An Lúnasa
| |||
| Cineál | mí féilire  | ||
|---|---|---|---|
| Ainmnithe in ómós | Ágastas, Alparslan, fómhar agus corrán | ||
| Cuid de | féilire Iúil, féilire Ghréagóra agus féilire na Sualainne | ||
← Iúil
| |||
| Codanna | |||
| |||
| << Lúnasa >> | ||||||
| Lu | Má | Cé | Dé | Ao | Sa | Do |
| 1 | 2 | 3 | 4 | |||
| 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 |
| 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 |
| 19 | 20 | 21 | 22 | 23 | 24 | 25 |
| 26 | 27 | 28 | 29 | 30 | 31 | |
| 2024 | ||||||
| Laethanta na bliana go léir | ||||||
Is é Lúnasa, mí Lúnasa nó Lughnasadh an, t-ochtú mí den bhliain.[1] Is é an 1 Lúnasa, Lá Lúnasa (nó Lughnasa) agus an chead lá den fhómhar,[2] de réir Fhéilire na nGael.[3]
Baineann Lúnasa le laethanta móra an chultúir Phagánaigh ina raibh béim faoi leith ar fhéilte le go mbainfí an leas is fearr ón talamh chomh maith le ceiliúradh a dhéanamh ar na Déithe a bhain leo. Ainmníodh Lúnasa i ndiaidh Lugh a raibh dlúthcheangail aige le gilleacht agus le solas an lae. Bhain Lugh le Tuatha Dé Danann, treibh fíorthábhachtach in Éirinn.[4]
Lugh
[cuir in eagar | athraigh foinse]Ainmníodh mí Lúnasa as Lugh (nó Lú sa nualitriú), duine de na déithe ba thábhachtaí a bhí ag na sean-Cheiltigh,[5] ní amháin in Éirinn ach ar fud na hEorpa.
Thug muintir na Breataine Bige Lleu Llaw Gyffes uirthi. Ainmníodh Léon na Spáinne as Lugh, chomh maith le Lyon na Fraince agus Londain fosta, síltear.
Dar le Dáithí Ó hÓgáin, ina chiclipéid faoi bhéaloideas na hÉireann, ba as seanfhocal Ceilteach a chiallaigh mion (lugio) a tháinig an t-ainm Lugh.
Ní nach ionadh mar sin gur thug sé a ainm don mhí is teo san fhéilire in Éirinn, Mí Lúnasa.
Nósanna
[cuir in eagar | athraigh foinse]Féile a bhí ann le fáiltiú roimh fhás an arbhair agus roimh thús an fhómhair. Is minic a bhíodh daoine in Éirinn ag déanamh damhsaí agus tinte cnámha le Féile Lúnasa a cheiliúradh. Bhí cuid de na nósanna seo beo go fóill go dtí an fichiú haois.[6]
Chum Brian Friel, drámadóir clúiteach as Tír Eoghain, dráma darb ainm Dancing at Lughnasa a bhfuil a lán tagairtí ann do na traidisiúin seo.
Féach Freisin
[cuir in eagar | athraigh foinse]Tagairtí
[cuir in eagar | athraigh foinse]- ↑ Róislín, Blogs.transparent.com. "Will The Real Lúnasa / Lughnasa / Lughnasadh Please Stand Up?". Dáta rochtana: 2020-08-02.
- ↑ An tÚltach (1940). "Focla agus Cainnteanna Gaedhilge". www.smo.uhi.ac.uk. Dáta rochtana: 2020-08-02.
- ↑ Mise Áine (2012-08-01). "Mise Áine ag Rámhaille: Focail Féilire". Mise Áine ag Rámhaille. Dáta rochtana: 2020-08-02.
- ↑ Nuacht RTÉ (2024-08-16). "What is the festival of Lúnasa and why does it matter?" (as ga-IE).
- ↑ bbc.co.uk (27 D.F. 2011). "Féilte na SeanGhael". Dáta rochtana: 4 Lúnasa 2018.
- ↑ gaeilge.org.au (14 M.F. 2010). "An Lúibín". Dáta rochtana: 2020.