An Bhreatain Bheag sa Mheánaois Luath
Síneann an Mheánaois Luath sa Bhreatain Bheag ó thart ar 600 CR go dtí 1067 CR nuair a thosaigh na hionsaithe Normannach ar theorainneacha na Breataine Bige.
Ag tús na tréimhse, tháinig codanna áirithe den Bhreatain Bheag, amhail Powys, faoi bhrú méadaitheach ó na hAngla-Shacsanaigh, go háirithe ríocht Mercia. Chaill Powys cuid mhaith dá chríoch, a bhíodh ag síneadh soir ón teorainn reatha, lena n-áirítear an seanionad, Pengwern. B’fhéidir go léiríonn tógáil Chlaí Offa (Clawdd Offa), ag rí Mercia san 8ú haois, an teorainn chomhaontaithe.
Ba é Rhodri Mawr, a bhí ina rí ar Teyrnas Gwynedd ar dtús, a tháinig i réim ar chuid mhór den Bhreatain Bheag, a bhí ina rí ar Teyrnas Gwynedd ar dtús. Nuair a fuair sé bás, roinneadh a ríocht ar a chlann mhac, ach bhí a gharmhac, Hywel Dda, in ann Teyrnas Deheubarth a bhunú trí ríochtaí níos lú an iardheiscirt a aontú, agus faoi 942 CR bhí sé ina rí ar fhormhór na Breataine Bige. Go traidisiúnta, tá baint aige le bunú Cyraith Hywel (Laidin: Leges Walliæ) trí chruinniú a ghairm i Hendy-gwyn ar Daf. Nuair a fuair sé bás sa bhliain 950 CR bhí a chlann mhac in ann greim a choinneáil ar an Deheubarth, ach ghlac an ríshliocht thraidisiúnta Gwynedd.
Faoin am seo bhí na Lochlannaigh ag ionsaí na Breataine Bige, go háirithe na Danair sa tréimhse idir 950 CR agus 1000 CR. Deirtear gur ghabh Godfrey Haroldson dhá mhíle cime as Ynys Môn i 987 CR, agus gur íoc rí Gwynedd, Maredudd ab Owain, suim mhór leis na Danair chun a mhuintir a cheannach ar ais ó bhraighdeanas.
Ba é Gruffudd ap Llywelyn an chéad tiarna eile a bhí in ann ríochtaí na Breataine Bige a aontú. Ba rí ar Gwynedd é ó dhúchas, ach faoin mbliain 1055 bhí sé ina rí ar an Bhreatain Bheag uile agus ghabh sé codanna de Shasana in aice leis an teorainn. Sa bhliain 1063 chlaoigh Harold Godwinson é agus mharaigh a gharmhac féin é. Roinneadh a ríocht arís, le Bleddyn ap Cynfyn agus a dheartháir Rhiwallon ina ríthe ar Gwynedd agus ar Phowys.