Conmhaicne Cineál Luacháin

Dream agus tuath ársa i gcúige Chonnacht ba ea Conmhaicne Luacháin, nó Cineál Luacháin (Cenél Lucháin). Bhí ann sa tuath ná paróistí Uachtar Achaidh agus Droim Oiríolaigh, sa bharúntacht Carraig Álainn, i ndeisceart Chontae Liatroma.

Bunús

Gaolta b'fhéidir leis na Laigin ba ea na Conmhaicne, a scaip ar fud na tíre, ag lonnú i gcúige Chonnacht agus an Longfort.

Tar éis an séú haois, tháinig Conmhaicne Réin ó dheas as Loch Guth Ard Deas, agus lonnaigh roinnt clann i gCineál Luacháin, Cluain Chonmhaicne, Maigh Réin agus Maigh Nissi, ag cloí agus ag tógáil isteach na daoine dúchasacha, na Masraí.

Luath dhreamanna agus ríochtaí in Éirinn, c. 800

Deir Hogan agus Leabar Fidhnacha go bhfuil an t-ainm fréamhaithe as géag de Conmhaicne Réin, de mhuintir Luacháin mhic Onchú, sa 4ú glúin ó Chumscradh.

San 8ú haois, nuair a ghabh Uí Bhriúin Bhréifne stráice mór talún i dtuaisceart Chonnacht, chuaigh roinnt Chineál Luacháin ar imirce go dtí Tethba.

Críocha

I lár a gcuid críoch, bhí paróiste Uachtar Achaidh parish, i mbarúntacht na Carraige Áille, i ndeisceart Chontae Liatroma. Bhí na críocha teoranta le coillte ar gach taobh. Bhí Sliabh an Iarainn thiar agus ó thuaidh, Teallach Eathach ón oirthuaisceart, agus Conmhaicne Mhaigh Réin ó dheas.

Clanna

Seo a leanas clanna Chonmhaicne Cineál Luacháin:

• Uí Dhubháin
• Mhic Maolfhabhaill
• Uí Bhathbairr
• Teallach Chléirigh
• Uí Bhraci
• Teallach Maolfinnen
• Uí Bhuidbhín
• Uí Chailtí
• Uí Chianacáin
• Uí Chonbhuí
• Uí Dhamhaigh
• Ui Dimusaigh
• Uí Dhubháin (suite ar Inis Dhoire Dubháin)
• Uí Earailbh
• Uí Eturrai
• Uí Ghabhadáin
• Ui Maolphádraig
• Uí Maolsutháin
• Uí Muineacháin
• Uí Threadmáin.
• Teallach Tanaí.

Taoiseach

Mhic Dhorchaidh a bhíodh ina príomhchlann. Deirtear gur thaoisigh iad Ó Cuagáin agus Ó Tormadháin sa bhliain 1159.

Reachtaire Chineál Luacháin

Tá cill pharóiste Dhroim Oiríolaigh (Druim Airbhealaigh, .i. (th)oir-bhealach) suite ar oileán i Loch Guth Ard Deas (nó Loch Fionnmhaí inniu). Tá fothracha na Cille le feiceáil fós. Tá baile fearainn den ainm céanna sa pharóiste.

I bparóiste Uachtar Achaidh, bhíodh cill ar cnoc ard raibh ó thuaidh de Bhéal an Átha Móir. Tiomnaithe do Naomh Bríd a bhí ann chill agus tobar beannaithe taobh léi. Bhí teach spidéil tiomnaithe do Eoin Baiste ag Béal an Átha Móir thar an Abhainn Bhuí (Yellow River).

Cuireadh an dá pharóiste le chéile chun Reachtaire Chineál Luacháin a chruthú. Feictear seo sna Annates don bhliain 1423 (lch. 230), a deir "rectoria parrochialium ecclesirum de Drumreilly et Oughteragh alias de Kenel Luchan vulgariter nuncupata".

Féach freisin

• Conmhaicne
• Béal an Átha Móir

Foinsí

• Annála na gCeithre Máistrí
• MacKillop, James (2004). "Conmaicne. Oxford Reference.". A Dictionary of Celtic Mythology. Oxford University Press.
• A Chorographical Description of West or H-Iar Connaught written A.D. 1684 by Roderic O'Flaherty ESQ with notes and Illustrations by, James Hardiman M.R.I.A., Irish Archaeological Society, 1846.
• kelly, Liam (1995). "The face of Time". Lilliput Press. 
• Seymour, John D (1935). "Drumreilly and Its Clergy A.D. 1401-1481". The Journal of the Royal Society of Antiquaries of Ireland 5 No. 2 (31 Dec. 1935) (2): 245–253. JSTOR 25513789. 
• "The medieval island church in Lough Garadice" (2015) BREIFNE JOURNAL OF CUMANN SEANCHAIS BHREIFNE: 439–469. 
• O'Duigeannain, Micheal (1934). "Notes on the history of the kingdom of Breifne". Journal of the Royal Society of Antiquaries of Ireland V. LXV (Seventh Series): 113–140. 
• Edmund, Hogan. "Onomasticon Goedelicum". Documents of Ireland Project.