Madonna
_(cropped).jpg)
Is ceoltóir agus ban-aisteoir Meiriceánach í Madonna Louise Ciccone Ritchie, nó Madonna de ghnáth. Rugadh í i Bay City, Michigan ar an 16ú de mhí Lúnasa 1958.
Glaotar "The Queen of Pop" uirthi sna meáin toisc fad agus rath a saol gairmiúil. D'eisigh sí a céad albam, Madonna, sa bhliain 1983 agus chuaigh sé chun barr na cairte chomh maith lena céad trí albam i ndiaidh sin.
Tá curiarracht bainte amach aici sa Guinness Book of Records toisc go bhfuil níos mó ceirníní díolta aici ná mar atá ag aon amhránaí eile ar domhan, le níos mó ná 350 mhilliún ceirníní díolta aici faoin am seo.
Tús a saoil[cuir in eagar | athraigh foinse]
Rugadh Madonna in Michigan sna Stáit Aontaithe ar 16 Lúnasa 1958. Madonna Louise Veronica Ciccone an t-ainm iomlán atá uirthi. Bhí ochtar páistí sa teaghlach agus is í Madonna an duine is sine.
Ní raibh sí ach sé bliana d’aois nuair a tháinig athrú mór ina saol. Fuair a máthair bás le hailse brollaigh. Chuaigh seo i bhfeidhm go mór ar Madonna. Dúirt sí uair amháin gur fhág bás a máthar rian uirthi nár imigh riamh. Ach chiallaigh sé go raibh sí láidir agus neamhspleách óg go leor ina saol. Bhí Madonna maith ag an rince agus ag an dráma nuair a bhí sí ag an ardscoil, chomh maith sin go bhfuair sí seans dul go hollscoil Michigan ag foghlaim rince.[1]
Gairm[cuir in eagar | athraigh foinse]
Bhog Madonna go Nua Eabhrac i 1978. Ní raibh sé furasta obair a fháil mar rinceoir agus bhí sí ag obair ag Dunkin’ Donuts in Time Square ar feadh tamaill, agus ag obair mar mhainicín. Ina dhiaidh sin d’imigh sí chun na hEorpa den chéad uair agus chaith sí dhá bhliain ag obair mar dhamhsóir dioscó i bPáras.[1]
Is i ndiaidh di teacht ar ais ó Pháras a thosaigh Madonna ag ceol. Bhí sí i ngrúpa darbh ainm an Breakfast Club. Ach ní ag ceol a bhí sí ar dtús ach ag bualadh na ndrumaí. I ndiaidh tamaill d’fhág sí an grúpa sin agus bhunaigh sí ceann eile faoin ainm Emmy. Sin an t-am ar thosaigh sí ag ceol faoina hainm féin, Madonna.
D’eisigh sí dlúthdiosca Everybody sa bhliain 1983 agus d’éirigh go maith leis sna clubanna. Ansin tháinig Holiday níos déanaí sa bhliain chéanna. Chuaigh sé go dtí an 20 is fearr sna Stáit Aontaithe agus go dtí an 10 is fearr ar fud na hEorpa. Bhí sí ina cónaí le Jean-Michel Basquiat faoin am seo, péintéir mór le rá. Bhí Madonna ar a bealach.[1]
Cáil[cuir in eagar | athraigh foinse]
Ba é Like a Virgin an chéad dlúthdhiosca de chuid Madonna a chuaigh chuig uimhir a haon. Bhí ainm an amhráin chomh clúiteach leis an amhrán féin. Bhí Madonna sa nuacht ní amháin as a cuid ceoil ach as a híomhá fosta. Bhí a oiread clú uirthi as a cuid éadaí agus físeán agus a bhí as a cuid amhrán.[1]
Sa bhliain 1985 bhí Madonna mar pháirt de cheolchoirm Live Aid agus sa bhliain chéanna phós sí an t-aisteoir clúiteach Sean Penn. Bhí aithne uirthi ar fud an domhain.
I measc a lucht leanúna bhí girseacha óga ar mhaith leo a bheith cosúil léi. Bhí siad ag iarraidh a bheith neamhspleách agus ‘cuma sa diabhal’ díreach mar Madonna.
Tháinig Papa don’t Preach amach i 1986. Bhí an t-amhrán ag déileáil le déagóirí a bhí ag iompar clainne. Léirigh sé go raibh Madonna ábalta amhráin a scríobh faoi ábhair éagsúla.
Thar na blianta d’athraigh Madonna a híomhá roinnt uaireanta. In amanna tharraing sí conspóid fosta. Mar shampla sa bhliain 1989, thóg sí amach an t-amhrán "Like a Prayer", amhrán iontach conspóideach.[2] Bhí físeán leis a thaispeáin Madonna ag pógadh Íosa a bhí ina fhear gorm. Níor thaitin an t-amhrán leis an Eaglais Chaitliceach ar chor ar bith. Cháin an Vatacáin Madonna agus an t-amhrán go láidir. Chuir Pepsi-Cola deireadh lena n-urraíocht. Ba chuma le Madonna nó bhí díol ar an dlúthdhiosca nach raibh ar aon dlúthdhiosca riamh roimhe.[1]
Tháinig dlúthdhiosca nua amach, Ray of Light in 1998.[3] Chuaigh an t-amhrán Frozen go dtí uimhir a haon sna Stáit agus sa Bhreatain.
