Dáire Dreachleathan
Rí na Teamhrach de réir an ríliosta le fáil i mBuile Choinn ba ea Dáire Dreachleathan (Sean-Ghaeilge Dáire Drechlethan). Is deacair ámh é a aithint le haon rí na Teamhrach le fáil sna seanscéalta Gaelacha, toisc go bhfuil a leasainm taifeadta ach go huathúil sa chorpus atá ar marthain. Moladh le déanaí ámh triúr iarrthóirí:[1][2] Dáire Doimthech, Dáire mac Cormaic agus Dáire Barrach.
Dáire Doimthech
[cuir in eagar | athraigh foinse]Is é Dáire Daimhtheach mac Iotha,[3] rí cáiliúil na Teamhrach i seanscéalta na nGael, an t-iarrthóir is dóichí. Bhí cuid mhaith dá mhuintir, na Dáirine nó Corcu Loígde (gaolmhar mar a chreidtear leis na hÉarainn), ina ríthe cumhachta na Teamhrach le linn na ré luathstairiúla, rud nárbh fhéidir le tiomsaitheoirí Uí Néill an liosta a shéanadh. Faightear sliochtach (nó sinsear, b'fhéidir) Dháire, Mac Con mhic Lughaidh Laidhe, sa liosta fosta.
Glaoitear go minic Dáire Síorchréachtach nó Síordréachtach ar Dháire sna seanscéalta agus ginealaigh, áit a bhfuil sé ina phearsa shuntasach sinseartha. Os a choinne sin, measann scoláirí ar thaobh T. F. O'Rahilly agus a chuid teoiricí stairiúla gur dia sinseartha na nÉarainn é.[4]
Dáire mac Cormaic
[cuir in eagar | athraigh foinse]Is é Dáire mac Cormaic mhic Airt, luathsinsear Uí Néill, an chéad iarrthóir eile. Cé nach luaitear é sna seanscéalta mar rí na Teamhrach, moltar é de dheasca chlaonadh Bhuile Choinn, mar a shíltear, ar son an Dáil Choinn.[5][6]
Dáire Barrach
[cuir in eagar | athraigh foinse]Is é Dáire Barrach mac Cathair Mhóir, sinsear eapainmneach Uí Bhairrche, rítheaghlach Laighean, an dara hiarrthóir eile. Cé nach luaitear é mar rí na Teamhrach sna seanscéalta, tugtar faoi ndeara gur ghabh Uí Néill na tailte that timpeall uirthi! óna Laigin, agus gur dócha gur fágadh roinnt ríthe laighnigh na Teamhrach ar lár ó BCC. Sa dán Laighneach na ríthe Nidu dír Dermait, feictear a mhac, Muireadach Sníthe, agus a gharmhac Maonach, mar ríthe na Teamhrach.[7] Féach freisin ámh Laidcenn mac Bairchid.
Féach freisin
[cuir in eagar | athraigh foinse]Foinsí
[cuir in eagar | athraigh foinse]- Edel Bhreathnach agus Kevin Murray, "Baile Chuinn Chétchathaig: Edition", in Edel Bhreathnach (eag.), The Kingship and Landscape of Tara. Baile Átha Cliath: Four Courts Press don The Discovery Programme. 2005, ll. 73–94
- Ailbhe Mac Shamhráin agus Paul Byrne, "Prosopography I: Kings named in Baile Chuinn Chétchathaig and the Airgíalla Charter Poem", in Edel Bhreathnach (eag.), The Kingship and Landscape of Tara. Baile Átha Cliath: Four Courts Press for The Discovery Programme. 2005, ll. 159–224
- Francis John Byrne, Irish Kings and High Kings. Baile Átha Cliath: Four Courts Press. 2a heagrán athbhreithnithe, 2001.
- Thomas Charles-Edwards, Early Christian Ireland. Cambridge University Press. 2000.
- Eoin Mac Néill, Celtic Ireland. Academy Press. 1981 (athchló le réamhrá nua agus nótaí le Donnchadh Ó Corráin den bhuneagrán ag Martin Lester Teo, 1921).
- Gerard Murphy, "On the Dates of Two Sources Used in Thurneysen's Heldensage: I. Baile Chuind and the date of Cín Dromma Snechtai", in Ériu 16 (1952): ll. 145-51.
- Michael A. O'Brien (eag.), réamhrá le John V. Kelleher, Corpus genealogiarum Hiberniae. Institiúid Ard-Léinn Bhaile Átha Cliath. 1976. Páirt-eagrán digiteach: Donnchadh Ó Corráin (eag.), Genealogies ó Rawlinson B 502. Corpus of Electronic Texts, G105003. 1997.
- T. F. O'Rahilly, Early Irish History and Mythology. Institiúid Ard-Léinn Bhaile Átha Cliath. 1946.
Tagairtí
[cuir in eagar | athraigh foinse]- ↑ Breathnach agus Murray, ll. 89-90
- ↑ Mac Shamhráin agus Byrne, ll. 168-9
- ↑ Breathnach agus Murray
- ↑ O'Rahilly, ll. 48 ff.
- ↑ Mac Shamhráin agus Byrne, lch. 168
- ↑ Is é sin léamh amháin, ar a laghad. Ní fios cérbh é fíorchuspóir an údair nó na n-údar den 7ú-8ú haois.
- ↑ Mac Shamhráin agus Byrne, lch. 169