Ernest Walton

Ernest Walton
	;
Beathaisnéis
Breith	(en) Ernest Thomas Sinton Walton ; 6 Deireadh Fómhair 1903; Dún na Mainistreach (Ríocht Aontaithe na Breataine Móire agus na hÉireann)
Bás	25 Meitheamh 1995 ; 91 bliana d'aois; Béal Feirste, Northern Ireland
Áit adhlactha	Reilig Ghráinseach an Déin, St. Nessan's Section 53° 17′ 00″ N, 6° 10′ 02″ O / 53.28342°N,6.16736°W
Ollamh le Fealsúnacht Nádúrtha agus Turgnamhach Erasmus Smith
	1946 – 1974 ; ← Robert William Ditchburn – Brian Henderson (en) →
Faisnéis phearsanta
Reiligiún	Modhachas
Scoil a d'fhreastail sé/sí	Coláiste na Tríonóide, Cambridge (1927–1931); Coláiste na Tríonóide, Baile Átha Cliath (1922–1927); Coláiste Meitidisteach, Béal Feirste (1915–1922); Ardscoil Cookstown
Tráchtas acadúil	The Production of Fast Particles: Galvanometer and Oscillograph Design (1931 )
Comhairleoir dochtúireachta	Ernest Rutherford
Teanga dhúchais	Béarla
Gníomhaíocht
Réimse oibre	Fisic, fisic núicléach agus fisic cháithníní
Gairm	fisiceoir, múinteoir ollscoile
Fostóir	Coláiste na Tríonóide, Baile Átha Cliath (1934–1974); Ollscoil Cambridge (1931–1934)
Teangacha	Béarla
Teaghlach
Céile	Winifred Walton
	Gradam a fuarthas (1951) Duais Nobel san Fhisic; (1938) Bonn Hughes ;
	Ainmnithe do (1951) Duais Nobel san Fhisic; (1947) Duais Nobel san Fhisic; (1945) Duais Nobel san Fhisic; (1939) Duais Nobel san Fhisic; (1938) Duais Nobel san Fhisic; (1937) Duais Nobel san Fhisic;

Fisiceoir a rugadh i nDún Garbhán, Contae Phort Láirge, ab ea Ernest Thomas Sinton Walton (6 Deireadh Fómhair 1903 – 25 Meitheamh 1995).

Roinn sé Duais Nobel na Fisice i 1951 as obair a rinne sé le John Cockroft faoi stiúir Ernest Rutherford i gCambridge Shasana ar dhíscaoileadh litiam i 1932.

Scoilt Walton agus Cockcroft núicléas adamh Li (litiam), an rud ar an dtugtar go minic ‘scoilteadh an adaimh'. I Saotharlann Cavendish in Ollscoil Cambridge, Sasana, a rinneadh an turgnamh.^[1]^[2] D'fhógair Albert Einstein gurbh é an turgnamh sin an chéad léiriú riamh ar an gcothromóid iomráiteach dá chuid féin E=mc2 .

Díscaoileadh litiam

Ina dturgnamh ceannródaíoch, rinne Cockcroft agus Walton núicléis litiam a thuairgneáil le prótóin ardfhuinnimh, luasghéaraithe go líneach trasna difríocht poitéinsil ard (c. 700 kV). Thug díscaoileadh gach núicléis litiam, a lean uaidh sin, dhá núicléas héiliam agus fuinneamh.^[3]

Thóg sé meaisín leictreastatach a ghinfeadh difríocht poitéinsil 700 kV chun prótóin a luasghéarú le himbhualadh le núicléis litiam. Mar thoradh, fuair dhá alfa-cháithnín, is é sin, dhá núicléas héiliam in aghaidh gach núicléas litiam a imbhuaileadh.

Ba é seo an chéad uair riamh a scoilteadh an t-adamh is a rinneadh dúil amháin (litiam) ina dúil eile (héiliam) go saorga: seanaidhm na n-ailceimicithe.

Cruthú luath ab ea an toradh seo ar chothromóid iomráiteach Einstein, E = mc² , a chiallaíonn gur féidir mais áirithe a athrú ina méid seo fuinnimh.

Comhthéacs

Bhí Ernest Walton ar dhuine de na ceannródaithe cáiliúla a rinne annus mirabilis den bhliain 1932 don fhisic núicléach thurgnamhach. Sa bhliain sin d’fhionn

James Chadwick an neodrón;
d’fhionn Carl Anderson an posatrón;
chuir Enrico Fermi a theoiric maidir le meath radaighníomhach in iúl;
agus rinne Ernest Walton agus John Cockcroft an núicléas a scoilteadh go saorga.

Ba thús é le fisic núicléach thurgnamhach, bunaithe ar luasairí chun bunairíonna damhna a léiriú.

Níos déanaí, bhí Walton gníomhach i nGrúpa Pugwash, a chuir i gcoinne rás na n-arm núicléach.^[4]

Tagairtí

↑ Eilís O’Connell (2003). "Úlla agus Adaimh". Dáta rochtana: 2020.
↑ Eilis O'Connel (2003). "Ag Comóradh Ernest T.S. Walton 1903-95, Buaiteoir Dhuais Nobel". Dáta rochtana: 2020.
↑ McBrierty (2003). "“Ernest Thomas Sinton Walton 1903–1995, The Irish Scientist”". Cartlannaíodh an bunleathanach ar 2001-05-21. Dáta rochtana: 2020.
↑ Hussey, Matt (2011). "Ernest Thomas Sinton Walton". Fréamh an Eolais. Coiscéim. p. 702.

[1] Eilís O’Connell (2003). "Úlla agus Adaimh". Dáta rochtana: 2020.

[2] Eilis O'Connel (2003). "Ag Comóradh Ernest T.S. Walton 1903-95, Buaiteoir Dhuais Nobel". Dáta rochtana: 2020.

[3] McBrierty (2003). "“Ernest Thomas Sinton Walton 1903–1995, The Irish Scientist”". Cartlannaíodh an bunleathanach ar 2001-05-21. Dáta rochtana: 2020.

[FreamhanEolais-4] Hussey, Matt (2011). "Ernest Thomas Sinton Walton". Fréamh an Eolais. Coiscéim. p. 702.

[1]

[2]

[3]

[4]