Jim Fitzpatrick (ealaíontóir)
  | |
| Beathaisnéis | |
|---|---|
| Breith | 1946 77/78 bliana d'aois Baile Átha Cliath, Éire |
| Gníomhaíocht | |
| Gairm | grianghrafadóir, péintéir |
Gradam a fuarthas
| |
| Suíomh gréasáin | jimfitzpatrick.com |
  | |
Is ealaíontóir Éireannach é James Fitzpatrick, a rugadh sa bhliain 1944. Is fearr aithne air as saothar mionchruinn a bhí spreagtha ó thraidisiún ealaíonta Ceilteach na hÉireann. Mar sin féin, is é a phíosa aonair is cáiliúla ná portráid dhéthonach de Che Guevara a cruthaíodh i 1968, bunaithe ar ghrianghraf cáiliúil le Alberto Korda.[1]
Luathshaol[cuir in eagar | athraigh foinse]
Rugadh Jim Fitzpatrick i mí na Nollag 1944 do James agus Elizabeth Fitzpatrick (née O'Connor). Phós a thuismitheoirí i gCabrach, bruachbhaile thuaidh Bhaile Átha Cliath, i Meitheamh 1943. Le linn tréimhse tinnis óige, léigh Fitzpatrick agus tharraing sé sa leaba, chomh maith lena mháthair agus a shin-aintín ag insint dó scéalta faoi na Tuatha Dé Danann, Cú Chulainn agus Fionn MacCumhaill . [2] Fuair sé a chuid oideachais i gColáiste na bProinsiasach , Baile Mhic Gormáin, Contae na Mí, díreach lastuaidh de Bhaile Átha Cliath. Fóta-iriseoir ba ea a athair agus is garmhac é leis an gcartúnaí polaitíochta Thomas Fitzpatrick. [2]
Gairmréim[cuir in eagar | athraigh foinse]
Ba é an phortráid ghrafach de Che Guevara, a bhí bunaithe ar an ngrianghraf a thóg Alberto Korda i 1960, dar teideal Guerrillero Heroico, an saothar ba luaithe a rinne Fitzpatrick, sa bhliain 1968. Bhuail Fitzpatrick le Guevara 5 bliana roimhe sin i gCill Chaoi.[3] le linn chuairt Guevara chun a shinsearacht Éireannach a rianú. Ar dtús, rinne sé féin iarracht an póstaer a dháileadh, roghnaigh Fitzpatrick cóipcheart a bhaint den íomhá ionas go bhféadfadh grúpaí den eite chlé é a úsáid go saor, ag rá "I literally wanted it to breed like rabbits. I wanted it to spread."
Sa bhliain 1978, scríobh sé agus mhaisigh sé leabhar darbh ainm The Book of Conquests, ag athinsint timthriall de mhiotas na hÉireann ó Lebor Gabála Érenn. Insítear sa leabhar na finscéalta faoi theacht Thuatha Dé Danann go hÉirinn agus a gcomhrac leis na Fir Bholg. I measc na léaráidí tá obair scrollaithe agus snaidhmobair Cheilteach mhionsaothraithe, agus ar an ábhar sin bhain Fitzpatrick cáil amach. Tá an dara leabhar, The Silver Arm, bunaithe ar ghníomhartha Nuadu Airgetlám agus Lugh ina dtroid leis na Fomóraigh.
Tá saothar ealaíne curtha le chéile ag Fitzpatrick do bhannaí ar nós Thin Lizzy lena n-áirítear an lógó d'albam 1975 Fighting (a thaispeántar go minic ar an stáitse ina dhiaidh sin agus a úsáidtear ar albaim tiomsaithe agus marsantachtaí) agus a n-albam Jailbreak i 1976, don albam 2000 Faith. agus Courage le Sinéad O'Connor, don singil The Darkness 2003, Christmas Time (Don't Let the Bells End), Clúdach albam 2013 an bhanna miotail dhubh Ioruach The Underground Resistance le Darkthrone, 2013, agus thóg sé an grianghraf do chlúdach an albaim Deep Blue le Louise Patricia Crane in 2020. Choimisiúnaigh CityJet é in 2007 chun íomhánna a chruthú a léiríonn cultúr, miotaseolaíocht, stair agus tírdhreacha na hÉireann.
