Joshua Fishman

Ón Vicipéid, an chiclipéid shaor.
Infotaula de personaJoshua Fishman

(2007) Cuir in eagar ar Wikidata
Beathaisnéis
Breith18 Iúil 1926
Philadelphia, Pennsylvania Cuir in eagar ar Wikidata
Bás1 Márta 2015
88 bliana d'aois
An Bronx, New York Cuir in eagar ar Wikidata
Faisnéis phearsanta
Scoil a d'fhreastail sé/síOllscoil Columbia
Ollscoil Pennsylvania Cuir in eagar ar Wikidata
Céim acadúildochtúireacht
Gníomhaíocht
Réimse oibreSochtheangeolaíocht, teangeolaíocht, síceolaíocht shóisialta agus an Ghiúdais
Gairmteangeolaí, scríbhneoir neamhfhicsin, múinteoir ollscoile, sochtheangeolaí, socheolaí Cuir in eagar ar Wikidata
FostóirOllscoil Stanford
Ollscoil Pennsylvania Cuir in eagar ar Wikidata
Ball de
TeangachaAn Ghiúdais agus Béarla
Saothar
Suíomh a chartlainne
Gradam a fuarthas

Teangeolaí Meiriceánach ab ea Joshua Aaron Fishman (Giúdais: שיקל פֿישמאַן - Shikl Fishman; 18 Iúil 1926 - 1 Márta 2015) a rinne speisialtóireacht ar shochtheangeolaíocht, pleanáil teanga, oideachas dátheangach, agus teanga agus eitneacht..

Luathshaol agus oideachas[cuir in eagar | athraigh foinse]

Rugadh agus tógadh Joshua Fishman i Philadelphia.[1] D’fhreastail sé ar scoileanna poiblí agus é ag déanamh staidéir ar Ghiúdais ag bun agus meánleibhéil. De réir mar a d’fhás sé suas, chuirfeadh a athair ceist ar a pháistí ag an mbord dinnéir, "Cad a rinne tú don Ghiúdais inniu?" Rinne sé staidéar ar Ghiúdais i Scoileanna Der Arbeter Ring,[2] a leag béim ar mháistreacht ar an Ghiúdais mar aon le fócas ar litríocht, stair, agus saincheisteanna sóisialta.

D'imigh sé ar aghaidh ó Olney High School [3] agus d’fhreastail sé ar Ollscoil Pennsylvania ar Scoláireacht an Mhéara, 1944-1948,[4] ag tuilleamh BS agus MS,[5] sa stair agus sa síceolaíocht, faoi seach.[6] Chuaigh sé ar aghaidh chun PhD i síceolaíocht shóisialta a fháil ó Ollscoil Columbia i 1953.[7]

Is é athair David Fishman é.[8]

Gairmréim[cuir in eagar | athraigh foinse]

Tar éis dó céim a bhaint amach, rinne sé staidéar ar Ghiúdais le Max Weinreich i rith samhradh 1948. Le linn na tréimhse sin, fuair sé duais ón YIVO (Institiúid um Thaighde na nGiúdach) as monagraf ar an dátheangachas.[9] I 1951-52 bhí post aige mar chúntóir taighde do Choiste Oideachais Giúdach Nua-Eabhrac[5] I mí na Nollag 1951, phós sé Gella Schweid,[5] agus roinn sé tiomantas ar feadh an tsaoil léi don Ghiúdais.[10] I 1953, chríochnaigh sé a Ph.D. i síceolaíocht shóisialta in Ollscoil Columbia le tráchtas dar teideal Steiréitíopaí Diúltacha Maidir le Meiriceánaigh i measc Leanaí a rugadh i Meiriceá a fhaigheann Cineálacha Éagsúla d’Oideachas do Ghrúpaí Mionlaigh .

