Tuar Mhic Éadaigh

Tuar Mhic Éadaigh
	;
Suíomh
	53° 39′ 00″ N, 9° 22′ 00″ O / 53.65°N,9.3667°W
Stát ceannasach	Éire
Cúige Éireannach	Cúige Chonnacht
Contae in Éirinn	Contae Mhaigh Eo
Tíreolaíocht
Achar dromchla	172.26 km²
Airde	58 m
Aitheantóir tuairisciúil
Lonnaithe i gcrios ama	UTC±00:00
Logainm.ie	1375331

Baile i ndeisceart Chontae Mhaigh Eo is ea Tuar Mhic Éadaigh.^[1] Tá sé ar an limistéar Gaeltachta is faide ó thuaidh i gceantar Gaeltachta Dhúiche Sheoigheach, ceantar a shíneann thar theorainneacha sléibhtiúla na Gaillimhe agus Mhaigh Eo. Cuimsíonn ceantar Thuar Mhic Éadaigh an stráice talún idir Loch Measca agus Sléibhte Phartraí a shíneann ó theorainn na Gaillimhe ag Droichead an tSnámha (sna Fionnaithe) sa deisceart go Droichead Dhoire Mhór (i gceantar na Sraithe) sa Tuaisceart.

Cé gurb é Tuar Mhic Éadaigh príomhbhaile an cheantair tá na Fionnaithe, Coill an tSidheáin agus an tSraith fós ag feidhmiú mar mhionbhailte sa cheantar. Bhunaigh Conradh na Gaeilge Coláiste Chonnacht i 1905, áit a deirtear a chuir Éamon de Valera agus Sinéad Ní Fhlannagáin aithne ar a chéile. Ba choláiste Gaeilge a bhí ann do mhúinteoirí Gaeilge agus do lucht an chonartha. Bhunaigh Gaeltarra Éireann monarcha cniotála i bhfoirgneamh an choláiste blianta ina dhiaidh sin. Tá monarcha cniotála ag Gaeltarra Éireann ar an mbaile fós. Tá Coláiste Muire, meánscoil lán-Ghaeilge suite ar bhruach Loch Measca. Ba choláiste ullmhúcháin do mhúinteoirí a bhí ann i dtosach, ansin meánscoil chónaithe do chailíní faoi chúram Shiúracha na Trócaire, sula dearnadh meánscoil lae as. Tá an ceantar suite ar bhruach thiar Loch Measca agus bhí giota beag den cheantar ó dheas i gCo. na Gaillimhe go dtí 1898. Ar an 3ú Bealtaine, 1921, le linn Chogadh na Saoirse, tharla luíochán tábhachtach ar an mbaile.

Mhair an t-aisteoir Sasanach Robert Shaw (a bhfuil aithne mhaith air i ngeall ar na scannáin Jaws agus The Sting) ann i dTeach Droim Bán go dtí uair a bháis i 1978.

Rugadh an t-aisteoir Mick Lally ann i 1945. Is as baile Thuar Mhic Éadaigh do Mháire Ní Thuathail a bhunaigh EO Teilifís ar an Spidéal.

Sa Staidéar Cuimsitheach Teangeolaíoch ar Úsáid na Gaeilge sa Ghaeltacht 2007 áiríodh an toghroinn is faide ó dheas (Abhainn Bhrain - Maigh Eo) agus an toghroinn teorantach (An Ros - Gaillimh) i gCatagóir B agus na toghranna eile ar fad i nDúiche Sheoigheach i gCatagóir C.

Léitheoireacht bhreise

Áine Ní Bhreisleáin. (2022). Sciuird an tsamhraidh: cósta breá, tránna galánta agus radhairc áille i Maigh Eo. Seachtain.

Tagairtí

↑ “Tuar Mhic Éadaigh/Toormakeady | logainm.ie” (ga). Bunachar Logainmneacha na hÉireann (Logainm.ie). An Coimisiún Logainmneacha. Dáta rochtana: 2023-06-22.

[Logainm-1] “Tuar Mhic Éadaigh/Toormakeady | logainm.ie” (ga). Bunachar Logainmneacha na hÉireann (Logainm.ie). An Coimisiún Logainmneacha. Dáta rochtana: 2023-06-22.

[1]