Kenzaburo Ōe

Kenzaburo Ōe
	; (2012)
Ainm sa teanga dhúchais	(ja) 大江健三郎
Beathaisnéis
Breith	31 Eanáir 1935; Ōse (Impireacht na Seapáine)
Bás	3 Márta 2023 ; 88 bliana d'aois; Tóiceo, An tSeapáin
Siocair bháis	Bás nádúrtha (Dímheabhair na seanaoise)
Faisnéis phearsanta
Scoil a d'fhreastail sé/sí	Ollscoil Thóiceo
Teanga dhúchais	an tSeapáinis
Gníomhaíocht
Réimse oibre	Gníomhaíocht liteartha
Gairm	úrscéalaí, múinteoir ollscoile, scríbhneoir ficsean eolaíochta, scríbhneoir scripte, scríbhneoir aistí, scríbhneoir
Tréimhse oibre	1957 – 2013
Fostóir	Ollscoil Princeton ; Freie Universität Berlin
Ball de	Acadamh Ealaíona agus Eolaíochtaí Mheiriceá
Seánra	Aiste
Gluaiseacht	Eiseachas
Faoi thionchar	Jean Paul Sartre
Teangacha	An tSeapáinis
Saothar
	Saothar suntasach (1964) A Personal Matter (en) ; (1967) The Silent Cry (en) ;
Teaghlach
Páiste	Hikari Ōe
Duine muinteartha	Jūzō Itami (wife's brother (en) ); Mansaku Itami (athair a mhná céile); Mansaku Ikeuchi (nia)
	Gradam a fuarthas (22 Bealtaine 2002) Commandeur de la Légion d'honneur‎; (1996) Duais Grinzane Cavour; (1994) Duais Nobel sa Litríocht; (1994) Duais Asahi; (1994) Ord an Chultúir; (1990) Gradam Sei Itō; (1984) Gradam Kawabata; (1983) Duais Yomiuri; (1983) Osaragi Jirō Award (en) ; (1973) Noma Literary Prize (en) ; (1967) Duais Tanizaki; (1964) Shinchosha literature award (en) ; (1958) Duais Akutagawa, as a saothar Prize Stock (en) ;

Scríbhneoir Seapánach is ea Kenzaburō Ōe (大江健三郎 Ōe Kenzaburō a rugadh ar 31 Eanáir 1935 agus a d'éag ar 3 Márta 2023). Tá meas air mar údar fíorthábhachtach i litríocht chomhaimseartha na Seapáine.

D’fhág litríocht agus teoiricí liteartha na Fraince agus Mheiriceá rian suntasach ar a chuid úrscéalta, gearrscéalta agus aistí agus cuireann a shaothar síos ar chúrsaí polaitíochta, fealsúnachta agus sóisialta. Scríobh sé faoi airm núicléacha, faoi chumhacht núicléach, faoi neamhaontachas agus faoin eiseachas.

Bronnadh Duais Nobel na Litríochta air sa bhliain 1994 as cruinne a chumadh ina dtagann an saol agus an mhiotaseolaíocht le chéile agus ina dtugtar cuntas mearbhlach ar chás an duine.^[1]

Beatha

Rugadh é i sráidbhaile i maoracht Ehime ar oileán Shikoku agus é ar an tríú mac de sheachtar clainne. Fuair a athair bás sa Dara Cogadh Domhanda agus ba í a mháthair is túisce a thug oideachas dó. Cheannaigh sí leabhair dó, leithéid The Adventures of Huckleberry Finn, a chuaigh go mór i bhfeidhm air. ^[2] Dúradh leis ar scoil go raibh Impire na Seapáine ina dhia, ach tar éis an chogaidh thuig sé nach raibh bunús leis an scéal sin agus mhothaigh sé gur cuireadh an dallach dubh air. D’fhágfadh an tuiscint seo a rian ar a shaothar.^[3]

Rinne sé staidéar ar litríocht na Fraince in Ollscoil Thóiceo, agus thosaigh sé ag foilsiú scéalta sa bhliain 1957. Phós sé a bhean chéile Yukari, iníon agus deirfiúr scannánaithe, sa bhliain 1960. Rinne sé turais sa tSín, san Eoraip agus sa Rúis agus bhuail sé le Jean-Paul Sartre.^[4]

Tá Ōe ina chónaí i dTóiceo agus tá triúr clainne aige. Tá an mac is sine aige faoi mhíchumas inchinne, rud atá ina théama i saothar an údair.

