An difríocht idir athruithe ar: "Clochaois"
Leathanach cruthaithe le 'Is ré leathan réamhstairiúil í '''an Chlochaois''', ina raibh daoine ag brath ar chloch chun uirlisí a dhéanamh. {{síol}} [[Catag...' |
Rudaí eile |
||
| Líne 1: | Líne 1: | ||
[[Íomhá:Newgrange.JPG|deas|250px|thumb|[[Sí an Bhrú]], i m[[Brú na Bóinne]].]] |
|||
Is ré leathan [[An Réamhstair|réamhstairiúil]] í '''an Chlochaois''', ina raibh [[daoine]] ag brath ar [[cloch|chloch]] chun uirlisí a dhéanamh. |
|||
Is ré leathan [[An Réamhstair|réamhstairiúil]] í '''an Chlochaois''', ina raibh [[daoine]] ag brath ar [[cloch|chloch]] chun uirlisí agus airm a dhéanamh. Mar shampla, bhíodh feidhm á bhaint as [[breochloch]] agus [[seirt]] le haghaidh uirlisí agus airm, agus [[basalt]] agus [[gaineamhchloch]] chun [[bró|brónna]] a dhéanamh le haghaidh cócaireachta. Chomh maith leis na hábhair seo, bhí [[adhmad]], [[cnámh]], [[sliogán]], beann agus rudaí eile in úsáid. Sa chuid is déanaí den aois, thosaigh daoine ag déanamh criadóireachta as [[cré]] nó dríodair eile. |
|||
Tosaíonn an Chlochaois idir 2.7 agus 2.58 milliún bliain ó shin nuair a bhaineadh feidhm as uirlisí cloiche don chéad uair i nGona na h[[An Aetóip|Aetóipe]]. Críochnaíonn an aois le forbairt na [[Talmhaíocht|talmhaíochta]], ceansú ainmhithe áirithe agus bruithniú [[Copar|mhian chopair]] chun [[miotal]] a chruthú. |
|||
== Croineolaíocht == |
|||
Roinneann na staraithe an aois seo ina trí ré, rud a bhí molta don chéad uair ag John Lubbock ina leabhar ''Pre-historic Times'' (1865). |
|||
* [[An tSean-Chlochaois]] (Pailéiliteach) |
|||
* [[An Meán-Chlochaois]] (Méisiliteach) |
|||
* [[An Nua-Chlochaois]] (Neoiliteach) |
|||
== An tSean-Chlochaois (Pailéiliteach) == |
|||
[[Íomhá:National park stone tools.jpg|deas|200px|thumb|Uirlisí cloiche]] |
|||
Tagann an focal Pailéiliteach ón nGréigis παλαιός, palaios, "sean"; agus λίθος, lithos, "cloch", is é sin "seanaois na cloiche". Ré réamhstairiúil atá inti ina bhfeictear forbairt in uirlisí cloiche. Cuimsíonn sé an chuid is mó de stair an chine daonna ar Domhan (99%), ag tosú timpeall 2.5 nó 2.6 milliún bliain ó shin leis na céad uirlisí cloiche in úsáid ag homainidí ar nós Homo habilis, suas go dtí tosú na talmhaíochta timpeall na bliana 10,000 RC. |
|||
Roinntear níos faide í mar seo: |
|||
* Ré Phailéiliteach Íochtar |
|||
* Ré Phailéiliteach Mheán |
|||
* Ré Phailéiliteach Uachtar |
|||
== An Meán-Chlochaois (Méisiliteach) == |
|||
