Speictreascópacht ionsúcháin adamhaigh
Is éard is speictreascópacht ionsúcháin adamhaigh (SIA) agus speictreascópacht astaíochta adamhaí (SAA) ann ná nós imeachta speictrea-anailíse chun dúile ceimiceacha a chinneadh go cainníochtúil ag adaimh shaora sa staid ghásach. Tá speictreascópacht ionsúcháin adamhaigh bunaithe ar ionsú solais ag iain mhiotalacha shaora.
Sa cheimic anailíseach, úsáidtear an teicníc chun tiúchan dúile ar leith (an anailít) a chinneadh i sampla atá le hanailísiú. Is féidir SIA a úsáid chun os cionn 70 dúil dhifriúla i dtuaslagán a chinneadh, nó go díreach i samplaí soladacha trí ghalú leictriteirmeach, agus úsáidtear é i dtaighde cógaseolaíochta, bithfhisice, seandálaíochta agus tocsaineolaíochta.
Baineadh úsáid as speictreascópacht astaíochta adamhaí (AAS) den chéad uair mar theicníc anailíseach, agus bhunaigh Robert Wilhelm Bunsen agus Gustav Robert Kirchhoff, beirt ollúna in Ollscoil Heidelberg na Gearmáine, na bunphrionsabail sa dara leath den 19ú haois.
Forbraíodh foirm nua-aimseartha AAS den chuid is mó le linn na 1950idí ag foireann ceimiceoirí Astrálacha. Bhí siad faoi stiúir Sir Alan Walsh ag an Commonwealth Scientific and Industrial Research Organisation (CSIRO), Division of Chemical Physics, i Melbourne na hAstráile.
Tá go leor úsáidí ag speictreascópacht ionsúcháin adamhaigh i réimsí éagsúla ceimice, mar shampla anailís chliniciúil ar mhiotail i sreabháin bhitheolaíocha agus fíocháin mar fhuil iomlán, plasma, fual, seile, fíochán inchinne, ae, gruaig, fíochán matáin. Is féidir speictreascópacht ionsúcháin adamhaigh a úsáid in anailís cháilíochtúil agus chainníochtúil.
Prionsabail[cuir in eagar | athraigh foinse]
Baineann an teicníc úsáid as speictream ionsúcháin adamhaigh de shampla chun tiúchan na n-anailítí sonracha laistigh de a mheas. Éilíonn sé samplaí caighdeánacha ina bhfuil méid na hanailíte ar eolas chun an gaol idir an t-ionsúchán tomhaiste agus tiúchan na hanailíte a bhunú agus dá bhrí sin braitheann sé ar dlí Beer-Lambert.
Féadtar méid na dúile i sampla a mheas trí ionsú na radaíochta ag adaimh shaora na dúile sin in ionstraim ar a dtugtar an speictriméadar ionsúcháin adamhaigh. Tuaslagtar an sampla ar a bhfuil anailís le déanamh agus tugtar isteach san ionstraim mar sprae mín é. Tiontaítear i lasair go hadaimh na dúile ar a bhfuil anailís le déanamh. Gineann lampa speisialta, ina bhfuil an dúil atá i gceist ina chatóid, solas atá saintréitheach den dúil sin. Cuirtear an solas seo tríd an sampla adamhaithe, rud a ionsúnn é. Braitheann an méid solais a ionsúnn sé ar mhéid na dúile atá i láthair. Tá speictriméadracht ionsúcháin adamhaigh (SIA) go háirithe úsáideach chun anailís a dhéanamh ar rianmhiotail. Tá cuid mhór feidhmeanna a bhaineann léi, mar shampla, chun anailís a dhéanamh ar luaidhe i bhfuil na n-oibrithe i mianaigh luaidhe.
Ionstraimíocht[cuir in eagar | athraigh foinse]
D'fhonn anailís a dhéanamh ar shampla dá chomhábhair adamhacha, caithfear é a adamhú. Is iad na hadamhóirí is coitianta a úsáidtear sa lá atá inniu ann ná adamhóirí lasracha agus adamhóirí leictriteirmeacha (feadán graifíte). Ba cheart go mbeadh na hadaimh ionradaithe ansin le radaíocht optúil, agus d'fhéadfadh an fhoinse radaíochta a bheith ina foinse radaíochta líne dúilshonrach nó ina foinse radaíochta chontanaim. Ansin téann an radaíocht trí mhonacrómatóir chun an radaíocht dhúilshonrach a dheighilt ó aon radaíocht eile a astaíonn an fhoinse radaíochta, a thomhaistear faoi dheireadh ag brathadóir.