Máire I, Banríon na nAlbanach

Grace ^(en)
Máire I, Banríon na nAlbanach
	;
Ainm sa teanga dhúchais	(sco) Marie Stuart
Beathaisnéis
Breith	8 Nollaig 1542; Gleann Iucha, Scotland
Bás	8 Feabhra 1587 ; 44 bliana d'aois; Caisleán Fotheringhay, England
Siocair bháis	Pionós an bháis (Dícheannadh)
Áit adhlactha	Abtheach Westminster (1612–) ; Ard-Eaglais Peterborough (1587–1612)
Queen Consort of France (en)
	10 Iúil 1559 – 5 Nollaig 1560
Monarc na hAlban
	14 Nollaig 1542 – 24 Iúil 1567 ; ← Séamas V na hAlban – Séamas VI, Albain agus Séamas I, Sasana agus Éire →
Faisnéis phearsanta
Reiligiún	Caitliceachas
Áit chónaithe	Albain; Caisleán Fotheringhay; Chartley Castle (en) ; Páras
Teanga dhúchais	An Albainis
Gníomhaíocht
Gairm	polaiteoir, céile an rí, uasal, rí, céile an rí
Mac/iníon léinn de chuid	George Buchanan (en)
Teangacha a labhraíonn nó a scríobhann sé/sí	An Béarla, An Albainis, an Fhraincis agus An Laidin
Saothar
	Saothar suntasach (1570) Oxburgh Hangings (en) ;
Suíomh a chartlainne	Cartlann ETH Zürich [ CH-001807-7:Hs 668] ;
Eile
Teideal uasal	Céile an rí ; Banphrionsa ; Monarc na hAlban ; Céile an rí
Teaghlach	Teaghlach na Stíobhartach
Céile	Francis II na Fraince (1558, 1558 (Ghréagóra)–1560); Henry Stuart, An Tiarna Darnley (1565 (Ghréagóra)–1567); James Hepburn, 4ú hIarla Bothwell (1567, 1567 (Ghréagóra)–1578)
Páiste	Séamas VI, Albain agus Séamas I, Sasana agus Éire; ( Henry Stuart, An Tiarna Darnley); stillborn twin Hepburn (en) ; ( James Hepburn, 4ú hIarla Bothwell); stillborn twin Hepburn (en) ; ( James Hepburn, 4ú hIarla Bothwell)
Athair	Séamas V na hAlban agus Mary na Lorráine
Siblín	François III d'Orléans, Duke of Longueville (en) , Robert Stewart, Céad Iarla Inse Orc, James Stewart, Céad Iarla Mhoireibh, Séamas, Diúc Bhaile Bhòid, James Stewart, Adam Stewart, Robert Stewart, John Stewart agus An Bhantiarna Jean Stewart
Duine muinteartha	Anraí VIII Shasana (seanuncail); Prince Rupert of the Rhine (en) (fionnó); Margaret Tudor (seanmháthair)
Croineolaíocht
9 Meán Fómhair 1543 (Ghréagóra)	corónú (Caisteal Sruighlea)
	Dámhachtain a fuarthas Golden Rose (en) ;
	Síniú

Bá í Màiri (Máire), Banríon na nAlbanach nó Màiri I, (Béarla: Mary Queen of Scots, Fraincis: Marie Stuart) (8 Nollaig 1542 - 8 Feabhra 1587) Banríon na hAlban, ón 14 Nollaig 1542 go 24 Iúil 1567^[1].

Ba í Máire an t-aon leanbh dlisteanach marthanach a bhí ag an Rí Séamas V. Bhí sí 6 lá d'aois nuair a bhfuair a hathair bás agus rinneadh Banríon na nAlbanach dí. Ghlac a máthair, Marie de Guise (Gaeilge na hAlban: Màiri de Guise) an leasríocht agus fuair a hiníon an Choróin naoi mí ina dhiaidh sin.

Phós sí François, Dauphin na Fraince, a tháinig i gcoróin François II, sa bhliain 1559. Mar sin féin, ní raibh Màiri ina Banríon na Fraince le fada; bhí sí ina mbaintreacha ar an 5ú lá Nollaig, sa bhliain 1560, nuair a fuair a fear céile bás.

D'fhill Màiri ar ais go hAlbain, ag teacht i dtír i Lìte (nó 'Leith', sa Bhéarla) ar an 19 Lúnasa, sa bhliain 1561. Ceithre bliana ina dhiaidh sin, phós sí a céad col ceathrar, Henry Stuart, Tiarna Darnley. Bhí aontas míshásta acu agus i Feabhra na bliana 1567, fuarthas Darnley marbh sa ghairdín ag Kirk o'Field , tar éis pléascadh ollmhór sa teach.

Phós sí James Hepburn, an 4ú Iarla Bothwell, go luath ina dhiaidh sin. Chreidtear go raibh Hepburn freagrach as an Tiarna Darnle a dhúnmharú. Tar éis éirí amach in aghaidh an lánúin, príosúnaíodh Màiri i gCaisleán Loch Lìobhann, ar an 15 Meitheamh agus iachall uirthi éirí as mar bhanríon, i bhfabhar a mac, nach raibh ach aon bhliain d'aois, Séamas VI.

Féach freisin[cuir in eagar | athraigh foinse]

an Rí Séamas V

Tagairtí[cuir in eagar | athraigh foinse]

↑ Mabel Banfield-Nwachi, Hannah Devlin (2023-02-08). "Mary, Queen of Scots prison letters finally decoded" (en-GB). The Guardian. Dáta rochtana: 2023-02-09.

[1] Mabel Banfield-Nwachi, Hannah Devlin (2023-02-08). "Mary, Queen of Scots prison letters finally decoded" (en-GB). The Guardian. Dáta rochtana: 2023-02-09.

[1]