Abulfaz Elchibey
  | |
| Ainm sa teanga dhúchais | (az) Əbülfəz Elçibəy |
|---|---|
| Beathaisnéis | |
| Breith | (az) Əbülfəz Qədirqulu oğlu Əliyev 24 Meitheamh 1938 Kalaki, An Asarbaiseáin |
| Bás | 22 Lúnasa 2000 62 bliana d'aois Ankara, An Tuirc |
| Siocair bháis | Bás nádúrtha (Ailse) |
| Áit adhlactha | Alley of Honor (en)  |
| 2 Uachtarán Phoblacht na hAsarbaiseáine | |
| 16 Meitheamh 1992 – 1 Meán Fómhair 1993 ← Yaqub Mammadov – Heydar Aliyev → | |
| Faisnéis phearsanta | |
| Reiligiún | Ioslam |
| Scoil a d'fhreastail sé/sí | Ollscoil Stáit Bakı |
| Céim acadúil | Candidate of Historical Sciences (en) |
| Gníomhaíocht | |
| Gairm | polaiteoir, scoláire an Oirthir |
| Fostóir | Ollscoil Stáit Bakı |
| Ball de pháirtí polaitíochta | Azerbaijani Popular Front Party (en) (1995–2000) Fronta Pobail na hAsarbaiseáine (1989–1995) |
Síniú  | |
Polaiteoir Asarbaiseánach, staraí agus iar-easaontóir Sóivéadach a bhí in Əbülfəz Elçibəy (Abulfaz Elchibey). Saolaíodh i Naxçıvan é ar an 24 Meitheamh 1938, agus shíothlaigh sé in Ankara sa Tuirc ar an 22 Lúnasa 2000.[1][2]
B'é Əbülfəz Qədirqulu oğlu Əliyev a fhíorainm, ach mar scríbhneoir, bhaist sé an sloinne Elçibəy ("Teachtaire Uasal") air féin.
Uachtarán
[cuir in eagar | athraigh foinse]Léachtóir sa stair ba ea Elçibəy le linn na 1960-1980idí agus ina easaontóir diongbháilte san APSS ag an am céanna.
B'é an chéad uachtarán ar Asarbaiseáin a vótáladh isteach go daonlathach, ar an 17 Meitheamh 1992. Bhí sé féin ina intleachtóir leathanaigeanta, ach nuair a bhí sé ina Uachtarán, bhí an Asarbaiseáin díreach sáite i gcogadh leis an Airméin, rud a spreag an náisiúnachas go mór mór. Mar sin, bhí sé sásta náisiúnaithe pan-Turcacha a cheapadh mar Airí Rialtais.
Níor éirigh le rialtas Elçibəy, ach an oiread, cuma cheart chiallmhar a chur ar eacnamaíocht na tíre ná fiú an cogadh a bhuachan, agus bhí na hAirí náisiúnaíocha féin lofa le breabaireacht.
Ní raibh Elçibəy ábalta síocháin a choinneáil ná a chothú sa tír. I dtús an Mheithimh 1994, bhí na trúpaí Airméanacha ag ascnamh leo go tiubh isteach ar chríocha na hAsarbaiseáine. D'éalaigh Elçibəy féin as an bpríomhchathair le teacht slán.[3] Ní raibh Elçibəy ábalta an tír a rialú go héifeachtach, fiú le cabhair ó na comhairleoirí (ar bhaill de na Faolchúnna Liatha iad) a tháinig chuige ón Tuirc.
Bhí Elçibəy ag comhoibriú go dlúth leis na Faolchúnna Liatha, eagraíocht Fhaisisteach sa Tuirc. Bhí siad ag iarraidh na hiar-phoblachtaí Sóivéadacha, a bhfuil teangacha de phór Tuirceach á labhairt iontu, a aontú in aon tír amháin, an "Tuirceastáin Mhór".
Ansin, áfach, b'é an sean-mhaorlathach iar-Shóivéadach Heydər Əliyev a shealbhaigh an chumhacht i ndiaidh Elçibəy, agus i Mí Dheireadh Fómhair den bhliain chéanna, gaireadh Uachtarán nua de go hoifigiúil.
Meath
[cuir in eagar | athraigh foinse]D'fhill Elçibəy go Baku sa bhliain 1997 le dul le polaitíocht arís, agus é ina bhall de pháirtí an fhreasúra.
Sa bhliain 2000, haithníodh go raibh ailse phróstataigh air. Bhásaigh sé go gairid ina dhiaidh sin é in Ankara sa Tuirc, áit a ndeachaigh sé ar lorg leighis.
Tagairtí
[cuir in eagar | athraigh foinse]- ↑ Jonathan Steele (2000-08-26). "Abulfaz Elchibey" (en-GB). The Guardian. Dáta rochtana: 2023-08-22.
- ↑ "Эльчибей, Абульфаз Гадиргулу оглы" (as ru) (2023-05-24). Википедия.
- ↑ "Rise to power - Azerbaijan -". www.nationsencyclopedia.com. Dáta rochtana: 2023-08-22.