Franz Liszt

Ón Vicipéid, an chiclipéid shaor.
Franz Liszt
Liszt 1858.jpg
Saol
Ainm iomlánFranz Liszt
Eolas breitheRaiding, 22 Deireadh Fómhair 1811
NáisiúntachtRíocht na hUngáire
Impireacht na hOstaire
An Ostair-Ungáir
Teanga dhúchaisAn Ghearmáinis
BásBayreuth, 31 Iúil 1886
Áit adhlacthaStadtfriedhof Bayreuth (en) Aistrigh
Cúis bháisbás nádúrtha (niúmóine)
Muintir
AthairAdam Liszt
MáthairAnna Liszt
Céile/CéilíMarie d'Agoult
Páirtí/PáirtitheMarie d'Agoult
Páistí
Oideachas
Alma materUniversity of Music and Performing Arts Vienna (en) Aistrigh
Teangachaan Fhraincis
An Ghearmáinis
MúinteoiríAdam Liszt (en) Aistrigh
Carl Czerny
Antonio Salieri (en) Aistrigh
Anton Reicha
Ferdinando Paer (en) Aistrigh
Mic léinnÁrpád Szendy
Carl Filtsch
Antal Siposs
Caroline Montigny-Rémaury
Eugen d'Albert
Hilda Thegerström
Anton Urspruch
Carl Ludvig Hall
Ingeborg Bronsart von Schellendorf
Bettina Walker
Alexander Siloti
José Vianna da Motta
Benjamin Johnson Lang
Károly Szabados
Giovanni Sgambati
Margarethe Stern
William Dayas
Felix Weingartner
Julie Rivé-King
Martin Krause
Carl Tausig
Hans von Bülow
Frederic Lamond
Arthur De Greef
Arthur Friedheim
Emil von Sauer
Moriz Rosenthal
Eloísa D’Herbil
Gairm
Gairmcumadóir claisiceach, pianódóir, stiúrthóir ceolfhoirne, múinteoir ceoil, virtuoso, ceoltóir, cumadóir, preispitéir agus scríbhneoir
Áit oibreAn Ostair-Ungáir, Weimar agus An Róimh
FostóiríFranz Liszt Academy of Music (en) Aistrigh
Saothar iomráiteachHamlet (en) Aistrigh
Dante Symphony (en) Aistrigh
Mazeppa (en) Aistrigh
Hungarian Rhapsody No. 1 (en) Aistrigh
Hungarian Rhapsody No. 2 (en) Aistrigh
Duaiseanna
Daoine le tionchar air/uirthiNiccolò Paganini (en) Aistrigh
BallraíochtSängerschaft zu St. Pauli Jena (en) Aistrigh
Gluaiseachtceol Rómánsúil
Gluaiseacht ealaínesiansa
ceol clasaiceach
Hungarian folk music (en) Aistrigh
Uirlis cheoilpianó
orgán
Cleamhnú
ReiligiúinCaitliceachas
OrdThird Order of Saint Francis (en) Aistrigh
IMDbnm0006172
Discogs ID226461
Liszt sign.JPG
bunaithe ar ghrianghraif timpeall 1848
1886, in aois 74 bliain dó
Leabhar ceoil, 1845

Cumadóir agus pianódóir Ungárach, í a chum sa stíl Rómánsach, ab ea Franz Liszt (Ungáiris: Liszt Ferenc) (22 Deireadh Fómhair 181131 Iúil 1886).[1] Meastar inniu go bhfuil sé i measc na bpianódóirí is fearr riamh.

Saol[cuir in eagar | athraigh foinse]

Sa 19ú haois, bhí clú is cáil ar Liszt ar fud na hEorapa mar phianódóir agus thuill sé saibhreas mór ón gceol.[2]

Nuair a bhí Liszt i bPáras, thit sé i ngrá le Eliza Gilbert, a rugadh i gContae Shligigh. Bhí cáil uirthi níos déanaí mar Lola Montez, rinceoir agus bean scléipe i bPáras, Lean sí Liszt go Bonn na Gearmáine agus dúradh gur mheall sí ansin Rí na Baváire, Ludwig I, chun na leapa léi.[3]

I lár na bliana 1886, tholg LIszt tinneas a bháis – niúmóine broinceach. Bhí croí lag aige ag an am céanna. D'éag sé ar 31 Iúil 1886, in aois 74 bliain dó, i mBayreuth sa Ghearmáin.

Ceol[cuir in eagar | athraigh foinse]

Chum Liszt na Rapsóidí Ungáracha, mar aon le dánta siansacha bunaithe ar dhrámaí is ar mhiotais. Bhí an ceoldán (tone poem nó Symphonic poem) a d’fhorbair Liszt níos oiriúnaí ná an siansa chun smaointe an chumadóra a léiriú. Sa cheoldán bhí dhá nó trí théama a seinneadh de réir mar a bhí riachtanach chun an dán nó an scéal a léiriú.[1]

Ba é Liszt an chéad duine a d‟úsáid an téarma 'ceol léiritheach'.

Bhí páirt lárnach ag Liszt i bhforbairt an Neudeutsche Schule (An Scoil Ghearmánach Nua).

Féach freisin[cuir in eagar | athraigh foinse]

Tagairtí[cuir in eagar | athraigh foinse]

  1. 1.0 1.1 cogg.ie. "Leabhar Ceoil". Dáta rochtana: 2021.
  2. Deborah Lock agus Anna Heussaff (ISBN: 9781906907303). "Leabhar Mór an Cheoil Leabhar agus CD | Litríocht" (ga). Dáta rochtana: 2021-07-31.
  3. MICHEAL O. hAODHA. "Lola Luimnigh, ó lá lá lá" (ga). The Irish Times. Dáta rochtana: 2021-07-31.