Sa bhliain 2011, d’fhógair Fitzpatrick go raibh sé i gceist aige an ghrafaic íocónach dhearg agus dhubh de Che Guevara a chur faoi chosaint chóipchirt. Luaigh sé úsáid "crass commercial" na híomhá dá chinneadh agus bheartaigh sé an cóipcheart agus gach ceart a thabhairt ar láimh, go buan, do theaghlach Guevara i gCúba.[4][2] Tá an íomhá ar fáil saor in aisce fós trí shuíomh Gréasáin Fitzpatrick le haghaidh úsáide neamhthráchtála. D’eisigh An Post stampa ar a bhfuil íomhá Fitzpatrick de Guevara in 2017 chun 50 bliain ó foilsíodh é a chomóradh. [5]
I mí an Mheithimh 2023, d’eisigh Fitzpatrick Ancient Ireland, Land of Legend, a chéad chnuasach le 40 bliain.
Bualadh le Guevara in Éirinn[cuir in eagar | athraigh foinse]
Dar le Fitzpatrick, agus é ina mhac léinn sna déaga i gColáiste Mhic Gormáin d'oibrigh sé i rith an tsamhraidh i dteach tábhairne Óstán na Mara i gCill Chaoi, baile a mháthar. Maidin amháin shiúil Che Guevara isteach le beirt Chúbach. D’fhiafraigh sé de Fitzpatrick cad ba cheart dó a ól, agus moladh uisce beatha Éireannach le huisce dó. D'aithin Fitzpatrick é láithreach mar gheall ar an spéis a bhí aige i Réabhlóid Chúba . Agus é eolach ar dhiaspóra na hÉireann agus ar stair na hAirgintíne, chuir Fitzpatrick ceist neamhshoiléir ar Che faoina fhréamhacha. Dúirt Che le Fitzpatrick go raibh Gaeilge ag a sheanmháthair agus gur as Gaillimh dá shin-seanmháthair Isabel, agus gur as Corcaigh dá mhuintir eile .
"I am in this green Ireland of your ancestors. When they found out, the television station came to ask me about the Lynch genealogy, but in case they were horse thieves or something like that, I didn't say much."
— Che Guevara, jokingly in a letter to his father [6]
Bhí an sloinne Gaeilge "Ó Loingsigh" ar athair Guevara freisin. Cuireann Fitzpatrick síos ar Che mar "fiosrach" faoi Éirinn from a revolutionary point of view, agus deir sé gur fhógair Che a "great admiration" ar an bhfíric sin, dar leis, gurbh í Éire an chéad tír í a chaith cuing an choilíneachais di féin; "to shake off the shackles of the British Empire". De réir dealraimh, bhí Che sáinnithe ar eitilt thar oíche ó Mhoscó go Cúba agus thuirling sé ag Aerfort na Sionainne, áit a raibh bunáit athbhreoslaithe ag an aerlíne Shóivéadach Aeroflot. Toisc nach raibh sé in ann imeacht mar gheall ar cheo tiubh, ghlac Che agus na Cúbaigh a bhí leis an lá saor le haghaidh cuairt "neamhoifigiúil ". Ba é an taithí seo, dar le Fitzpatrick, a thug an spreagadh dó gníomhartha Che amach anseo a leanúint, lena n-áirítear a mhisean mífhortúnach, chun na Bolaive.