Thosaigh an Meán-Chlochaois 10,000 bliain ó shin ag deireadh na hoighearaoise is déanaí, agus mhair sé go dtí 6,000 bliain ó shin. Bhí an timpeallacht ag athrú le ardú le feiceáil i leibhéil na mara agus bhí gá teacht ar fhoinsí bhia nua. Chun dul i ngleic leis na hathruithe seo, thosaigh daoine ag baint feidhm as micrilití, is é sin uirlisí cloiche a bhí ní ba bhige agus sofaisticiúla. |
|||
== An Nua-Chlochaois (Neoiliteach) == |
|||
:''Príomhalt: [[An Nua-Chlochaois]]'' |
|||
{{Réamhstair}} |
|||
{{síol}} |
{{síol}} |
||
[[Catagóir:An Chlochaois| ]] |
[[Catagóir:An Chlochaois| ]] |
||
[[af:Steentydperk]] |
|||
[[als:Steinzeit]] |
|||
[[ar:عصر حجري]] |
|||
[[an:Edat de Piedra]] |
|||
[[ast:Edá de Piedra]] |
|||
[[bn:প্রস্তর যুগ]] |
|||
[[be:Каменны век]] |
|||
[[be-x-old:Каменны век]] |
|||
[[bs:Kameno doba]] |
|||
[[br:Oadvezh ar Maen]] |
|||
[[bg:Каменна ера]] |
|||
[[ca:Edat de pedra]] |
|||
[[cv:Чуллă ĕмĕр]] |
|||
[[cs:Doba kamenná]] |
|||
[[cy:Oes y Cerrig]] |
|||
[[da:Stenalder]] |
|||
[[de:Steinzeit]] |
|||
[[et:Kiviaeg]] |
|||
[[el:Εποχή του Λίθου]] |
|||
[[en:Stone Age]] |
|||
[[es:Edad de Piedra]] |
|||
[[eo:Ŝtonepoko]] |
|||
[[eu:Harri Aro]] |
|||
[[fa:عصر سنگ]] |
|||
[[hif:Patthar Yug]] |
|||
[[fr:Âge de la pierre]] |
|||
[[fy:Stientiid]] |
|||
[[gl:Idade da Pedra]] |
|||
[[gan:石器時代]] |
|||
[[ko:석기 시대]] |
|||
[[hi:पाषाण युग]] |
|||
[[hr:Kameno doba]] |
|||
[[io:Petr-epoko]] |
|||
[[id:Zaman Batu]] |
|||
[[is:Steinöld]] |
|||
[[it:Età della pietra]] |
|||
[[he:תקופת האבן]] |
|||
[[sw:Zama za Mawe]] |
|||
[[la:Aetas Lapidea]] |
|||
[[lv:Akmens laikmets]] |
|||
[[lb:Steenzäit]] |
|||
[[lt:Akmens amžius]] |
|||
[[jbo:rokci cedra]] |
|||
[[hu:Kőkorszak]] |
|||
[[mk:Камено доба]] |
|||
[[ml:ശിലായുഗം]] |
|||
[[mr:पाषाणयुग]] |
|||
[[arz:عصر حجرى]] |
|||
[[ms:Zaman Batu]] |
|||
[[mwl:Eidade de la Piedra]] |
|||
[[mn:Чулуун зэвсгийн үе]] |
|||
[[my:ကျောက်ခေတ်]] |
|||
[[nl:Steentijd]] |
|||
[[ja:石器時代]] |
|||
[[no:Steinalderen]] |
|||
[[nn:Steinalderen]] |
|||
[[oc:Edat de la pèira]] |
|||
[[pnb:پتھر ویلہ]] |
|||
[[pms:Età dla pera]] |
|||
[[nds:Steentiet]] |
|||
[[pl:Epoka kamienia]] |
|||
[[pt:Idade da Pedra]] |
|||
[[ro:Epoca de piatră]] |
|||
[[ru:Каменный век]] |
|||
[[sah:Таас үйэ]] |
|||
[[sco:Stane Age]] |
|||
[[scn:Etati dâ Petra]] |
|||
[[simple:Stone Age]] |
|||
[[sk:Kamenná doba]] |
|||
[[sl:Kamena doba]] |
|||
[[szl:Epoka kamjyńa]] |
|||
[[sr:Камено доба]] |
|||
[[fi:Kivikausi]] |
|||
[[sv:Stenåldern]] |
|||
[[tl:Panahon ng Bato]] |
|||
[[ta:கற்காலம்]] |
|||
[[te:రాతి యుగము]] |
|||
[[th:ยุคหิน]] |
|||
[[tr:Taş Devri]] |
|||
[[uk:Кам’яна доба]] |
|||