Sa bhliain 1994 bhain sé Duais Nobel na Litríochta ach dhiúltaigh sé d’Ord Cultúir na Seapáine toisc gurb é an tImpire a bhronnann é. Dúirt sé nach ngéilleann sé d’aon údarás ach an daonlathas amháin.

Ghlac Ōe páirt i bhfeachtais síochána agus fhrithnúicléacha agus tá leabhair scríofa aige bhuamáil adamhach Hiroshima agus Nagasaki. I ndiaidh tubaiste núicléach Fukushima sa bhliain 2011 ghríosaigh sé an Príomh-Aire Yoshihiko Noda chun fhuinneamh núicléach a thréigean.

Scríbhneoireacht

Idir na blianta 1958 agus 1961 d’fhoilsigh Ōe roinnt leabhar a bhain feidhm as meafair chollaí chun cur síos ar fhorghabháil na Seapáine. Cháin a lán léirmheastóirí gáirsiúlacht na scéalta seo, cé go raibh bunús ealaíonta léi. Ina dhiaidh sin, idir na blianta 1961 agus 1964, thug sé aird ar shaol na gcoirpeach. Tá rian an eiseachais agus litríocht na rógairí ar na leabhair seo agus frithlaochra iontu atá in ann an saol a lochtú toisc go bhfuil siad ar imeall an tsaoil sin.^[5]

Sa bhliain 2005 d’agair beirt athoifigeach Sheapánacha an dlí ar Ōe as clúmhilleadh a dhéanamh in Nótaí Okinawa, aiste a scríobh sé sa bhliain 1970 agus é á mhaíomh gur thug saighdiúirí Seapánacha ar a lán sibhialtach in Okinawa lámh a chur ina mbás féin nuair a rinne na Comhghuaillithe ionradh ar an oileán. Sa bhliain 2008 chaith Cúirt Dúiche Osaka an cúiseamh amach.^[6]

