Timthriall Born-Haber

Is timthriall fuinnimh é timthriall Born-Haber, bunaithe ar dhlí Hess, a thaispeánann an ceangal idir fuinneamh laitíse solaid ianaigh is a theas déanmhaíochta, i dtéarmaí airíonna na n-adamh aonarach. Ainmníodh é i ndiaidh an dá eolaí Gearmánacha Max Born agus Fritz Haber, a d’fhorbair é sa bhliain 1919. Rinne Kasimir Fajans é a fhoirmiú go neamhspleách freisin agus foilsíodh i gcomhthráth é san eagrán céanna den iris chéanna. Baineann an timthriall le comhdhúil ianach a fhoirmiú ó imoibriú miotail (go minic le dúile sa Ghrúpa I nó Ghrúpa II) le halaiginí nó le dúile neamh-mhiotalacha eile mar ocsaigin.

De bhrí go bhfuil an fuinneamh iomlán a ídítear i bpróiseas ar bith neamhspleách ar an gconair a leantar sa phróiseas, is féidir aon chainníocht anaithnid sa timthriall a dhéanamh amach más eol na cainníochtaí eile.

Baintear leas as timthriall Born-Haber chun eantalpacht laitíse a ríomh, trí chomparáid a dhéanamh idir an t-athrú caighdeánach eantalpachta ar fhoirmiú chomhdhúil ianach (ó na dúile) leis an eantalpacht a theastaíonn chun iain ghásacha a dhéanamh as na dúile.

Is é is eantalpacht laitíse ann ná an t-athrú eantalpachta nuair a chomhshóitear aon mhól de chomhdhúil ianach ina n-iain ghásacha (imoibriú intéirneach).

Mar shampla; NaCl(s)→ Na⁺(g) + Cl^–(g)

Is imoibriúchán intéirneachh é seo mar go bhfuil fuinneamh de dhíth le fórsaí aomtha idir na hiain a shárú agus iad a dheighilt.