jūglans de Jōvis glans 'cnó [an dia] Iúpatarnut of [an Dia] Iúpatair'.
Béaloideas
[cuir in eagar | athraigh foinse]De réir traidisiúin ba chóir crann gallchnó a bhualadh. Bheadh sé seo chun adhmad marbh a bhaint agus foirmiú meathán a spreagúil.[3]
Táirgeadh
[cuir in eagar | athraigh foinse]| Táirgeadh gallchnó (sa bhlaosc) - 2014 | |
|---|---|
| Tír | (tonna) |
Sa bhliain 2014, ba é a bhí i dtáirgeadh domhanda gallchnónna (sa bhlaosc) ná 3.5 milliún tonna, bhí an tSín chun tosaigh le 46% d'iomlán an domhain (tábla). Ar na táirgeoirí móra eile bhí na Stáit Aontaithe agus an Iaráin (tábla).
Saothrú agus úsáidí
[cuir in eagar | athraigh foinse].jpg)
Is iad an dá speiceas is tábhachtaí ó thaobh na tráchtála de ná J. regia le haghaidh adhmaid agus cnónna, agus J. nigra le haghaidh adhmaid. Tá riachtanais cothaithe comhchosúla ag an dá speiceas agus fástar iad go forleathan i gcriosanna measartha.
Is speicis atá éilitheach ó thaobh an tsolais iad gallchnónna a bhaineann leas as cosaint ón ngaoth. Tá gallchnónna an-triomach-chrua.
- ↑ Tá ort na shonrú' 'teideal = agus' 'url = nuair a úsáideann {{ lua idirlín}}."". The American Heritage Dictionary of the English Language.
- ↑ Tá ort na shonrú' 'teideal = agus' 'url = nuair a úsáideann {{ lua idirlín}}."".
- ↑ Ursula Buchan (4 October 2003). "Beat them as hard as you can".
- ↑ "Cóip cartlainne". Cartlannaíodh an bunleathanach ar 2016-11-22. Dáta rochtana: 2019-09-20.