An difríocht idir athruithe ar: "Sraithmharfóir"
m Bot: Migrating 45 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q484188 (translate me) |
No edit summary |
||
Líne 1: | Líne 1: | ||
[[Íomhá:Illustrated Police News - Jack the Ripper.jpg|mion|374x374px|Illustrated Police News - Jack the Ripper, c 1889]] |
|||
⚫ | |||
Is éard is '''sraithmharfóir''' ann ná duine a bhfuil triúr daoine, ar a laghad, maraithe aige ar mhaithe le sult agus sásamh [[Síceolaíocht|síceolaíoch]], agus tréimhse sách fada scíthe idir gach dhá [[dúnmharú|dhúnmharú]]. Is é sin, bíonn sé ag marú duine i ndiaidh duine go tráthrialta. |
|||
== Sainmhíniú == |
|||
⚫ | Dealraíonn sé gur cumadh an focal féin "sraithmharfóir" (Béarla: ''serial killer'') thiar sna [[1970idí|seachtóidí]], nuair a bhí sraithmharfóirí míchlúiteacha cosúil le Ted Bundy agus David Berkowitz i mbéal an phobail. Is dócha gur gníomhaire de chuid an |
||
⚫ | Bíonn [[Neamhord pearsantachta|neamhord frithshóisialta pearsantachta]] de chineál éigin ag luí ar na sraithmharfóirí go léir, ach má bhíonn féin, is annamh is féidir [[síceapaite]] i gciall cheart an téarma a chur ina leith. Ní bhíonn siad ina síocóisigh, áfach - is é sin, ní aithneofá ar dhuine acu gur "fear buile" atá agat ansin. A mhalairt ar fad, is féidir leo "púicín na slánchéille" a chur orthu féin. |
||
Is minic a bhaineann siad sult collaí de chineál éigin as a gcuid gníomhartha. De ghnáth, is féidir scéim éigin a aithint ar na dúnmharuithe a dhéanann an sraithmharfóir - bíonn na híobartaigh cosúil le chéile, nó tugann an ciontóir an íde chéanna do gach corpán, mar shampla. |
|||
⚫ | Is gá an difríocht a aithint idir an sraithmharfóir agus an sluamharfóir (nó an spraoimharfóir) ná go maraíonn an sraithmharfóir a chuid íobartach ina nduine agus ina nduine, de ghnáth, leis an dúil a shásamh agus go gcaithfidh sé scíth a ligean idir na hócáidí. An spraoimharfóir, arís, tá sé ag dul le dúchas ag marú daoine roimhe gan scíth ar bith a bheith ag teastáil uaidh. |
||
⚫ | Dealraíonn sé gur cumadh an focal féin "sraithmharfóir" (Béarla: ''serial killer'') thiar sna [[1970idí|seachtóidí]], nuair a bhí sraithmharfóirí míchlúiteacha cosúil le [[Ted Bundy]] agus David Berkowitz i mbéal an phobail. Is dócha gur gníomhaire de chuid an FBI a cheap an téarma - b'fhéidir Robert Ressler, a bhí sáite ina lán fiosruithe faoi shraithmharfóirí, go háirithe cásanna Jeffrey Dahmer agus Richard Chase. |
||
⚫ | |||
⚫ | Is gá an difríocht a aithint idir an sraithmharfóir agus an '''sluamharfóir''' (nó an '''spraoimharfóir''') ná go maraíonn an sraithmharfóir a chuid íobartach ina nduine agus ina nduine, de ghnáth, leis an dúil a shásamh agus go gcaithfidh sé scíth a ligean idir na hócáidí. An spraoimharfóir, arís, tá sé ag dul le dúchas ag marú daoine roimhe gan scíth ar bith a bheith ag teastáil uaidh. |
||
[[Íomhá:Ted Bundy HS Yearbook.jpeg|mion|[[Ted Bundy]]]] |
|||
⚫ | |||