[[za:Ciuhrin]] |
|||
[[vi:Thời đại đồ đá]] |
|||
[[fiu-vro:Kiviaig]] |
|||
[[vls:Steentyd]] |
|||
[[war:Panahon han Bato]] |
|||
[[yi:שטיין עפאכע]] |
|||
[[zh-yue:石器時代]] |
|||
[[bat-smg:Kūlė omžios]] |
|||
[[zh:石器時代]] |
|||
Leagan ó 16:05, 2 Eanáir 2010
Is ré leathan réamhstairiúil í an Chlochaois, ina raibh daoine ag brath ar chloch chun uirlisí agus airm a dhéanamh. Mar shampla, bhíodh feidhm á bhaint as breochloch agus seirt le haghaidh uirlisí agus airm, agus basalt agus gaineamhchloch chun brónna a dhéanamh le haghaidh cócaireachta. Chomh maith leis na hábhair seo, bhí adhmad, cnámh, sliogán, beann agus rudaí eile in úsáid. Sa chuid is déanaí den aois, thosaigh daoine ag déanamh criadóireachta as cré nó dríodair eile.
Tosaíonn an Chlochaois idir 2.7 agus 2.58 milliún bliain ó shin nuair a bhaineadh feidhm as uirlisí cloiche don chéad uair i nGona na hAetóipe. Críochnaíonn an aois le forbairt na talmhaíochta, ceansú ainmhithe áirithe agus bruithniú mhian chopair chun miotal a chruthú.
Croineolaíocht
Roinneann na staraithe an aois seo ina trí ré, rud a bhí molta don chéad uair ag John Lubbock ina leabhar Pre-historic Times (1865).
- An tSean-Chlochaois (Pailéiliteach)
- An Meán-Chlochaois (Méisiliteach)
- An Nua-Chlochaois (Neoiliteach)
An tSean-Chlochaois (Pailéiliteach)
Tagann an focal Pailéiliteach ón nGréigis παλαιός, palaios, "sean"; agus λίθος, lithos, "cloch", is é sin "seanaois na cloiche". Ré réamhstairiúil atá inti ina bhfeictear forbairt in uirlisí cloiche. Cuimsíonn sé an chuid is mó de stair an chine daonna ar Domhan (99%), ag tosú timpeall 2.5 nó 2.6 milliún bliain ó shin leis na céad uirlisí cloiche in úsáid ag homainidí ar nós Homo habilis, suas go dtí tosú na talmhaíochta timpeall na bliana 10,000 RC.
Roinntear níos faide í mar seo:
- Ré Phailéiliteach Íochtar
- Ré Phailéiliteach Mheán
- Ré Phailéiliteach Uachtar
An Meán-Chlochaois (Méisiliteach)
Thosaigh an Meán-Chlochaois 10,000 bliain ó shin ag deireadh na hoighearaoise is déanaí, agus mhair sé go dtí 6,000 bliain ó shin. Bhí an timpeallacht ag athrú le ardú le feiceáil i leibhéil na mara agus bhí gá teacht ar fhoinsí bhia nua. Chun dul i ngleic leis na hathruithe seo, thosaigh daoine ag baint feidhm as micrilití, is é sin uirlisí cloiche a bhí ní ba bhige agus sofaisticiúla.
An Nua-Chlochaois (Neoiliteach)
- Príomhalt: An Nua-Chlochaois
| An Réamhstair |
| |
 | Is síol é an t-alt seo. Cuir leis, chun cuidiú leis an Vicipéid. Má tá alt níos forbartha le fáil i dteanga eile, is féidir leat aistriúchán Gaeilge a dhéanamh. |