Acanthus

Acanthus

Acanthus montanus
Tacsanomaíocht
Ríocht	Plantae
Ord	Lamiales
Fine	Acanthaceae
Géineas	Acanthus L., 1753
Cineál tacsanomaíoch	Acanthus mollis
Ainmníocht
Ainmnithe in ómós	Acantha (en)

Planda le duilleoga tiubha colgacha is ea acantas (géineas Acanthus). Tá sé á mhúnlú nó á shnoí mar mhaisiúchán ó aimsir na nGréagach sa 5ú céad RC. Cuireadh ar mhullach colún Corantach é.

Sanasaíocht

Maítear go minic gur mhion-charachtar i miotaseolaíocht na Gréige í Acanthe (Gréigis:Ἀκάνθα nó Akantha), agus gur as a meiteamorfóis siúd a ainmníodh an planda acanthus. De réir an mhiotais seo, bhí Acantha ina nimfeach agus bhí Apalló i ngrá léi. Diúltaigh Acantha dó áfach agus scríob sí a aghaidh nuair a rinne sé le banéigean di. Mar thoradh air sin, d'athraíodh ó bhonn í isteach ina planda le duilleoga spíonacha.

Speicis roghnaithe

• Acanthus balcanicus Heywood & I.Richardson (Syn. Acanthus hungaricus (Borbás) Baenitz, Acanthus longifolius Host)
• Acanthus dioscoridis Willd.
• Acanthus ebracteatus Vahl;>; Tarlaíonn sé seo speiceas san Áise Theas, lena n-áirítear Brúiné Dárasalám, an tSín, an Téaváin Theas, an India, an Mhalaeisia, Na hOileáin Fhilipíneacha, Singeapór, An Téalainn, Vítneam, an Chambóid, agus an Indinéis. San Astraláise tá sé le fáil in oirthuaisceart na Astráile, thiar thuaidh na hAstráile, sa Nua-Ghuine Phapua, agus in Oileáin Sholomón.
• Acanthus eminens C.B.Clarke;Nádúrtha san Afraic thrópaiceach.
• Acanthus hirsutus Boiss.
• Acanthus ilicifolius L.;>; Nádúrtha san India agus Srí Lanca
• Acanthus mollis L.;>; Nádúrtha san Eoraip Mheánmharach
• Acanthus montanus T.Anders.; Nádúrtha in Iarthar agus Láir na hAfraice, ó Ghána san iarthar go dtí Angóla agus Poblacht Dhaonlathach an Chongó.
• Acanthus pubescens Thomson ex Oliv.; Ainm eile ar A. polystachyus (EOL.org)
• Acanthus polystachyus Delile; dúchasach sa Bhurúin, Ruanda, DRC, Uganda, sa tSúdáin, san Aetóip, sa Chéinia, agus sa Tansáin.
• Acanthus spinosus L.
• Acanthus syriacus Boiss.

Saothrú agus úsáidí

Acanthus mollis faoi bhláth i bhfothracha Chnoc an Phalaitínigh, sa Róimh, Bealtaine 2005

Fástar roinnt speiceas, mar phlandaí ornáideacha, go háirithe A. balcanicus , A. spinosus agus A. mollis.

Baineadh úsáid as duilleoga acantais ar bhonn aeistéitiúil don Chaipiteal (sé sin, ball mullaigh den cholún nó den phiara ar a bhfuil an taibhléadan nó stua ina luí) san Ord Corantach. Tagann an téarma 'Caipeateal' ón Laidin capitellum, a chiallaíonn 'ceann beag'. Ceann de 5 phríomhord na hailtireachta clasaicí is ea an tOrd Corantach.