Lorcán mac Cathail
| Beathaisnéis | |
|---|---|
| Bás | luach anaithnid (>864) |
| Gníomhaíocht | |
| Gairm | monarc  |
Rí Uisnigh agus Rí na Mí de Clann Cholmáin ba ea Lorcán mac Cathail (dallta 864). Bhí sé i gcoróin mar rí na Mí ón mbliain 862 go dtí 864.
Ní fios go cruinn cérbh iad a ghaoil. Luaitear sna hannála go bhfuair Cathal mac Conchobair éigin bás sa bhliain 843.[1] Dá mba athair Lorcáin é, b'fhéidir gur gharmhac an Ardrí Conchúr mac Donnchadha (bás 833) é Lorcán. Tar éis bhás Mhaoil Rúnaí mhic Donnchadha na Mí sa bhliain 843, tharla achrann chomharbachta. Is doiléir é an bhfuair Cathal bás de bharr an achrainn, nó arbh eisean an rídhamhna agus gur tharla an achrann mar thoradh a bháis. Pé scéal é, rinneadh rí de Lorcán sa bhliain 862, mar rídhamhna b'fhéidir.
Chur an chuid dá mhuintir ó dheas i gcoinne an Ardrí nua, Aodh Fionnliath (bás 877) de Cineál Eoghain. Rinne Lorcán mac Cathail comhaontas le Lochlannaigh Átha Cliath, Amhlaoibh, Íomhar agus Auisle in éadan Fhlainn mhic Conaing as Breá, iar chomhghuaillí Átha Cliath agus fís ionadaí Aodha is tábhachtaí i lár na tíre. Rinne Lorcán creach ar Bhreá sa bhliain 863. Sa bhliain 864, gar do Cluain Ioraird agus ar ord Amhlaoibh, gabhadh agus bádh Chonchúr mac Donnchadha, a glaodh leith-ri Mide air, is amhlaidh chomhghuaillí Fhlainn. Chuaigh Aodh le slua mór i Mí isteach, ghabh sé Lorcán agus dhall sé é.[2] B'éigean do Lorcán dá bharr euro as a choróin. Ní fios cathain ní conas a fuair sé bás.
Insítear gur mharaigh duine de mac Lorcáin neamhainmnithe ríoghdhamhna an Ardrí king Flash Sionna sa bhliain 901.[3] Molann an staraí Charles-Edwards gur bhall de dhream Luigne é Lorcán, óir go dtugtar an teideal rí Luigne don mhac. Más fíor, moltar gur cheap an tArdrí Maol Seachnaill mac Maoil Rúnaí, Lorcán mar ionadaí sa Mhí.[4] Ní thugtar an teideal úd don mhac i nAnnála na gCeithre Máistrí ámh, ach mac rí na Mí ina ionad sin. Dá mba fhíor seo, bheadh seo an fáth go dtugadh an teideal 'leath-rí' do Chonchúr mac Donnchadha. B'fhéidir gur rídhamhna dlisteanach na Mí é, ach ní léir a ghaol le Clann Cholmáin.
Foinsí
[cuir in eagar | athraigh foinse]- Corpus of Electronic Texts
- Charles-Edwards, T. M. (2000), Early Christian Ireland, Cambridge: Cambridge University Press, ISBN 0-521-36395-0
Naisc sheachtracha
[cuir in eagar | athraigh foinse]Tagairtí
[cuir in eagar | athraigh foinse]- ↑ Annála Uladh, AU 843.2
- ↑ AU 863.4, 864.1, 864.2
- ↑ AU 901.1
- ↑ Charles-Edwards, lch. 480