David Bowie

David Bowie
	; (2002)
Beathaisnéis
Breith	(en) David Robert Jones; 8 Eanáir 1947; Brixton, England
Bás	10 Eanáir 2016 ; 69 bliana d'aois; Manhattan, New York
Siocair bháis	Tinneas foirceanta (Ailse an ae)
Faisnéis phearsanta
Ainm cleite	David Bowie
Scoil a d'fhreastail sé/sí	Ravensbourne University London (en) ; Ravens Wood School (en) ; City Literary Institute (en)
Teanga dhúchais	Béarla
Gníomhaíocht
Réimse oibre	Ceol, dearcealaíona agus aisteoireacht
Suíomh oibre	Nua-Eabhrac ; Beirlín
Gairm	péintéir, mímeadóir, pianódóir, amhránaí, guthcheoltóir, diamhraí, monaróir, stiúrthóir físeán ceoil, léiritheoir scannáin, aisteoir, léiritheoir ceirníní, giotáraí, amhránaí is scríbhneoir, cumadóir amhrán, sacsafónaí, aisteoir scannáin, cumadóir, bailitheoir ealaíne
Tréimhse oibre	1964 –
Ball de	Tin Machine (en) (1988–1992); The Arnold Corns (en)
Seánra	Popcheol, rac-cheol, rac glam, rac sícideileach, rac thurgnamhach, rac-ealaine, rac-cheol crua, popcheol rac, pop sícideileach, rac malartach, anamcheol, nuathonn, ceol timpeallach, snagcheol avant-garde, popcheol ealaine, rapáil, ceol leictreonach agus blue-eyed soul
Faoi thionchar	Pink Floyd
Teangacha	Béarla
Cineál gutha	Baratón; ;
Uirlis	Sacsafón, giotár, pianó, ceol gutha, uirlis mhéarchláir, ARP 2500, méarchlár ceoil agus foireann drumaí
Lipéad ceoil	Iso (record label) ; Mercury Records ; RCA Records ; Bertelsmann Music Group ; Rykodisc ; Parlophone ; Pye Records ; Virgin Records ; EMI ; Columbia Records ; RCA ; Decca Records ; Deram Records ; Vocalion
Ghlac sé/sí páirt i
13 Iúil 1985	Live Aid
Saothar
	Saothar suntasach (1972) All the Young Dudes (en) ; (1986) Labyrinth (en) ;
Suíomh a chartlainne	Músaem Victoria agus Albert ;
Teaghlach
Céile	Angela Bowie (1970–1980); Iman (1992–2016)
Páiste	Duncan Jones; ( Angela Bowie); Alexandria Zahra Jones; ( Iman)
	Gradam a fuarthas (2013) Science Fiction and Fantasy Hall of Fame (en) ; (2007) Webby Lifetime Achievement Award (en) ; (2006) Gradam Saoil Grammy; (2004) Rolling Stone's 100 Greatest Artists of All Time (en) ; (2002) 100 Greatest Britons (en) ; (1998) Grammy Hall of Fame (en) , as a saothar The Rise and Fall of Ziggy Stardust and the Spiders from Mars (en) ; (1996) Rock and Roll Hall of Fame; (1976) Saturn Award for the Best Actor (en) , as a saothar The Man Who Fell to Earth; Commander of the Order of the British Empire; réalta ar Hollywood Walk of Fame; Commandeur des Arts et des Lettres; honorary doctor of the Berklee College of Music (en) ; Ordre des Arts et des Lettres ;
Suíomh gréasáin	davidbowie.com

Amhránaí, cumadóir amhrán, aisteoir agus léiritheoir feidhmiúcháin Sasanach ab ea David Bowie (8 Eanáir 1947 -10 Eanáir 2016). Is mórphearsa chultúir é i gcónaí. É féin a athchruthú de shíor, ba é sin misean is stampa David Bowie^[1].

Bhí tionchar mhór ag a cheol agus ealaín stáitse ar an rac-cheol i rith na 1970idí agus ó shin. Cuimhneofar go speisialta air i mbun cantaireachta ar "Let's Dance", "Heroes" agus "Under Pressure", amhráin a chum sé féin,^[2] chomh maith le Starman, Modern Love, Rebel, agus Life on Mars.