* [[Jack the Ripper|Jack the Ripper,]] a thugtar ar shraith[[Dúnmharú|dhúnmharfóir]] nár gabhadh riamh a bhí gníomhach i gceantracha bochta thart timpeall ar [[Whitechapel]], [[Londain]] sa bhliain [[1888]]. |
|||
* [[David Berkowitz]] - ''Son of Sam''. Bhíodh sé ag géarleanúint lánúineacha óga i [[Nua-Eabhrac]] sna seachtóidí, agus mharaigh sé seisear - an chuid eile acu siúd ar lámhach sé leo, tháinig siad beo as an drocháit. Tá sé i dtóin an phríosúin ón mbliain 1977 anuas. |
* [[David Berkowitz]] - ''Son of Sam''. Bhíodh sé ag géarleanúint lánúineacha óga i [[Nua-Eabhrac]] sna seachtóidí, agus mharaigh sé seisear - an chuid eile acu siúd ar lámhach sé leo, tháinig siad beo as an drocháit. Tá sé i dtóin an phríosúin ón mbliain 1977 anuas. |
||
Líne 13: | Líne 21: | ||
* [[John Wayne Gacy]] - "An Bobaide Marfach". Chuireadh sé éadaí an bhobaide air féin leis na páistí a ghiúmaráil. Le fírinne, ba nós leis páistí agus fir óga a éigniú agus a mharú. Cuireadh chun báis é sa bhliain 1994. |
* [[John Wayne Gacy]] - "An Bobaide Marfach". Chuireadh sé éadaí an bhobaide air féin leis na páistí a ghiúmaráil. Le fírinne, ba nós leis páistí agus fir óga a éigniú agus a mharú. Cuireadh chun báis é sa bhliain 1994. |
||
* [[Karla Homolka]] agus [[Paul Bernardo]] - lánúin óg [[Ceanada|Cheanadach]] a bhí ag fuadach cailíní óga agus á marú le sult collaí a bhaint astu sna blianta 1990-92. I measc a gcuid íobartach, bhí deirfiúir Karla, Tammy Homolka, nach raibh ach cúig bliana déag d'aois. |
*[[Íomhá:John Wayne Gacy art 2.jpg|clé|mion|John Wayne Gacy]][[Karla Homolka]] agus [[Paul Bernardo]] - lánúin óg [[Ceanada|Cheanadach]] a bhí ag fuadach cailíní óga agus á marú le sult collaí a bhaint astu sna blianta 1990-92. I measc a gcuid íobartach, bhí deirfiúir Karla, Tammy Homolka, nach raibh ach cúig bliana déag d'aois. |
||
* [[Lenny Murphy]] - ceann feadhna "[[Búistéirí na Seanchille|Bhúistéirí na Seanchille]]" a bhí ag rith damhsa i d[[Tuaisceart Éireann]] sna seachtóidí. Cé go raibh cuma an fhoréigin sheictigh ar dhúnmharuithe na droinge, dealraíonn sé gur sraithmharfóireacht a bhí i gceist i ndiaidh an iomláin. |
* [[Lenny Murphy]] - ceann feadhna "[[Búistéirí na Seanchille|Bhúistéirí na Seanchille]]" a bhí ag rith damhsa i d[[Tuaisceart Éireann]] sna [[1970idí|seachtóidí]]. Cé go raibh cuma an fhoréigin sheictigh ar dhúnmharuithe na droinge, dealraíonn sé gur sraithmharfóireacht a bhí i gceist i ndiaidh an iomláin. |
||
* [[Billy Wright]] - i d[[Tuaisceart Éireann]] sna [[1990idí]]. |
|||
== Tagairtí == |
|||
{{Reflist}} |
|||
[[Catagóir:Dúnmharú]] |
[[Catagóir:Dúnmharú]] |
||
[[Catagóir:Sraithmharfóirí| ]] |
[[Catagóir:Sraithmharfóirí| ]] |
Leagan ó 09:12, 28 Nollaig 2017
Is éard is sraithmharfóir ann ná duine a bhfuil triúr daoine, ar a laghad, maraithe aige ar mhaithe le sult agus sásamh síceolaíoch, agus tréimhse sách fada scíthe idir gach dhá dhúnmharú. Is é sin, bíonn sé ag marú duine i ndiaidh duine go tráthrialta.