Bhí an t-amhrán Beautiful Stranger,[4] 1999, á úsáid i scannán de chuid Mike Myers Austin Powers 2.[5] Bhí Madonna ar ais arís ina banríon ar an phopcheol.
.jpg)
In 2000, chuir sí cuma úr ‘techno’ ar an amhrán clúiteach le Don MacLean American Pie.[6] Chuaigh an dlúthdhiosca go dtí uimhir a haon arís ar an dá thaobh den Aigéan Atlantach. Rinne sí amhrán le haghaidh an scannáin James Bond Die Another Day in 2002.[7] Chuir sí dlúthdhiosca amach in 2003,. American Life.
Sheinn sí ag Live 8 agus tháinig dlúthdhiosca úr uaithi ag deireadh 2005, Confessions on a Dance Floor.[8]
.jpg)
Aisteoireacht[cuir in eagar | athraigh foinse]
Rinne sí scannán sa bhliain 1986 le Sean Penn a raibh Shanghai Surprise[9] mar ainm air, ach ní raibh maith ann.
Sa bhliain 1996, fuair sí páirt Eva Peron sa phictiúr Evita, scannán faoi shaol Eva Perón. Bhuaigh sí gradam Golden Globe dá cur i láthair.
Rinne sí scannán le Ritchie fosta darbh ainm Swept Away in 2002 .[10]
Go dtí 2014, bhí páirt aici i 22 scannán. Níor éirigh léi an rath céanna a bhaint amach san mheán seo agus a d'éirigh léi i gceol.
Saol pearsanta[cuir in eagar | athraigh foinse]
Bhí Madonna ina cónaí le Jean-Michel Basquiat, péintéir mór le rá sa bhliain 1983/1984 ach scar siad.
Bhí sí pósta leis an aisteoir Sean Penn, ach scair siad sa bhliain 1988/1989.
Bhí iníon aici, darbh ainm Lourdes Maria Ciccone Leon, cheana féin lena traenálaí pearsanta, Carlos Leon, sa bhliain 1996. Faoi dheireadh fuair na nuachtáin deis an cheannlíne ‘Madonna and Child’ a úsáid. Thug seo misneach úrnua di agus tháinig dlúthdhiosca nua amach, Ray of Light, ina dhiaidh sin.
Faoin am seo bhí Madonna ina cónaí i Sasana. Bhí sí i ndiaidh bualadh leis an stiúrthóir scannáin Sasanach Guy Ritchie. I Mí Lúnasa 2000 bhí gasúr beag acu, Rocco, agus tamall de mhíonna ina dhiaidh sin phós siad i sléibhte na hAlban. Bhí an bhainis in aít darb Caisteal Sgiobal i gCataibh. Bhí píobaire i láthair a sheinn amhráin Madonna ar an phíob mhór. Roimh an phósadh baisteadh Rocco in Ardeaglais Dhòrnaich. I measc na réaltaí a tháinig go dtí an bhainis, bhí Gwyneth Patrow, Stella McCartney agus Sting.
Thosaigh Madonna ar scríobh sna 2000idí agus chuir sí amach sraith de leabhair do pháistí. Bhí sí i ndiaidh suim a chur sa Chábala (Kabbalah), cuid den chreideamh Giúdach.[11] Thosaigh sí ag déanamh ióga.
Cruthaigh sí neart conspóide sa bhliain 2006 nuair a rinne sí iarracht páiste ón Mhaláiv, David Banda, a uchtú. Scair Madonna agus Guy óna chéile i 2008.
Albaim[cuir in eagar | athraigh foinse]
- 1983: Madonna
- 1984: Like a Virgin
- 1986: True Blue
- 1989: Like a Prayer
- 1992: Erotica
- 1994: Bedtime Stories
- 1998: Ray of Light
- 2000: Music
- 2003: American Life
- 2005: Confessions on a Dance Floor
- 2008: Hard Candy
- 2012: MDNA
- 2015: Rebel Heart
- 2019: Madame X
Féach freisin[cuir in eagar | athraigh foinse]
Tagairtí[cuir in eagar | athraigh foinse]
- ↑ 1.0 1.1 1.2 1.3 1.4 CEA (2005). "Beatha le Bua". Dáta rochtana: 2023.
- ↑ "Like a Prayer (song)" (as en) (2023-08-10). Wikipedia.
- ↑ "light ray" . SpringerReference. Berlin/Heidelberg: Springer-Verlag.
- ↑ "Beautiful Stranger" (as en) (2023-07-18). Wikipedia.
- ↑ "Austin Powers: The Spy Who Shagged Me" (as en) (2023-08-15). Wikipedia.
- ↑ "American Pie (song)" (as en) (2023-08-09). Wikipedia.
- ↑ "Die Another Day" (as en) (2023-08-07). Wikipedia.
- ↑ "Confessions on a Dance Floor" (as en) (2023-08-16). Wikipedia.
- ↑ "Shanghai Surprise" (as en) (2023-07-11). Wikipedia.
- ↑ "Swept Away (2002 film)" (as en) (2023-06-10). Wikipedia.
- ↑ "Kabbalah Centre" (as en) (2023-07-13). Wikipedia.