Ceol[cuir in eagar | athraigh foinse]

Dúradh faoi stíl luath cheoil David Bowie gur Rac Forásach nó Rac Péacach a bhí ann. De réir mar a athraíodh a stíl cheoil luadh a cheol i seánraí mar Nuathonn, Roc Ailtéarnach agus fiú Leictreonaice. Tá sin an-tábhachtach mar go léiríonn sé an dóigh a dtagann athrú gasta ar an cheol de bharr gnéithe teicneolaíochta, sóisialta agus cultúrtha.^[3]

Bhí Space Oddity a chéad singil a chuaigh isteach sna cairteanna, eisithe ar 11 Iúil 1969.

I measc na bpearsan stáitse a chruthaigh sé bhí Ziggy Stardust agus Aladdin Sane.
Chuimsigh a chuid stíleanna ceoil sól plaisteach na Young Americans; ceol draíochta na n-uirlisí ag Low; pop glan Let's Dance.
Bhí léim sa dorchadas leis an albam deireanach dá chuid, Blackstar. Chuir sé an albam amach ar 7 Eanáir 2016, cúpla lá roimh a bhás.

Gnó[cuir in eagar | athraigh foinse]

I rith a shaol, dhíol Bowie tuairim is 140 milliún ceirníní ar fud [an domhan|an domhain]]. Mar shampla, sa Ríocht Aontaithe, bhronnadh naoi ndeimhniú platanam ar a chuid albaim (agus haon-déan ór). Chuaigh sé isteach sa Rock and Roll Hall of Fame i 1996.

Saol[cuir in eagar | athraigh foinse]

Ainm stáitse ab ea David Bowie agus rugadh é faoin ainm David Robert Jones. Rugadh Bowie sa bhliain 1947 i nDeisceart Londain (Brixton).

In Brixton, ar an taobh ó dheas de Londain, a rugadh David Robert Jones i 1947. D'fhás a shuim i gceol agus é mar pháiste. Bhunaigh sé a chéad bhanna ceoil nuair nach raibh sé ach cúig bliana déag.^[4]

Rinne sé staidéar ar ealaín. Thosaigh sé ag obair mar cheoltóir i 1963. D’athraigh sé a ainm ina dhiaidh sin go David Bowie agus bhain sé amach uimhir a haon sna cairteacha sa mBreatain i 1969 le Space Oddity. As sin chruthaigh sé Ziggy Stardust, stíl éagsúil shainiúil ag baint lena chuid ceoil i gcónaí agus tionchar dá réir aige ar cheoltóirí eile.

Tháinig deireadh lena thréimhse ar an bhóthar i ndiaidh na camchuairte "A Reality Tour", sa bhliain 2003, cé gur lean sé leis ag cumadh ceoil go deireadh a shaoil; a tháinig inné, 10 Eanáir, in aois 69.^[5]

Seoladh Blackstar, an 25ú albam stiúideo leis ar 8 Eanáir 2016. Agus fuair Bowie bás de bharr ailse ar an 10ú Eanáir 2016.^[6]

In Éirinn agus as Gaeilge[cuir in eagar | athraigh foinse]

Ó 1987, nuair a sheinn Bowie a chéad ghig i mBaile Shláine, Co. na Mí, ba mhinic é ar ais in Éirinn ag seinm i mBÁC, agus fiú i mBéal Feirste in 1995, nuair gur bheag ceoltóir mór le rá a bhí sásta seinm ar an taobh ó thuaidh den teorainn.^[5]

In 2003, nuair sheinn Bowie in Éirinn den uair dheireanach, sa Phoint i mBÁ¢, cuimhneoidh sibh ar na focail “Tiocfaidh ár lá” a scread sé amach ag deireadh an amhráin ‘Rebel Rebel’.^[7]^[5]

Bhí leaganacha Gaeilge de mhóramhráin David Bowie le cloisteáil ag ceolchoirm i mBaile Átha Cliath sa bhliain 2016.^[8] IMRAM a bhí i mbun ‘Réaltneach: Tionscadal David Bowie’ a cuireadh ar stáitse in Amharclann an Pavilion i nDún Laoghaire. An file Gabriel Rosenstock a d’aistrigh amhráin Bowie go Gaeilge agus Liam Ó Maonlaí, Hilary Bow agus The Brad Pitt Light Orchestra a chuir na leaganacha nua i láthair.^[9]^[10]

Dioscliosta[cuir in eagar | athraigh foinse]