Féach freisin

Yasunari Kawabata

Bliain	Teideal Seapanach	Teideal aistrithe	Trácht
1957	奇妙な仕事 Kimyou na shigoto	An Saothar Aisteach	An chéad ghearrscéal aige
	死者の奢り Shisha no ogori	Taisce na Marbh	Gearrscéal
	他人の足 Tanin no ashi	Cosa Duine Eile	Gearrscéal
	飼育 Shiiku	Ag Tógáil Stoic	Gearrscéal a fuair Duais Akutagawa
1958	見るまえに跳べ Miru mae ni tobe	Léim roimh Fhéachaint	Gearrscéal
1958	芽むしり仔撃ち Memushiri kouchi	Rudaí ar Cois	An chéad úrscéal aige
1961	セヴンティーン Sevuntīn	Seacht déag	Úrscéal gearr
1963	叫び声 Sakebigoe	Scread
1963	性的人間 Seiteki ningen	An Saol Collaí (nó "J")	Gearrscéal
1964	空の怪物アグイー Sora no kaibutsu Aguī	Agui Arracht na Spéire	Gearrscéal
1964	個人的な体験 Kojinteki na taiken	Taithí Phearsanta	Saothar a fuair Duais Liteartha Shinchosha
1965	厳粛な綱渡り Genshuku na tsunawatari	Ag siúl go Sollúnta ar Théad Rite	Essay
1965	ヒロシマ・ノート Hiroshima nōto	Nótaí Hiroshima	Tuairisc
1967	万延元年のフットボール Man'en gan'nen no futtobōru	Peil Yan Ren Yuan	Úrscéal a fuair Duais Jun'ichirō Tanizaki
1968	持続する志 Jizoku suru kokorozashi	Toil Bhuan	Aiste
1969	われらの狂気を生き延びる道を教えよ Warera no kyōki wo ikinobiru michi wo oshieyo	Múin dúinn Conas Ár Mire a Chur Dínn leis an Aimsir
1970	壊れものとしての人間 Kowaremono toshiteno ningen	An Duine mar Rud Leochaileach	Aiste
	核時代の想像力 Kakujidai no sozouryoku	Samhlaíocht na Ré Núicléí	Caint
	沖縄ノート Okinawa nōto	Nótaí Okinawa	Tuairisc
1972	鯨の死滅する日 Kujira no shimetsu suru hi	An Lá a Marófar na Míolta Móra	Aiste
1972	みずから我が涙をぬぐいたまう日 Mizukara waga namida wo nuguitamau hi	Lá chun Ár gCuid Deor a Ghlanadh
1973	同時代としての戦後 Doujidai toshiteno sengo	An Ré Iar-Chogaidh Mar Lucht Comhaimsire	Aiste
1973	洪水はわが魂に及び Kōzui wa waga tamashii ni oyobi	Líonann an Tuile M’Anam	Fuair sé Duais Liteartha Noma
1976	ピンチランナー調書 Pinchi ran'nā chōsho	Taifead an Reathaí Ionaid
1979	同時代ゲーム Dojidai gemu	Cluiche na Comhaimsearthachta
1980	(現代ゲーム) Gendai gemu"	(Cluiche Comhaimseartha)
1982	「雨の木」を聴く女たち Rein tsurī wo kiku on'natachi	Mná ag Éisteacht leis an gCrann Báistí	Fuair sé Duais Liteartha Yomiuri
1983	新しい人よ眼ざめよ Atarashii hito yo, mezameyo	A Dhaoine Óga, Bainigí Creathadh As	Fuair sé Duais Jiro Osaragi
1984	いかに木を殺すか Ikani ki wo korosu ka	Conas is Féidir linn an Crann a Mharú?
1985	河馬に嚙まれる Kaba ni kamareru	Buailte ag Kawa	Fuair sé Duais Liteartha Yasunari Kawabata
1986	M/Tと森のフシギの物語 M/T to mori no fushigi no monogatari	Scéal faoi M/T agus Foraois Fushigi
1987	懐かしい年への手紙 Natsukashī tosi eno tegami	Litir chun Blianta Cumhacha
1988	「最後の小説」 'Saigo no syousetu'	'An tÚrscéal Deireanach'	Aiste
	新しい文学のために Atarashii bungaku no tame ni	Ar Son Litríochta Nua	Aiste
	キルプの軍団 Kirupu no gundan	Arm Quilp
1989	人生の親戚 Jinsei no shinseki	Macalla Neimhe	Fuair sé Duais Liteartha Sei Ito
1990	治療塔 Chiryou tou	Túr an Leighis
1990	静かな生活 Shizuka na seikatsu	Saol Suaimhneach
1991	治療塔惑星 Chiryou tou wakusei	Túr an Leighis agus Pláinéad
1992	僕が本当に若かった頃 Boku ga hontou ni wakakatta koro	Nuair a Bhí Mé An-Óg
1993	「救い主」が殴られるまで 'Sukuinushi' ga nagurareru made	Go dTí go mBascfar an Slánaitheoir	燃えあがる緑の木　第一部 Moeagaru midori no ki dai ichi bu An Crann Glas Trí Thine Cuid I
1994	揺れ動く (ヴァシレーション) Yureugoku (Vashirēshon)	Idir Dhá Chomhairle	燃えあがる緑の木　第二部 Moeagaru midori no ki dai ni bu An Crann Glas Trí Thine Cuid II
1995	大いなる日に Ōinaru hi ni	An Lá Mór	燃えあがる緑の木　第三部 Moeagaru midori no ki dai san bu An Crann Glas Trí Thine Cuid III
	曖昧な日本の私 Aimai na Nihon no watashi	An tSeapáin, an Débhríochas agus Mise: Óráid Dhuais Nobel agus Léachtaí Eile	Talk
	恢復する家族 Kaifukusuru kazoku	Teaghlach ag Téarnamh	Aiste le Yukari Oe
1999	宙返り Chūgaeri	Saltó (úrscéal)
2000	取り替え子 (チェンジリング) Torikae ko (Chenjiringu)	An Iarlais
2001	「自分の木」の下で 'Jibun no ki' no shita de	Faoi "Chrann mo Ruda Féin"	Aiste le Yukari Oe
2002	憂い顔の童子 Ureigao no dōji	Leanbh an Dreacha Bhrónaigh
2003	「新しい人」の方へ 'Atarashii hito' no hou he	In Ómós an "Duine Nua"	Aiste le Yukari Oe
2003	二百年の子供 Nihyaku nen no kodomo	Páistí an Dá Chéad Bliain
2005	さようなら、私の本よ! Sayōnara, watashi no hon yo!	Slán Agaibh, a Leabhra!
2007	臈たしアナベル・リイ　総毛立ちつ身まかりつ Routashi Anaberu rī souke dachitu mimakaritu	Annabel Lee
2009	水死 sui shi	Báite san Uisce
2013	晩年様式集（イン・レイト・スタイル） Bannen Youshiki shū (In Reito Sutairu)	I Stíl Dhéanach