Chuaigh na Phillies óna bhaile dúchais i dteagmháil le Shikl, ag iarraidh air dul isteach sa bhoth raidió agus batter's plate amháin a fhógairt i nGiúdais i gcuid de sheachtain Ghiúdach Phillies. Dhiúltaigh Shikl an tairiscint ar eagla go ndéanfadh sé "ceap magaidh den Ghiúdais." 

Ó 1955 go 1958, mhúin sé socheolaíocht teanga i gColáiste Cathrach Nua-Eabhrac agus é ag stiúradh taighde ag Bord Scrúdaithe Iontrála an Choláiste freisin.[9] I 1958, ceapadh é ina ollamh comhlach ar chaidreamh daonna agus síceolaíocht ag Penn. Ina dhiaidh sin ghlac sé le post mar ollamh le síceolaíocht agus socheolaíocht in Ollscoil Yeshiva i Nua-Eabhrac, áit a bhfónfadh sé freisin mar dhéan Scoil Iarchéime Ferkauf na nEolaíochtaí Sóisialta chomh maith le leasuachtarán acadúil. I 1966, rinneadh Ollamh Oirirce um Taighde Ollscoile sna hEolaíochtaí Sóisialta. de.

I 1988, rinneadh ollamh emeritus de agus chuaigh sé chleamhnaigh sé le roinnt institiúidí eile: Ollamh ar Cuairt agus Scoláire ar Cuairt, Scoil an Oideachais, Teangeolaíocht Fheidhmeach agus Roinn na Teangeolaíochta, Ollscoil Stanford ; Ollamh Cúnta le hOideachas Ilteangach agus Ilchultúrtha, Scoil an Oideachais, Ollscoil Nua-Eabhrac ; Ollamh ar Cuairt sa Teangeolaíocht, Ollscoil Chathair Nua-Eabhrac, Ionad na gCéimithe. Bhí coinní ar cuairt agus comhaltachtaí aige ag os cionn dosaen institiúid ar fud an domhain, lena n-áirítear an Lárionad um Ard-Staidéir sna hEolaíochtaí Iompraíochta (Stanford, CA) agus an Institiúid Ard-Staidéir (Princeton, NJ).[9]

Tionchar[cuir in eagar | athraigh foinse]

Scríobh Fishman os cionn 1000 alt agus monagraf ar ilteangachas, oideachas dátheangach agus oideachas mionlaigh, socheolaíocht agus stair na Giúdaise, pleanáil teanga, aisiompú teanga, athbheochan teanga, ‘teanga agus náisiúnachas’, ‘teanga agus reiligiún’, agus ‘teanga agus eitneacht ’. Is é Fishman bunaitheoir agus eagarthóir na sraithe leabhar Contributions to the Sociology of Language le Mouton de Gruyter.

Cheap Fishman an Scála Grádaithe um Briseadh Idirghlúine (SGBI) chun cinneadh a dhéanamh an bhfuil teangacha i mbaol agus chuir sé é ina leabhar Reversing Language Shift .[11] Bhí an SGBI feabhsaithe bunaithe air seo agus in úsáid ag Ethnologue .

De réir Ghil’ad Zuckermann, "Bunaitheoir agus eagarthóir ginearálta an phríomhfhoilseacháin measúnaithe International Journal of the Sociology of Language, chruthaigh Fishman ardán intleachtúil a d’éascaigh go mór tabhairt isteach agus scaipeadh samhlacha núíosacha agus teoiricí réabhlóideacha as a d'eascair go leor díospóireachtaí acadúla, sintéisí agus crostoirchithe Is minic a ghníomhaigh sé mar dhroichead eipistéimeolaíoch idir agus ina fhrithnimh i gcomhair dioscúrsaí comhthreomhara. " [12] : 149–152

Agus "Ba cheart go ndéanfadh duine fairsinge agus doimhneacht obair Fishman a mheas trí lionsa Giúdach-sochtheangeolaíoch comhcheangailte." [12] : 149–152 D'áitigh Zuckermann go "Cuimsíonn taighde Fishman comhtháthú scoláireachta Giúdach leis an teangeolaíocht ghinearálta. [.. . ] Tá an teangeolaíocht Ghiúdach, iniúchadh teangacha Giúdacha mar Ghiúdais, tar éis an tsochtheangeolaíocht ghinearálta a mhúnlú. Le linn na staire ba inimircigh ilteangacha iad na Giúdaigh, agus mar thoradh ar sin tá teangacha Giúdacha ag ionchorprú meicníochtaí casta agus suimiúla teagmhála teanga agus féiniúlachta. Mar sin ba thalamh torthúil iad na teangacha seo chun socheolaíocht na dteangacha i gcoitinne a bhunú agus a éabhlóidiú. Mar gheall ar an tábhacht a bhaineann leis an nGiúdachas ní amháin maidir le mentshlikhkayt (cf. daonnacht) ach freisin maidir le hoideachas agus canúint ‘ar an taobh eile’, ní haon ionadh go bhfaighidh an institiúid féin-ghluaiste Fishman bheith ar thús cadhnaíochta san am céanna i scoláireacht Giúdais go háirithe agus sa socheolaíocht teanga i gcoitinne. "  : 149–152

Fishman agus an Ghaeilge[cuir in eagar | athraigh foinse]

"Ní raibh aon deacracht pholaitiúil nó mhorálta ag Fishman maidir le teanga a athbheochan cé gur admhaigh sé go mbíonn sé an-dheacair. Do Fishman, ba é stádas teanga mar theanga tí agus seachadadh na teanga seo go dtí chéad ghlúin eile tús gach rud, ní toradh ar ghníomhaíocht thánaisteach. Bhí an spéis aige sa Ghaeilge agus bhí moladh aige do lucht na Gaeilge, go háirithe do mheon na gníomhaíochta áitiúla is deonaí, ach dar leis go raibh ar lucht na Gaeilge a bheith dírithe ar dhlús chainteoiri a ardú. Níor ghlac sé (i 1991) go raibh rás na Gaeilge rite, ag rá nárbh fhéidir a chur as an áireamh go mbeadh ardú i seachadadh na teanga mar chéad teanga sa todhchaí.

Ag deireadh an leabhair Reversing Language Shift: Theoretical and Empirical Foundations of Assistance to Threatened Languages, leagann sé amach a theoiric – cuirimse leagan de sin anseo – atheagraithe, curtha go Gaeilge agus glanta ó Bhéarlagair na teangeolaíochta."[13]

Onóracha speisialta[cuir in eagar | athraigh foinse]

Sa bhliain 1991, thug dhá Festschrift d'Fhishman, chun a 65ú breithlá a cheiliúradh, gach ceann acu líonta le hailt ó chomhghleacaithe a lean a leasanna. Ba chnuasach trí imleabhar ceann amháin a bhain lena leasanna, curtha in eagar ag Garcia, Dow, agus Marshall,[14] agus an ceann eile imleabhar amháin curtha in eagar ag Cooper agus Spolsky.

Sa bhliain 1999, fuair Fishman Duais Itzik Manger as an t-ionchur a bhí aige maidir le litríocht Giúdaise.

Sa bhliain 2004, bronnadh Duais Linguapax air.[9]

Ar 10 Meán Fómhair, 2006, tugadh onóir do Fishman le siompóisiam lae in Ollscoil Pennsylvania, ag comóradh a 80ú breithlá. D’éag sé san Bronx, Nua-Eabhrac, an 1 Márta 2015, ag aois a 88.[15]

Cartlanna[cuir in eagar | athraigh foinse]

I 1994 bhunaigh Leabharlanna Ollscoil Stanford ‘Cartlann Teaghlaigh Joshua A. Fishman agus Gella Schweid Fishman’ [9] laistigh dá Rannóg Bailiúcháin Speisialta. Tá dréachtaí sa chartlann de leabhair agus ailt a foilsíodh ina dhiaidh sin, imlínte cúrsa, léachtaí a tugadh, comhfhreagras gairmiúil, comhfhreagras teaghlaigh, grianghraif, téipeanna fuaime, téipeanna físe, agus ábhair eile a bhaineann le hobair Fishman.

Leabharliosta[cuir in eagar | athraigh foinse]

  • 1964. Cothabháil Teanga agus Aistriú Teanga mar réimse fiosrúcháin. Sainmhíniú ar an réimse agus moltaí maidir lena fhorbairt bhreise. Teangeolaíocht Imleabhar 2, Eagrán 9.
  • 1965. Giúdais i Meiriceá: tuairisc agus anailís soch-theangeolaíoch. Bloomington: Indiana University Press ; An Háig, An Ísiltír: Mouton
  • 1966. Dílseacht teanga sna Stáit Aontaithe; cothabháil agus buanú máthairtheangacha neamh-Shasana ag grúpaí eitneacha agus reiligiúnacha Mheiriceá. An Háig: Mouton
  • 1966. Cothabháil teanga Ungáiris sna Stáit Aontaithe. Bloomington: Preas Ollscoil Indiana
  • 1968. Fadhbanna teanga na náisiún i mbéal forbartha. Nua-Eabhrac: Wiley
  • 1968. Léamha i socheolaíocht na teanga. An Háig, Páras: Mouton
  • 1970. Sochtheangeolaíocht: réamhrá gairid. Rowley, Mass: Teach Newbury
  • 1971. Dátheangachas sa barrio. Bloomington: Preas Ollscoil Indiana
  • 1971-2. Dul chun cinn i socheolaíocht na teanga. An Háig: Mouton
  • 1972. Teanga san Athrú Sochchultúrtha. Aistí le Joshua A. Fishman. Ed. Anwar S. Dil. Stanford: Preas Ollscoil Stanford
  • 1972. Socheolaíocht na teanga; cur chuige idirdhisciplíneach eolaíochta sóisialta i leith teanga sa tsochaí. Rowley, Mass: Teach Newbury
  • 1973 (c 1972). Teanga agus náisiúnachas; dhá aiste chomhtháite. Rowley, Mass: Teach Newbury
  • 1974. Dul chun cinn i bpleanáil teanga. An Háig: Mouton
  • 1976. Oideachas dátheangach: peirspictíocht socheolaíochta idirnáisiúnta. Rowley, Mass: Teach Newbury
  • 1977. Airleacain i gcruthú agus in athbhreithniú na gcóras scríbhneoireachta. An Háig: Mouton
  • 1978. Dul chun cinn i staidéar ar ilteangachas sochaíoch. An Háig: Mouton
  • 1981. Ná Abair Die riamh: Míle Bliain de Ghiúdais i Saol agus Litreacha Giúdacha. An Háig: Mouton.ISBN 90-279-7978-2 (i nGiúdais agus i mBéarla)
  • 1982. Sealbhú biliteracy: eitneagrafaíocht chomparáideach scoileanna mion-eitneolaíochta i gCathair Nua-Eabhrac. Nua-Eabhrac, NY: Ollscoil Yeshiva, Scoil Síceolaíochta Iarchéime Ferkauf
  • 1982. Oideachas dátheangach do mhic léinn Hispanic sna Stáit Aontaithe. Nua-Eabhrac: Teachers College Press
  • 1983. Dul chun cinn i bpleanáil teanga: peirspictíochtaí idirnáisiúnta. Beirlín & Nua-Eabhrac: Mouton.
  • 1985. Ardú agus titim na hathbheochana eitneacha: peirspictíochtaí ar theanga agus ar eitneacht. Beirlín & Nua-Eabhrac: Mouton
  • 1987. Idé-eolaíocht, sochaí agus teanga: Odyssey Nathan Birnbaum. Ann Arbor: Foilsitheoirí Karoma
  • 1991. Oideachas dátheangach. Amstardam & Philadelphia: teach tábhairne J. Benjamins. Co.
  • 1991. Aistriú teanga a aisiompú: Teoiric agus Cleachtas Cúnaimh do Theangacha faoi Bhagairt. Clevedon, Cúrsaí Ilteangacha. (ISBN 185359122X)
  • 1991. Teanga agus Eitneachas. Amstardam & Philadelphia: teach tábhairne J. Benjamins. Co.
  • 1996. Béarla Iar-Impiriúil: Stádas an Bhéarla in Iar-Choilíneachtaí na Breataine agus Mheiriceá agus Sféir an Tionchair. (ed.) Mouton de Gruyter, Beirlín
  • 1997. In Praise of the Beloved Language; Ábhar na Comhfhiosachta Eitneolaíochta Teangeolaíochta. Beirlín, Mouton de Gruyter
  • 1997. An Apple Ilteangach: Teangacha i Nua-Eabhrac (le Ofelia Garcia). Beirlín, Mouton de Gruyter
  • 1999. Lámhleabhar Teanga agus Eitneachais (eag.). New York, Oxford University Press. Ed athbhreithnithe. 2009. (ISBN 0195374924)
  • 2000. An féidir Teangacha faoi Bhagairt a Shábháil? Clevedon, Cúrsaí Ilteangacha
  • 2006. Ná Fág Do Theanga Aonair: Na Cláir Oibre Stádas Hidden laistigh de Phleanáil Corpais i mBeartas Teanga. Lawrence Erlbaum Associates. (ISBN 0805850244) (ISBN 978-0-8058-5024-6)

Foinsí[cuir in eagar | athraigh foinse]

  • Baker, Colin ; Jones, Sylvia P. (eds.) (1998). Encyclopedia of Dátheangachas agus Oideachas Dátheangach. Clevedon, UK: Cúrsaí Ilteangacha. "Joshua A. Fishman", lch. 189.ISBN 978-1-85359-362-8ISBN 978-1-85359-362-8 .
  • Chassie, Karen et al. (eds.) (2006). Cé hé Cé san Oirthear. New Providence, NJ: Marquis Who's Who. "Fishman, Joshua Aaron" 
  • Cooper, Robert L .; Spolsky, Bernard (eds.) (1991). Tionchar na Teanga ar Chultúr agus Smaointeoireacht: Aistí in Onóir Breithlá seasca a cúig Joshua A. Fishman. Beirlín: Mouton. Réamhrá na n-eagarthóirí, lgh 1-5.
  • Fishman, Joshua A. (2006). Joshua A. Fishman. Aisghafa an 24 Lúnasa, 2006 ó http://www.joshuaafishman.com
  • Fishman, Gella Schweid; Njau, Carthanas (2012). "Leabharliosta Joshua A. Fishman (1949-2011)". Iris Idirnáisiúnta na Socheolaíochta Teanga 213: 153–248.
  • García, Ofelia; Dow, James R .; Marshall, David F. (eds.) (1991). Aistí in onóir Joshua A. Fishman : Imleabhar 1: Fócas ar Oideachas Dátheangach; Imleabhar 2: Fócas ar Theanga agus Eitneachas; Imleabhar 3: Fócas ar Phleanáil Teanga. 3 imleabhar (tacar). Amstardam: John Benjamins. In iml. 1: Ofelia García, "A Gathering of Voices, 'Léigiún na cuibheas scolártha' agus Oideachas Dátheangach: Beathaisnéisí Fishman mar Réamhrá", lgh 3-19; in iml. 2: Réamhrá an eagarthóra, lgh 1-7; in iml. 3: David F. Marshall, "Réamhrá: Onóir a thabhairt do Dhuine agus a Ghlao", lgh 1-6, agus Karen L. Adams agus Daniel T. Brink, "Joshua A. Fishman ar Phleanáil Teanga: Ní dhéanann 'Bráithreachas' Meán Aonfhoirmeacht ", lgh. 7-27.
  • García, Ofelia; Peltz, Rakhmiel; Schiffman, Harold F.; with Gella Schweid Fishman (July 10, 2006). Dílseacht Teanga, Leanúnachas agus Athrú: Ranníocaíochtaí Joshua A. Fishman le Sochtheangeolaíocht Idirnáisiúnta. Clevedon, UK: Cúrsaí Ilteangacha. ISBN García, Ofelia; Peltz, Rakhmiel; Schiffman, Harold F.; with Gella Schweid Fishman (July 10, 2006). García, Ofelia; Peltz, Rakhmiel; Schiffman, Harold F.; with Gella Schweid Fishman (July 10, 2006).
  • Spolsky, Bernard (1999). "Fishman, Joshua A. (1926–)". In Spolsky (ed.), Ciclipéid Ghonta na Teangeolaíochta Oideachais. Amstardam: Elsevier. lch. 758-759.ISBN 978-0-08043-163-5ISBN 978-0-08043-163-5 .

Tagairtí[cuir in eagar | athraigh foinse]

  1. ↑ "LINGUIST List 26.1159: All: Obituary: Joshua A. Fishman (18 July 1926 - 1 March 2015)" (en). The LINGUIST List (2015-03-02). Dáta rochtana: 2021-01-16.
  2. ↑ "In Memoriam: Dr. Joshua (Shikl) Fishman (July 18, 1926-March 1, 2015)" (en). SoCal Arbeter Ring/Workers Circle (2015-03-03). Cartlannaíodh an bunleathanach ar 2021-01-21. Dáta rochtana: 2021-01-16.
  3. ↑ Kutzik, Jordan (March 4, 2015). "Joshua Fishman, Yiddishist and Linguistics Pioneer, Dies at 88". The Forward. Retrieved 29 February 2020.
  4. ↑ Parasher, Shree Vallabh (2005). "Fishman, Joshua A.", in: Philipp Strazny (Ed.), Encyclopedia of Linguistics (New York: Taylor & Francis), pp. 347-348; here, p. 348.
  5. ↑ 5.0 5.1 5.2 "Joshua A(aron) Fishman." Gale Literature: Contemporary Authors. Farmington Hills: Gale, 2001. Retrieved via Gale In Context: Biography database, 29 February 2020.
  6. ↑ "Joshua A. Fishman" (biographical profile), in Colin Baker and Sylvia Prys Jones (Eds.), Encyclopedia of Bilingualism and Bilingual Education (Clevedon, UK: Multilingual Matters, 1998), p. 189.
  7. ↑ cal.org. "In Memoriam: Joshua A. Fishman" (en-US). CAL. Dáta rochtana: 2021-01-16.
  8. ↑ "Joshua Fishman (1926-2015)" (en). YIVO Institute for Jewish Research. Dáta rochtana: 2021-01-16.
  9. ↑ 9.0 9.1 9.2 9.3 9.4 Tá ort na shonrú' 'teideal = agus' 'url = nuair a úsáideann {{ lua idirlín}}."". The Linguist List.
  10. ↑ Schaechter-Viswanath, Gitl (May 18, 2017). "Yiddish Teacher and Archivist Gella Schweid Fishman Has Died". The Forward. Retrieved 29 February 2020.
  11. ↑ Fishman, Joshua. 1991. Reversing Language Shift. Clevendon: Multilingual Matters.
  12. ↑ 12.0 12.1 Zuckermann, Ghil'ad (2012). "Introduction to the Joshua A. Fishman comprehensive bibliography", International Journal of the Sociology of Language (Int’l. J. Soc. Lang.) 213
  13. ↑ Síolta:https://pobailura.com/cad-e-seo/
  14. ↑ Hornberger (2017), p. 25.
  15. ↑ "Language Log » Joshua Fishman (1926-2015)". Dáta rochtana: 2021-01-16.

Naisc sheachtracha[cuir in eagar | athraigh foinse]

Aisghafa ó "https://ga.wikipedia.org/w/index.php?title=Joshua_Fishman&oldid=1208455"