William Rowan Hamilton
William Rowan Hamilton | |
---|---|
![]() | |
Saol | |
Eolas breithe | Baile Átha Cliath, 4 Lúnasa 1805 |
Náisiúntacht | Ríocht Aontaithe na Breataine Móire agus na hÉireann |
Bás | Baile Átha Cliath, 2 Meán Fómhair 1865 |
Áit adhlactha | Reilig Chnocán Iaróm |
Muintir | |
Athair | Archibald Rowan-Hamilton |
Céile/Céilí | Helen Maria Bayly (en) ![]() |
Páistí | liosta iomláin |
Oideachas | |
Alma mater | Coláiste na Tríonóide, Baile Átha Cliath Scoil Westminster Ollscoil Átha Cliath |
Leibhéal oideachais | Baitsiléir Ealaíon Máistreacht sna hEalaíona |
Teangacha | an Béarla |
Múinteoirí | John Brinkley |
Gairm | |
Gairm | matamaiticeoir, fisiceoir, réalteolaí, acadóir, múinteoir ollscoile agus fisiceoir teoiriciúil |
Duaiseanna | |
Daoine le tionchar air/uirthi | Zerah Colburn |
Ballraíocht | An Cumann Ríoga Acadamh Náisiúnta na nEolaíochtaí Acadamh Eolaíochtaí Saint Petersburg Acadamh Ealaíona agus Eolaíochtaí Mheiriceá Acadamh Ríoga na hÉireann Acadamh Ríoga na Prúise um Eolaíocht Accademia delle Scienze di Torino |
Cleamhnú | |
Reiligiúin | Anglacánachas |
Ba mhatamaiticeoir, fisiceor agus réalteolaí Éireannach é Sir William Rowan Hamilton (4 Lúnasa, 1805 – 2 Meán Fómhair, 1865). Rinne sé saothar i bhfisic theoiriciúil maidir le hoptaic is meicnic, agus sa mhatamaitic. Chuir Hamilton go mór le forbairt na hoptaice, na dinimice agus an ailgéabair. Réamhinis sé athraonadh solais i gcriostail, rud a dhearbhaigh turgnaimh níos déanaí. Baintear feidhm as graif Hamilton sa mhatamaitic scoite nua-aoiseach, go hiondúil. Ceapadh ar an gcéad fho-bhall d'Acadamh Náisiúnta Eolaíochtaí Mheiriceá i 1863, mar an eolaí beo ba mhó. Bhí sé ina cheannasaí i Réadlann Dhún Since ar feadh tamaill[1].
Is é fionnachtain an cheathairnín a thug clú agus cáil dó. San ailgéabar teibí a saothraíodh sa 19ú-20ú céad, sainmhínítear oibrithe eile, mar shampla ailgéabar nach bhfeidhmeodh an dlí cómhalartach ann, is é sin nach ionann AoB is BoA, ina seasann "o" don oibriú.
Ceannródaí i saothrú ailgéabar mar seo ab ea William Rowan Hamilton a d'fhorbair teoiric na gceathaimíon[2]. Baintear feidhm as matamaitic thacar veicteoirí a bhfuil uimhreacha sarnhailteacha iontu inniu i ngrafaicí tríthoiseacha i ríomhairí is córais stiúrtha spásárthach.
Níos déanaí chuir an obair a rinne Hamilton le dinimic go mór le forbairt na Meicnice Candamaí, réimse ina a bhfuil an coincheap bunúsach Hamiltonian ainmnithe in ómós dó.
Dúradh gur thaispeáin Hamilton a thallann agus a chlisteacht nuair a bhí sé an-óg. Dúirt an réalteolaí Ardeaspaig Dr. John Brinkley sa bhliain 1823 faoi Hamilton a bhí 18 bliain d'aois:
- "Ní deirim go mbeidh an fear óg seo, ach go bhfuil sé, an céad matamaiticeoir den aois seo"
Tagairtí[cuir in eagar | athraigh foinse]
![]() | Is síol é an t-alt seo. Cuir leis, chun cuidiú leis an Vicipéid. Má tá alt níos forbartha le fáil i dteanga eile, is féidir leat aistriúchán Gaeilge a dhéanamh. |