Ceoldráma

Is cineál amharclannaíochta é ceoldráma ina bhfuil an ceol ina chomhpháirt bhunúsach agus ina nglacann amhránaithe róil dhrámatúla. De ghnáth is comhoibriú idir cumadóir agus leabhrógaí é an "saothar" sin (aistriúchán litriúil an fhocail Iodáilis "opera ") agus ionchorpraíonn sé roinnt de na taibhealaíona, amhail aisteoireacht, radharcra, feistis, agus uaireanta damhsa nó bailé. Is iondúil go dtugtar an léiriú in áras ceoldrámaíochta, in éineacht le ceolfhoireann nó ensemble ceoil níos lú, atá faoi stiúir, ó thús an 19ú haois, stiúrthóir ceolfhoirne. Cé go bhfuil dlúthbhaint ag an gceolamharclannaíocht le ceoldráma, meastar go bhfuil an dá cheann difriúil óna chéile.

Is cuid lárnach de thraidisiún ceoil chlasaicigh an Iarthair é an ceoldráma. Ar dtús, tuigeadh gur píosa a bhí go hiomlán canta é, i gcodarsnacht le dráma le hamhráin, tá seánraí iomadúla tagtha ar cheoldrámaí, lena n-áirítear roinnt seánraí a chuimsíonn idirphlé labhartha mar Singspiel agus Opéra comique. Sa cheoldráma rannach traidisiúnta, úsáideann amhránaithe dhá stíl amhránaíochta: reacaireacht, stíl infhillte cainte, agus áirianna neamhspleácha. Sa 19ú haois tháinig méadú ar an dráma ceoil leanúnach.

Thosaigh an ceoldráma san Iodáil ag deireadh an 16ú haois (le Dafne a cailleadh den chuid is mó le Jacopo Peri, a táirgeadh i bhFlórans i 1598) go háirithe ó shaothair le Claudio Monteverdi, go háirithe L'Orfeo, agus scaipeadh go luath tríd an gcuid eile den Eoraip: chabhraigh Heinrich Schütz sa Ghearmáin, Jean - Baptiste Lully sa Fhrainc, agus Henry Purcell i Sasana lena dtraidisiúin náisiúnta a bhunú sa 17ú haois. San 18ú haois, lean ceoldráma na hIodáile ar aghaidh i gceannas ar an gcuid is mó den Eoraip (seachas an Fhrainc), ag mealladh cumadóirí eachtracha mar George Frideric Handel. Ba é Opera Seria an fhoirm is mó le rá de cheoldráma na hIodáile, go dtí gur imoibrigh Christoph Willibald Gluck i gcoinne a shaorga lena cheoldrámaí "athchóiriú" sna 1760í. Is é an figiúr is cáiliúla de cheoldráma déanach an 18ú haois Wolfgang Amadeus Mozart, a thosaigh le seria ceoldráma ach is cáiliúla é as a chuid ceoldrámaí grinn Iodáilis, go háirithe Pósadh Figaro (Le nozze di Figaro), Don Giovanni, agus Così fan tutte, chomh maith le Die Entführung aus dem Serail (An Fuadach ón Seraglio), agus The Magic Flute (Die Zauberflöte), sainchomharthaí tíre i dtraidisiún na Gearmáine. Cineál ceoldráma atá in ceoldráma a chuirtear i láthair an phobail. Is gnách féitheanna agus sonraí áirithe a bheith i gceoldráma m.sh., bíonn réamhcheoil agus ceol idir chanadh ann, bíonn canadh amhrán aonair, beirte agus drongach ann, agus bíonn cur i láthair i bhfoirm dráma, go minic le feistis an-ghalánta agus cúlra an-mhaisithe.

Sa lá atá inniu ann, bíonn ceolfhoireann suite faoi bhun an ardán de ghnáth, agus bíonn innealra agus iliomad cuiditheoirí agus ceardaithe fostaithe chun cúlraí agus feistis eile a ullmhú, agus ina dhiaidh sin iad a chur in áit le linn an taispeántais. Chomh maith leis sin bíonn gá le ceardaithe solais, maisitheoirí aghaidh agus gruaige, innealtóirí fuaim, agus lucht stiúrtha na n-éisteoirí, lucht díolta leabhrán, lucht díolta cló-cheadanna, agus lucht ullmhúcháin agus dáileadh bídh agus dí. Níl ceoldráma i mórán cathair mór, agus go minic is gá cuidiú ó rialtais chun ceoldráma a chur ar bun agus a dhaingniú i mbaile.

Comhlachtaí Opera[cuir in eagar | athraigh foinse]

I measc mórchomhlachtaí ceoldrámaíochta an domhain, tá an Opera Meitreapólach agus Opera Cathartha Nua-Eabhrac i Nua-Eabhrac, an Liceu i mBarcelona, Ceoldráma Násiúnta Shasana i Londain, an Mariinsky i Moscú, an Opéra Nationale i bPáras, an Suomen Kansaalisooppera i Heilsincí, an Deutsche Oper agus an Staatsoper i mBerlin, agus Ceoldráma Náisiúnta na Breataine Bige i gCaerdíd.

In Éirinn, tá an Compántas Náisiúnta Ceoldrámaíochta Éireann é roimh na comhlachtaí. Déannan sé in mBaile Átha Cliath agus thart ar an tír.

Tá Ceoláras i gCorcaigh, ach ní heol cathain a bhí ceoldrámaí riamh ann. Tá feis cheoldráma chlúiteach gach uile bhliain i Loch Garman, ar é a aidhm saothair atá beagnach ligthe i ndearmad a thabhairt chun cinn arís.

Liosta de phríomhthithe opera an domhain

Cumadóirí ceoldrámaí[cuir in eagar | athraigh foinse]

Imeasc na gcumadóirí móra ceoldráma tá: