John Dalton
Ainm sa teanga dhúchais | (en) John Daltonn Greenup |
---|---|
Beathaisnéis | |
Breith | 6 Meán Fómhair 1766 Cumberland, England |
Bás | 27 Iúil 1844 77 bliana d'aois Manchain, England |
Uachtarán Manchester Literary and Philosophical Society (en) | |
1816 – 1844 | |
Rúnaí Manchester Literary and Philosophical Society (en) | |
1800 – 1809 | |
Teanga dhúchais | Béarla |
Gníomhaíocht | |
Réimse oibre | Ceimic, fisic agus meitéareolaíocht |
Gairm | fisiceoir, ceimiceoir, meitéareolaí, matamaiticeoir, luibheolaí |
Fostóir | Ollscoil Oxford |
Ball de | |
Spéis aige/aici i | Dathamharc |
Mac/iníon léinn de chuid | John Gough |
Mac/iníon léinn | James Prescott Joule |
Faoi thionchar | |
Teangacha | Béarla agus an Ghearmáinis |
Saothar | |
Saothar suntasach | |
Giorrúchán luibheolaíochta | Jn.Dalton |
Teaghlach | |
Céile | luach ar iarraidh |
Athair | Joseph Dalton |
Gradam a fuarthas | |
Ba cheimiceoir, fisiceoir agus meitéareolaí[1] Sasanach é John Dalton FRS (5 nó 6 Meán Fómhair 1766 – 27 Iúil 1844). Is fearr aithne air as an teoiric adamhach a thabhairt isteach sa cheimic, agus as an taighde a rinne sé ar dhathdhaille, riocht a bhí air. Tugtar Daltúnachas ar dhathdhaille i dteangacha éagsúla, a bheith ainmnithe ina dhiaidh.
Taighde
[cuir in eagar | athraigh foinse]Sna blianta 1808-1810 chuir Dalton a theoiric adamhach le chéile, agus rinne eolaíocht chainníochtúil sa cheimic[2]. Thóg sé clár meáchan adamhach.
Rinne sé taighde ar mheascáin gás go príomha, fórsa gaile, leaisteachas gaile agus forbairt theirmeach gás.
D'fhionn sé dlí ("dlí Dalton" inniu) ar pháirtbhrúnna, go bhfeidhmíonn gach gás ar leith, i meascán gás i soitheach, an brú céanna is a d'fheidhmeodh sé dá mbeadh sé ina aonar sa toirt sin, agus mar sin go bhfeidhmíonn páirtbhrú i gcomhréir le codán an gháis sin sa mheascán.
Feidhmíonn na gáis uile neamhspleách ar a chéile. Mar shampla, cuimsíonn an t-atmaisféar 80% nítrigine, a bheag nó a mhór, agus mar sin feidhmíonn an nítrigin 80% de bhrú an atmaisféir.
Tionchar
[cuir in eagar | athraigh foinse]Le hobair John Dalton ar an teoiric adamhach, tháinig an cheimic chun tosaigh ina heolaíocht chainníochtúil sa 19ú haois.
Féach freisin
[cuir in eagar | athraigh foinse]Tagairtí
[cuir in eagar | athraigh foinse]- ↑ Ross, Sydney. "John Dalton". Encyclopædia Britannica. Arna gcartlann ón mbunleagan ar 3 September 2022. Aisghafa 6 September 2022.
- ↑ Matt Hussey, Fréamh an Eolais (p198), Coiscéim
Is síol é an t-alt seo. Cuir leis, chun cuidiú leis an Vicipéid. Má tá alt níos forbartha le fáil i dteanga eile, is féidir leat aistriúchán Gaeilge a dhéanamh. |