Éinstéiniam

Éinstéiniam

Substaint cheimiceach	dúil cheimiceach agus dúile sintéiseacha
Éinstéiniam sa tábla peiriadach
Siombail cheimiceach	Es
Uimhir adamhach	99
Peiriad, Grúpa	peiread 7 achtainíd
Airíonna fisiceacha
Dlús	kg/m⁻³
Leictridhiúltacht	1.3
Stair
Aimsitheoir	Albert Ghiorso agus Glenn Theodore Seaborg
Fionnachtain	1952
Eapainm	Albert Einstein

Is é an t-éinstéiniam dúil cheimiceach uimhir a 99, agus is í an tsiombail cheimiceach a sheasann dó ná Es. Fuair sé a ainm ó Albert Einstein. Ceann de na hachtanóidigh é, agus mar sin, is dúil throm thrasúránach é. Mar sin, níl ach iseatóip radaighníomhacha aige, agus má éiríonn leis na fisiceoirí blúirín beag éinstéiniam a tháirgeadh, is sciobtha a thiocfaidh an meath radaighníomhach air. Is é an t-iseatóp is cobhsaí dá bhfuil ann ná ²⁵²Es, ach níl an ceann sin féin ró-fhadsaolach, nó tá sé 471.7 lá ar leathré.

Mar sin, is deacair do na ceimiceoirí mórán taighde a dhéanamh ar shaintréithe ceimiceacha an éinstéiniam. Tagann meath radaighníomhach ar gach eiseamal chomh luath is nach féidir a rá go mbeadh sé indéanta an t-éinstéiniam a choinneáil glan. Thairis sin, bíonn an radaighníomhaíocht chomh láidir san éinstéiniam is go gcuireann an radaíocht struchtúr an chriostail éinstéiniam ó mhaith go luath.

Tá leathré an éinstéiniam chomh gearr is nach féidir teacht ar an dúil seo sa dúlra. An t-éinstéiniam atá ann, táirgtear sna himoibreoirí núicléacha agus sna saotharlanna fisice é.

Maidir le ceimic an éinstéiniam, is iad na huimhreacha ocsaídiúcháin atá aige ina chuid comhdhúl ná +3 agus +2. Tá na saineolaithe den bharúil gur féidir comhdhúile éinstéiniam (+4) a tháirgeadh freisin, ach is tuiscint theoiriciúil é seo. D'aithin na ceimiceoirí ocsaíd éinstéiniam Es₂O₃, an dá chineál clóiríde (EsCl₂, EsCl₃), bróimide (EsBr₂, EsBr₃), iaidíde (EsI₂, EsI₃), fluairíd amháin (EsF₃) agus ocsachlóiríd (EsOCl), ocsabhróimíd (EsOBr) agus ocsa-iaidíd (EsOI).

Níl mórán úsáide san éinstéiniam chomh radaighníomhach is atá sé. Táthar ag déanamh gurbh fhiú triail a bhaint as sa radaiteiripe, is é sin, le cealla ailse a mharú le radaíocht.