Flann mac Lonáin

Flann mac Lonáin

Beathaisnéis
Breith	9 haois
Bás	896 (Féilire Ghréagóra)
Gníomhaíocht
Gairm	file
Teangacha	An Ghaeilge

File agus Ollamh Éireann ba ea Flann mac Lonáin (bás 896). File mór le rá agus uaireanta conspóideach ba ea é.

Is amhlaidh go rugadh Flann in oirthear an Chláir nó in iarthar Thiobraid Árann.

Dhéantaí staidéar ar a chuid saothar agus thugtaí iad mar eiseamláirí i ndréachtaí mheánaoiseacha.

Ina shaothar a foilsíodh tar éis a bháis, The Irish Tradition (1946), scríobh Robin Flower alt fada faoin bhfear agus na seanscéalta faoina bheatha.

Luaitear Flann sa litir pearsanta is sine as Éirinn atá ar marthain, a théann siar go dtí lár na 12ú haoise, seolta chuig Áed Ua Crimthainn, tiomsaitheoir den Leabhar Laighneach, ag Find easpag Cill Dara, a scríobh:

Let the poem book of Mac Lonáin be brought to me so that we may study the meanings of the poems that are in it, et vale in Christo.

Rainn annálacha

Feictear i nAnnála na gCeithre Máistrí dhá rann de chaoineadh a chum Flann tar éis do Tresach, mac Becáin, flaith Ua m-Bairrche Maighe, do mharbhadh la h-Aodh, mac Iolghuine sa bhliain 884:

Trom-cheó for chóiceadh m-Bresail,

ó at-bath leo i Liphi lessaigh,

tromm essnadha Assail,

do brón tesbhadha Tressaigh.

Scith mo mheanma, muad mo ghnas,

ó l-luidh Treassach i tiughbhás

osnadh Oenaigh Lifi láin,

Laighin co muir mac Becáin

Trom-cheo ar chúige Bhreasail

ó básadh i Life leasa

trom osnaí Assail

do bhrón easpa Threasaigh.

Scíth mo mheamna, dubhach mo ghnás,

ó luí Treasach i dtiugh-bhás

osna Aonaigh Life lán

Laighin go muir, mac Beacáin.

Chum Flann na rainn a leanas chun bás Cheallaigh mhic Fhlannagáin, rí Bhreá sa bhliain 890 a chomóradh:

Amhra tréceng,

trí meic Flainn

im-luaidhet Odhba,

Congalach Cuilt,

Ceallach Cerna

is Cionaodh Cnodhbha.

Ma ro bith Ceallach

cintach dirsan

a dith ba belchath,

Moruar

ba rom a bhoeghal,

nad rumalt saeghal

seanchadh.

Amhra ceirdeanna

triúr mac Fhlainn

iomluaigh Óbha

Congalach Choilt

Ceallach Chearna

is Cionaoth Chnóbha.

Má bhásaigh Ceallach

ciontach, ochón

go dtitfeadh ag béalchath

faraor!

ba luath a bhaol;

nach mairfeadh sé saol

seanchaí.

Tásca

D'éag sé i bPort Láirge.

• Annála Uladh, AU 896.10: Flann m. Lonain .h. Ghuaire do ghuin lasna Deise Muman.
• Annála Inis Faithlinn, AIF 896.3: Guin Flaind meicc Lonáin, rí filed n-Erend, la h-úa Fothaid Tíre.
• Chronicon Scotorum CS 896: Flann mac Lonain Firgil Gaedeal .i. primfile Gaoideal do marbadh d'Uíbh Cuirrbuide .i. o hUibh Fothaidh ag Loch da Caoch a n-Desibh Muman.
• Annála na gCeithre Máistrí, M891.14: Flann mac Lonáin, Uirghil Shil Scota primh-fhileGaoidheal uile, file as deach baí i n-Erinn ina aimsir, do mharbhadhla macaibh Cuirbhuidhe, do Uibh Fothaith iat-sen, h-in-duinetaidhe h-ic Loch Dá Caochi n-Deisibh Mumhán.

Foinsí

• Robert Welsh, Oxford Concise Companion to Irish Literature, 1996. ISBN 0-19-280080-9
• Moore, Norman (1893). "Maclonan, Flann". In Lee, Sidney (eag.). Dictionary of National Biography. 35. Londain: Smith, Elder & Co.
• Robin Flower, The Irish Tradition, 1946.
• J. G. O’Keeffe (eag.), Irish Texts, 1 (1931), ll. 22–24, 54–62
  • ‘Flann Mac Lonain in Repentant Mood’ agus ‘Eulogy on Ecnechan son of Dálach Kingof Tír Conaill' le Fland mc Lonain ollam Connacht
  • ‘Ard do scela a meic nacuach’
• A Story of Flannmac Lonáin, tras-scríofa ag O. J. Bergin, Anecdota from Irish Manuscripts, iml.1, lch. 45
• Ubink, Jeanette, Poems attributed to Flann mac Lonáin: including a critical edition of Maiccni Echach ard a nglé Curtha i gcartlann 2021-11-02 ar an Wayback Machine, University of Utrecht. 2015.

Naisc sheachtracha

• The history and antiquities of the diocese of Kilmacduagh, archive.org

Tagairtí

Réamhtheachtaí Máel Muire Otháin

Ollamh Éireann 887–896

Comharba Torpaid mac Taicthech