I mí na Nollag 2008, d'fhógair Jim Fitzpatrick, in éineacht leis an staraí áitiúil Anne Holliday agus le Comhlucht Forbartha Aerfort Neamhchustam Na Sionna Teoranta, pleananna chun comóradh a dhéanamh ar chuairt Guevara ar Éirinn, agus go sonrach ar an tréimhse a chaith sé i Luimneach. Tá pleananna luatha dírithe ar thaispeántas de chuairt Guevara ag Músaem na Cathrach, agus ina dhiaidh sin cruthú "marc buan" a shamhlaíonn a chuid ama a chaith sé ag teach tábhairne Hanratty Hotel's – White House i gceantar na Sionnainne. Mhínigh Fitzpatrick an tionscnamh mar seo a leanas "ba mhaith linn comóradh a dhéanamh ar an bhfíric gur chaith Che Guevara roinnt uaireanta an chloig an-tábhachtach dá shaol anseo … is dócha gurbh é seo an buille scoir deireanach ag Che. [7]
Saol pearsanta[cuir in eagar | athraigh foinse]
Bhí Fitzpatrick i gcomhpháirtíocht agus pósta le Deirdre le breis agus fiche bliain; fuair siad colscaradh ina dhiaidh sin. Tá cónaí ar Fitzpatrick ar Bhóthar na Búrcach i gCill Fhionntain ar leithinis Bhinn Éadair ó na 1970idí, in árasán a bhí ina stiúideo aige ina dhiaidh sin, i dteach athchóirithe mháistrí scoile, agus ansin ar ais ina árasán.[8] Bhí triúr clainne ag an teaghlach, beirt acu i mbun gnó leis an ealaíontóir. Eisíonn a mhac is óige, Redmond, priontaí de shaothar Fitzpatrick ó Chalifornia, agus tá raon scaifeanna, Lile, ainmnithe ag a iníon, as a sheanmháthair agus clóbhuailte lena shaothar ealaíne
Saothair roghnaithe[cuir in eagar | athraigh foinse]
Leabhair[cuir in eagar | athraigh foinse]
- An Leabhar Conquests 1978 ISBN 0-525-47511-7, 1991 ISBN 0-905895-14-2
- An Lámh Airgid (1981) ISBN 1-85028-081-9
- Clann Lir (le Michael Scott) (1992) ISBN 0-7497-0888-3
- Erinsaga. Péintéireachtaí Miotaseolaíochta Jim FitzPatrick
Dearadh[cuir in eagar | athraigh foinse]
- Domhan Cheiltigh
Punanna[cuir in eagar | athraigh foinse]
- Ceilteach
- An Leabhar Conquests (1984)
- Éire Ársa, Tír na Finscéalta (2023)
Féach freisin[cuir in eagar | athraigh foinse]
- Eealaín na hÉireann
Tagairtí[cuir in eagar | athraigh foinse]
- ↑ "Che: The icon and the ad". BBC News.
- ↑ 2.0 2.1 2.2 "The Irish artist who captured the image of Che Guevara" (en). The Irish Times.Tipton, Gemma. "The Irish artist who captured the image of Che Guevara". The Irish Times. Retrieved 21 July 2019.
- ↑ Irish artist who made iconic Che Guevara image is selling his beachfront home In: The Independent, July 6 2018
- ↑ Humphries, Conor. "Irish artist bids to copyright Guevara image". Reuters. February 17, 2011. Retrieved 2011-3-1.
- ↑ "First print of controversial Che Guevara stamp sells out" (en). The Irish Times.
- ↑ Gerry Adams Featured in New Che Guevara Documentary by Kenneth Haynes, Irish Central, September 8, 2009
- ↑ Marking Che Guevara's Limerick Link Limerick Leader, December 4, 2008
- ↑ "Irish artist who made iconic Che Guevara image is selling his beachfront home" (en). The Irish Independent.
Naisc sheachtracha[cuir in eagar | athraigh foinse]
- Agallamh le Jim Fitzpatrick le Aleksandra Mir, 3 Eanáir, 2005.
- Nasc Luimnigh Leader Che Guevara a mharcáil, 4 Nollaig, 2008
- Dánlann Jim Fitzpatrick le beathaisnéis agus leabhair ealaíne ar Inside Your ART