Taighde

Ōe, Kenzaburō. (1968). Ōe Kenzaburō Zensakuhin (Complete Works of Oe Kenzaburo).Tokyo: Shinchosha.
_____________. (1978). Shosetsu no hoho (The Method of a Novel). Tokyo: Iwanami.
Wilson, Michiko N. (1986). The Marginal World of Ōe Kenzaburō: A Study in Themes and Techniques. Armonk, New York: M. E. Sharpe. ISBN 978-0-87332-343-7 (cloth) ISBN 978-1-56324-580-0 (paper)

Tagairtí

↑ "Oe, Pamuk: World needs imagination : National : DAILY YOMIURI ONLINE (The Daily Yomiuri)". web.archive.org (2008-05-31). Cartlannaíodh an bunleathanach ar 2008-05-31. Dáta rochtana: 2023-03-14.
↑ "Kenzaburo Oe - Biography". web.archive.org (2010-06-09). Cartlannaíodh an bunleathanach ar 2010-06-09. Dáta rochtana: 2023-03-14.
↑ Weston, Mark (1999). "Giants of Japan: The Lives of Japan's Most Influential Men and Women": 294–295, 299. New York: Kodansha International.
↑ "The Art of Fiction No. 195" (en) (2007). Dáta rochtana: 2023-03-14.
↑ Wilson, p. 47.
↑ Onishi, Norimitsu. "Japanese Court Rejects Defamation Lawsuit Against Nobel Laureate," New York Times. March 29, 2008.

[1] "Oe, Pamuk: World needs imagination : National : DAILY YOMIURI ONLINE (The Daily Yomiuri)". web.archive.org (2008-05-31). Cartlannaíodh an bunleathanach ar 2008-05-31. Dáta rochtana: 2023-03-14.

[2] "Kenzaburo Oe - Biography". web.archive.org (2010-06-09). Cartlannaíodh an bunleathanach ar 2010-06-09. Dáta rochtana: 2023-03-14.

[weston-3] Weston, Mark (1999). "Giants of Japan: The Lives of Japan's Most Influential Men and Women": 294–295, 299. New York: Kodansha International.

[4] "The Art of Fiction No. 195" (en) (2007). Dáta rochtana: 2023-03-14.

[5] Wilson, p. 47.

[6] Onishi, Norimitsu. "Japanese Court Rejects Defamation Lawsuit Against Nobel Laureate," New York Times. March 29, 2008.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]