Teiteanas

Tuairiscí staide ar chásanna teiteanais ar fud an Domhain (1990-2004). Diall maidir le raon: céatadán an-ard ( i ndeargdorcha) go dtí céatadán an-íseal (i ngealbhuí) ( i liath, gan sonraí)

Galar is ea teiteanas (nó ‘glas fiacla’) as a dtagann freangaí pianmhara matán, trithí agus deacracht anála. Galar de bharr ionfhabhtú leis an mbaictéar Clostridium tetani, is ea é, a bhíonn i láthair san ithir, agus putóg an duine is ainmhithe eile.

Téann an teiteanas i bhfeidhm ar na néarmhatáin agus a d'fhéadfadh cur isteach ar an anáil. Is minic leis a bheith marfach.

Cúiseanna

saicín agus néaratharchuradóir, roimh ionfhabhtú agus i ndiaidh

Frídíní san ithir agus in aoileach a théann isteach sa cholainn trí ghearradh oscailte nó dó is cúis leis. Faightear na baictéir is cúis le teiteanas san ithir go coitianta. Mar sin, cuireann an teiteanas isteach go príomha ar fheirmeoirí is garraíodóirí.

Tá an néartocsain teitataomain (sa Bhéarla: tetanospasmin), táirgthe ag an bhaictéar Clostridium tetani, freagrach as príomh-airíonna an ghalair, sé sin an ríog dhoshrianta. Téann an t-ionfhabhtú isteach sa cholainn trí ghortú sa chraiceann de bharr taime nó sceilpe.

Crapadh ainneonach matánach ins na paraveirteabra

Táirgeann na baictéir tocsain a chuireann isteach ar na néarchealla luadracha is corda an dromlaigh, agus cuireann tús le trithí is ríoga na matán.

Opisthotonus, le Sir Charles Bell - 1809

Leigheas

Téann teiteanas i bhfeidhm ar an néarchóras agus tig leis an duine a mharú.

"Is fearr cosc ná leigheas", agus vacsaíniú a fháil. Is féidir an galar a sheachaint trí vacsaíníu gníomhach.

Déantar cóireáil air le frith-thocsain is peinicillin. Baintear feidhm as séiream ina bhfuil na hantashubstaintí cuí chun cosaint a thabhairt i gcoinne galar sainiúil, cosúil le teiteanas.

Stair

Baictéareolaí ab ea Emil Adolf von Behring sa 19úhaois agus d'fhionn sé antatocsainí don teiteanas (is an diftéire).

Féach freisin

• teitine