Sainmhíniú
Bíonn neamhord frithshóisialta pearsantachta de chineál éigin ag luí ar na sraithmharfóirí go léir, ach má bhíonn féin, is annamh is féidir síceapaite i gciall cheart an téarma a chur ina leith. Ní bhíonn siad ina síocóisigh, áfach - is é sin, ní aithneofá ar dhuine acu gur "fear buile" atá agat ansin. A mhalairt ar fad, is féidir leo "púicín na slánchéille" a chur orthu féin.
Is minic a bhaineann siad sult collaí de chineál éigin as a gcuid gníomhartha. De ghnáth, is féidir scéim éigin a aithint ar na dúnmharuithe a dhéanann an sraithmharfóir - bíonn na híobartaigh cosúil le chéile, nó tugann an ciontóir an íde chéanna do gach corpán, mar shampla.
Dealraíonn sé gur cumadh an focal féin "sraithmharfóir" (Béarla: serial killer) thiar sna seachtóidí, nuair a bhí sraithmharfóirí míchlúiteacha cosúil le Ted Bundy agus David Berkowitz i mbéal an phobail. Is dócha gur gníomhaire de chuid an FBI a cheap an téarma - b'fhéidir Robert Ressler, a bhí sáite ina lán fiosruithe faoi shraithmharfóirí, go háirithe cásanna Jeffrey Dahmer agus Richard Chase.
Is gá an difríocht a aithint idir an sraithmharfóir agus an sluamharfóir (nó an spraoimharfóir) ná go maraíonn an sraithmharfóir a chuid íobartach ina nduine agus ina nduine, de ghnáth, leis an dúil a shásamh agus go gcaithfidh sé scíth a ligean idir na hócáidí. An spraoimharfóir, arís, tá sé ag dul le dúchas ag marú daoine roimhe gan scíth ar bith a bheith ag teastáil uaidh.
Sraithmharfóirí ar chuala an saol mór iomrá orthu
- Jack the Ripper, a thugtar ar shraithdhúnmharfóir nár gabhadh riamh a bhí gníomhach i gceantracha bochta thart timpeall ar Whitechapel, Londain sa bhliain 1888.
- David Berkowitz - Son of Sam. Bhíodh sé ag géarleanúint lánúineacha óga i Nua-Eabhrac sna seachtóidí, agus mharaigh sé seisear - an chuid eile acu siúd ar lámhach sé leo, tháinig siad beo as an drocháit. Tá sé i dtóin an phríosúin ón mbliain 1977 anuas.
- Ted Bundy - mharaigh sé mná óga sna Stáit Aontaithe sna blianta 1974-78. Ba nós leis a chuid íobartach a éigniú is a thachtadh. Cuireadh chun báis é sa bhliain 1989.
- John Wayne Gacy - "An Bobaide Marfach". Chuireadh sé éadaí an bhobaide air féin leis na páistí a ghiúmaráil. Le fírinne, ba nós leis páistí agus fir óga a éigniú agus a mharú. Cuireadh chun báis é sa bhliain 1994.
- Karla Homolka agus Paul Bernardo - lánúin óg Cheanadach a bhí ag fuadach cailíní óga agus á marú le sult collaí a bhaint astu sna blianta 1990-92. I measc a gcuid íobartach, bhí deirfiúir Karla, Tammy Homolka, nach raibh ach cúig bliana déag d'aois.
- Lenny Murphy - ceann feadhna "Bhúistéirí na Seanchille" a bhí ag rith damhsa i dTuaisceart Éireann sna seachtóidí. Cé go raibh cuma an fhoréigin sheictigh ar dhúnmharuithe na droinge, dealraíonn sé gur sraithmharfóireacht a bhí i gceist i ndiaidh an iomláin.
- Billy Wright - i dTuaisceart Éireann sna 1990idí.