Cairbre mac Fógartaigh
| Beathaisnéis | |
|---|---|
| Bás | 771 |
| Ríthe Bhreá | |
 | |
| Teaghlach | |
| Athair | Fógartach mac Néill |
Rí Bhreá de chlann Uí Chearnaigh as Loch Gabhair, de rítheaghlach Síl nÁedo Sláine, géag d'Uí Néill an Deiscirt, ba ea Coirpre mac Fogartaig (bás 771). An tArdrí, Fógartach mac Néill (bás 724), ba ea a athair.[1]
Ní fheictear Cairbre sa dán sa Leabhar Laighneach maidir le ceannairí Shíl nÁedo Sláine. Tugtar ámh an teideal 'rex Bregh' do ina thásc sna hannála don bhliain 771.[2][3] Ní fios go cruinn cathain a tháinig sé i gcoróin i ndeisceart Bhreá, ach tugtar an teideal rí 'Deisceird Breg' dá dheartháir Fearghas mac Fógartaigh ina thásc don bhliain 751.[4]
Tuairiscítear ansin sna hannála básanna a chol cheathrair, Domhnall mac Aodha, sa bhliain 759, agus a dhearthár Fíonsneachta sa bhliain 761, agus gan teidil.[5] Fuair rí Bhreá, Dúngal mac Amalgado de l den chlann tuaisceartach, Uí Chonaing as Cnóbha sa bhliain 759, agus is amhlaidh gur tháinig Cairbre i gcoróin ansin i mBreá go léir.[6]
Feictear Cairbre don chéad uair sna hannála maidir le bás a mhic, Ceallach, maraithe ag gadaithe sa bhliain 767.[7] Tharla cath idir Cairbre agus Donnchad Midi (bás 797) den chlann iomaíochta deisceartacha Uí Néill, Clann Cholmáin sa bhliain 766,[8] agus sa bhliain 769, chur Donnchadh an ruaig air.[9]
An bhliain tar éis deoraíocht Chairbre, chloígh gur dheisceart Bhreá i gCath Bholg Bóinne, agus maraíodh Cearnach mac Flainn (garmhac Fhógartaigh) agus Flaithbheartach mac Flainn, chomh maith leis an rí, Uarchride mac Baeth de Dhéise Bhreá.[10] Bhí feachtas ar siúl ag Donnchadh na Mí in éadan fhir na Laighean, agus bheidís é gur chloígh sé iad ar a shlí abhaile.[11]
Féach freisin
[cuir in eagar | athraigh foinse]Foinsí
[cuir in eagar | athraigh foinse]- Corpus of Electronic Texts
- Annála Tiarnaigh
- Annála Uladh
- Leabhar Laighneach, Flann Mainistreach: Síl Aeda Sláne Na Sleg
- Charles-Edwards, T. M. (2000), Early Christian Ireland, Cambridge: Cambridge University Press, ISBN 0-521-36395-0