David Bowie (1967)
Space Oddity (1969)
The Man Who Sold the World (1970)
Hunky Dory (1971)
The Rise and Fall of Ziggy Stardust and the Spiders from Mars (1972)
Aladdin Sane (1973)
Pin Ups (1973)
Diamond Dogs (1974)
Young Americans (1975)
Station to Station (1976)
Low (1977)
"Heroes" (1977)
Lodger (1979)
Scary Monsters (and Super Creeps) (1980)
Let's Dance (1983)
Tonight (1984)
Never Let Me Down (1987)
Black Tie White Noise (1993)
The Buddha of Suburbia (1993)
Outside (1995)
Earthling (1997)
'Hours...' (1999)
Heathen (2002)
Reality (2003)
The Next Day (2013)^[11]
Blackstar (2016)

Naisc sheachtracha[cuir in eagar | athraigh foinse]

Suíomh gréasáin oifigiúil David Bowie

Tagairtí[cuir in eagar | athraigh foinse]

↑ Ar aistear chun na réaltaí: Liam Ó Maonlaí ag canadh an ceol David Bowie^{[nasc briste go buan]}, 21 D.F. 2016
↑ Nuacht RTÉ (2016-01-11). "Omós á léiriú do David Bowie atá básaithe" (as ga).
↑ ccea.org.uk. "COMHAD FÍRICÍ: CEOL GCSE". Cartlannaíodh an bunleathanach ar 2021-01-12. Dáta rochtana: 2021.
↑ maynoothuniversity.ie. "David Bowie". Dáta rochtana: 2021.
↑ ^5.0 ^5.1 ^5.2 Tomaí Ó Conghaile. "Nuair a labhair Bowie i nGaeilge Slán le sárlaoch ceoil ár linne" (en-US). NÓS. Dáta rochtana: 2021-01-11.
↑ "David Bowie dies of cancer aged 69" (en-GB). BBC News (2016-01-11). Dáta rochtana: 2021-01-11.
↑ "A Reality Tour (album)" (as en) (2020-11-21). Wikipedia.
↑ Seán Tadhg Ó Gairbhí. "Bowie an ‘Réaltnach’ chugainn as Gaeilge" (ga-IE). Tuairisc.ie. Dáta rochtana: 2021-01-11.
↑ "‘Seo é Ground Control chuig Major Tom…’ – blaiseadh de liricí David Bowie as Gaeilge!" (ga-IE). Tuairisc.ie. Dáta rochtana: 2021-01-11.
↑ Gabriel Rosenstock (2023-06-12). "MIONLÉIRMHEAS: Ag cur Gaeilge ar David Bowie…" (ga-IE). Tuairisc.ie. Dáta rochtana: 2023-06-12.
↑ http://www.bbc.com/news/entertainment-arts-35278872

[1] Ar aistear chun na réaltaí: Liam Ó Maonlaí ag canadh an ceol David Bowie^{[nasc briste go buan]}, 21 D.F. 2016

[2] Nuacht RTÉ (2016-01-11). "Omós á léiriú do David Bowie atá básaithe" (as ga).

[3] .org.uk. "COMHAD FÍRICÍ: CEOL GCSE". Cartlannaíodh an bunleathanach ar 2021-01-12. Dáta rochtana: 2021.

[4] ynoothuniversity.ie. "David Bowie". Dáta rochtana: 2021.

[:0-5] 5.0 ^5.1 ^5.2 Tomaí Ó Conghaile. "Nuair a labhair Bowie i nGaeilge Slán le sárlaoch ceoil ár linne" (en-US). NÓS. Dáta rochtana: 2021-01-11.

[6] "David Bowie dies of cancer aged 69" (en-GB). BBC News (2016-01-11). Dáta rochtana: 2021-01-11.

[7] "A Reality Tour (album)" (as en) (2020-11-21). Wikipedia.

[8] Seán Tadhg Ó Gairbhí. "Bowie an ‘Réaltnach’ chugainn as Gaeilge" (ga-IE). Tuairisc.ie. Dáta rochtana: 2021-01-11.

[9] "‘Seo é Ground Control chuig Major Tom…’ – blaiseadh de liricí David Bowie as Gaeilge!" (ga-IE). Tuairisc.ie. Dáta rochtana: 2021-01-11.

[10] Gabriel Rosenstock (2023-06-12). "MIONLÉIRMHEAS: Ag cur Gaeilge ar David Bowie…" (ga-IE). Tuairisc.ie. Dáta rochtana: 2023-06-12.

[11] ttp://www.bbc.com/news/entertainment-arts-35278872

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]