Maxwell Henry Close
| Beathaisnéis | |
|---|---|
| Breith | 1822 Baile Átha Cliath  |
| Bás | 12 Meán Fómhair 1903 80/81 bliana d'aois Baile Átha Cliath |
| Áit adhlactha | Reilig Ghráinseach an Déin |
| Faisnéis phearsanta | |
| Scoil a d'fhreastail sé/sí | Coláiste na Tríonóide, Baile Átha Cliath |
| Gníomhaíocht | |
| Gairm | geolaí |
Ba chléireach de chuid Eaglais na hÉireann agus geolaí é Maxwell Henry Close (1822 - 12 Meán Fómhair 1903) a chuir le caomhnú na Gaeilge in Éirinn.[1]
Saol
[cuir in eagar | athraigh foinse]Rugadh é i mBaile Átha Cliath, Éire, mac Henry Samuel Close, dlíodóir mór le rá a dtáinig a mhuintir as Dhroim Beannchair i gContae Ard Mhacha. Fuair sé a chuid oideachais ag Weymouth agus ag Coláiste na Tríonóide, Baile Átha Cliath, áit ar bhain sé céim amach sa bhliain 1846; agus dhá bhliain ina dhiaidh sin chuaigh sé isteach in orduithe naofa.[2]
Ar feadh bliana, bhí sé ina choimeádaí ar All Saints, Northampton; ó 1849 go 1857 bhí sé ina reachtaire ar Shangton i Leicestershire ; agus ansin ar feadh ceithre bliana bhí sé ina choimeádaí ar Waitham-on-the-Wolds.
Nuair a fuair a athair bás sa bhliain 1861 d'fhill sé ar Bhaile Átha Cliath, agus ag tabhairt a chuid seirbhísí d'eaglaisí éagsúla sa chathair, chaith sé a dhúthracht nach mór le gníomhaíochtaí liteartha agus eolaíochta, agus go háirithe le geolaíocht oighreach na hÉireann, ar a raibh sé aitheanta mar saineolaí. Tá a pháipéar, a léadh os comhair Chumann Ríoga na hÉireann in 1866, ar Oighriú Ginearálta na hÉireann (Béarla:General Glaciation of Ireland) ina chur síos ardoilte é ar éifeachtaí an oighriúcháin, agus an fhianaise a chruthaigh éifeachtaí an oighir ar an tírdhreach. Níos déanaí, phléigh sé bunús na ngairbhéal ardaithe ina bhfuil sliogáin, in aice le Baile Átha Cliath, agus chuir sé in iúl go raibh siad carntha ag oighear ar snámh nuair a bhí an talamh faoi uisce.[2]
Sa bhliain 1872, d'fhoilsigh George H Kinahan agus Maxwell Close páipéar tábhachtach dar teideal The Glaciation of Iar-Connaught and its Neighbourhood in the Counties of Galway and Mayo. Foilseachán príobháideach a bhí ann, agus léarscáil mhór ann a thaispeánann patrún na stríoc oighreach thar Chonamara agus deisceart Mhaigh Eo.[2]
Bhí sé ina chisteoir ar feadh tamaillín den Acadamh Ríoga na hÉireann, ina bhall gníomhach de Chumann Ríoga Bhaile Átha Cliath, agus ina uachtarán ar Chumann Ríoga Geolaíochta na hÉireann in 1878. Tharraing réalteolaíocht agus fisic, chomh maith le sean-theanga agus seaniarsmaí na hÉireann, a aird. Bhí sé ar dhuine den bheirt Chisteoirí Oinigh ar an [[:en:Society_for_the_Preservation_of_the_Irish_Language|Society for the Preservation of the Irish Language (Gaeilge: Cumann Buan-Choimeádta na Gaeilge)]] agus ina bhall bunaidh den Aontas Gaelach (Béarla: Gaelic Union), eagraíocht a chabhraigh sé le hairgeadú. I dtreo dheireadh an naoú haois déag bhí sé ina Chisteoir ar an dá chumann seo.[2] Bhí sé ina bhall an-luath de Chonradh na Gaeilge, (Béarla: The Gaelic League), agus thacaigh sé ó thaobh airgeadais de.[3] Ina uacht, d'fhág sé £ 1,000 chun foclóir Gaeilge a fhoilsiú bunaithe go príomha ar na sean-lámhscríbhinní. Foilsíodh an chéad imleabhar i 1913 agus an imleabhar deiridh i 1973.
Fuair Close bás i mBaile Átha Cliath an 12 Meán Fómhair 1903.
Tagairtí
[cuir in eagar | athraigh foinse]- ↑ Diarmuid Breathnach agus Máire Ní Mhurchú. “CLOSE, Maxwell Henry (1822–1903) | ainm.ie” (ga). An Bunachar Náisiúnta Beathaisnéisí Gaeilge (Ainm.ie). Dáta rochtana: 2024-02-19.
- ↑ 2.0 2.1 2.2 2.3 Obituary by Prof. G. A. J. Cole in Irish Naturalist, vol. xii. (1903) pp. 301-306
- ↑ Correspondence of an tAthair Peadar Ó Laoghaire