Scaradh cumhachtaí
Go minic timpeall an domhain, bíonn cumhacht an Stát roinnte ina dtrí chumhacht ar leith, an chumhacht reachtach, an chumhacht feidhmiúcháin agus an chumhacht bhreithiúnach. Tugann 'scaradh cumhachtaí' (separation of powers) ar an eagraíocht seo.
Táthar ag súil go bhfuil an córas polaitíochta níos láidre mar sin. Má éiríonn brainse amháin róláidir, smachtaíonn na brainsí eile é (tá súil againn). Seo iad na srianta agus na ceartúcháin a ndéantar tagairt dóibh go minic.[1]
an fealsamh Montesquieu – De l'esprit des lois, 1749
Na Stáit Aontaithe[cuir in eagar | athraigh foinse]
- An Chumhacht Feidhmiúcháin- Uachtarán na Stáit Aontaithe agus foireann a oifige ;
- An Chumhacht Reachtach - an Chomhdháil (Teach Ionadaithe agus an Seanad) ;
- An Chumhacht Bhreithiúnach - an córas dlí ̈(Cúirt Uachtarach na S-A srl).
Éire[cuir in eagar | athraigh foinse]
- Tugann Bunreacht na hÉireann cumhacht reachtach (an chumhacht dlíthe a chruthú, a leasú agus a bhaint) don Oireachtas, atá comhdhéanta de Dháil Éireann, Seanad Éireann agus an tUachtarán.[2]
- Tá an chumhacht feidhmiúcháin (an chumhacht dlíthe a chur i bhfeidhm) ag an Rialtas, tacaithe ag na gardaí, na fórsaí cosanta agus ag an státseirbhís. -
- Tá an chumhacht bhreithiúnach ag na cúirteanna (an chumhacht léirmhíniú a dhéanamh ar an dlí agus é a chur i bhfeidhm ar choinbhleachtaí idir an Stát agus an duine aonair, chomh maith le coinbhleachtaí idir daoine aonair).
Féach freisin[cuir in eagar | athraigh foinse]
- an fealsamh John Locke
- an fealsamh Montesquieu
Tagairtí[cuir in eagar | athraigh foinse]
- ↑ Brian Ó Broin (Márta 2006). "Rialtas na Stát Aontaithe - daonlathas, praiticiúlacht agus ollchumhacht" (ga-IE). Beo!. Dáta rochtana: 2023-02-12.
- ↑ .lenus.ie / Deirdre Phelan / Ombudsman for Children Office (OCO) (2014). "Small places - exploring children's rights in children's daily lives". Dáta rochtana: 2023.