Franz Liszt
Cumadóir agus pianódóir Ungárach, í a chum sa stíl Rómánsach, ab ea Franz Liszt (Ungáiris: Liszt Ferenc) (22 Deireadh Fómhair 1811 – 31 Iúil 1886).[1] Meastar inniu go bhfuil sé i measc na bpianódóirí is fearr riamh.
Saol
[cuir in eagar | athraigh foinse]Sa 19ú haois, bhí clú is cáil ar Liszt ar fud na hEorapa mar phianódóir agus thuill sé saibhreas mór ón gceol.[2]
Nuair a bhí Liszt i bPáras, thit sé i ngrá le Eliza Gilbert, a rugadh i gContae Shligigh. Bhí cáil uirthi níos déanaí mar Lola Montez, rinceoir agus bean scléipe i bPáras, Lean sí Liszt go Bonn na Gearmáine agus dúradh gur mheall sí ansin Rí na Baváire, Ludwig I, chun na leapa léi.[3]
I lár na bliana 1886, tholg LIszt tinneas a bháis – niúmóine broinceach. Bhí croí lag aige ag an am céanna. D'éag sé ar 31 Iúil 1886, in aois 74 bliain dó, i mBayreuth sa Ghearmáin.
Ceol
[cuir in eagar | athraigh foinse]Chum Liszt na Rapsóidí Ungáracha, mar aon le dánta siansacha bunaithe ar dhrámaí is ar mhiotais. Bhí an ceoldán (tone poem nó Symphonic poem) a d’fhorbair Liszt níos oiriúnaí ná an siansa chun smaointe an chumadóra a léiriú. Sa cheoldán bhí dhá nó trí théama a seinneadh de réir mar a bhí riachtanach chun an dán nó an scéal a léiriú.[1]
Ba é Liszt an chéad duine a d‟úsáid an téarma 'ceol léiritheach'.
Bhí páirt lárnach ag Liszt i bhforbairt an Neudeutsche Schule (An Scoil Ghearmánach Nua).
Féach freisin
[cuir in eagar | athraigh foinse]- Na Rómánsaithe eileː, mar sh. Wagner agus Brahms.
- Lola Montez (Eliza Gilbert, damhsóir)
Tagairtí
[cuir in eagar | athraigh foinse]- ↑ 1.0 1.1 cogg.ie. "Leabhar Ceoil". Dáta rochtana: 2021.
- ↑ Deborah Lock agus Anna Heussaff (ISBN: 9781906907303). "Leabhar Mór an Cheoil Leabhar agus CD | Litríocht" (ga). Dáta rochtana: 2021-07-31.
- ↑ MICHEAL O. hAODHA. "Lola Luimnigh, ó lá lá lá" (ga). The Irish Times. Dáta rochtana: 2021-07-31.