William Thomson

William Thomson
36. uachtarán an Chumainn Ríoga
Ball de Theach na dTiarnaí
Ball de Chomhairle Dhlíthiúil na Ríochta Aontaithe
Saol
Eolas breithe	Béal Feirste, 26 Meitheamh 1824
Náisiúntacht	Ríocht Aontaithe na Breataine Móire agus na hÉireann
Áit chónaithe	Béal Feirste
Bás	An Leargaidh Ghallda, 17 Nollaig 1907, 18 Nollaig 1907
Áit adhlactha	Abtheach Westminster
Muintir
Athair	James Thomson
Máthair	Margaret Gardiner
Céile/Céilí	Margaret Crum (en) (1852 - ; Frances Anna Blandy (en) (Meitheamh 24, 1874 -
Siblíní	liosta iomláin my board (en) ;
Oideachas
Alma mater	Ollscoil Ghlaschú ; Ollscoil Cambridge ; Peterhouse (en) ; Foras Ollscolach Bhéal Feirste
Stiúrthóir tráchtais	William Hopkins
Mic léinn dochtúireachta	Robert Mond (en)
Teangacha	an Béarla
Múinteoirí	William Hopkins
Mic léinn	William Edward Ayrton
Gairm
Gairm	fisiceoir, réalteolaí, matamaiticeoir, múinteoir ollscoile, polaiteoir agus scríbhneoir
Fostóirí	Ollscoil Ghlaschú
Saothar iomráiteach	Ceilvin
Duaiseanna	Pour le Mérite for Sciences and Arts order (1884) ; Comhalta den Chumann Ríoga (1851) ; Knight Grand Cross of the Royal Victorian Order ; Copley Medal (1883) ; Royal medal (1856) ; Poncelet Prize (1873) ; Helmholtz Medal (1892) ; Matteucci Medal (1876) ; Imperial Order of the Rose ; Albert Medal (1879) ; Smith's Prize ; Keith Medal (1861) ; Bakerian Lecture (1856) ; Order of Merit (1902) ; Order of the Sacred Treasure ; ball oinigh ; Knight Bachelor ; Ard-Oifigeach den Légion d'honneur ; Commander of the Legion of Honour ; Order of Leopold ; Gunning Victoria Jubilee Prize ; John Fritz Medal (1905)
Ainmníodh é/í le haghaidh	Duais Nobel san Fhisic ; (1901) ; Duais Nobel san Fhisic ; (1902) ; Duais Nobel san Fhisic ; (1903) ; Duais Nobel san Fhisic ; (1906) ; Duais Nobel san Fhisic ; (1907)
Ballraíocht	Acadamh Ríoga na Prúise um Eolaíocht; Acadamh Eolaíochtaí na Gearmáine, Leopoldina; An Cumann Ríoga; Acadamh Ríoga na Sualainne um Eolaíocht; Acadamh na nEolaíochtaí, Göttingen; Acadamh Eolaíochtaí na hUngáire; Acadamh Ealaíona agus Eolaíochtaí Mheiriceá; Cumann Ríoga Dhún Éideann; Acadamh Rúiseach na nEolaíochtaí; Acadamh Ríoga Eolaíochtaí agus Litríochta na Danmhairge; Accademia Nazionale delle Scienze detta dei XL; Acadamh Eolaíochtaí agus Daonnachtaí na Baváire; Acadamh Ríoga Ealaíon agus Eolaíochtaí na hÍsiltíre; Acadamh Náisiúnta na nEolaíochtaí; Accademia delle Scienze di Torino
Sloinnte	Lord Kelvin
Cleamhnú
Reiligiúin	An Chríostaíocht
Páirtithe polaitíochta	An Páirtí Liobrálach; Liberal Unionist Party (en)

Ba fisiceoir matamaiticiúil agus innealtóir Éireannach é William Thomson, nó an Tiarna Chaolbheinn, an 1ú Barún Kelvin, OM, GCVO, PC, PRS, FRSE, (26 Meitheamh 1824 – 17 Nollaig 1907) a saolaíodh i mBéal Feirste.

Chuir Thomson go mór le tógáil na fisice mar disciplín^[1]. Bhí ról lárnach aige in aontú na heolaíochta sa chéad sin trí gach athrú fisiciúil a shamhlú mar fheiniméan a raibh baint éigin aige le fuinneamh. Fathach ab ea Thompson i bhfisic an chéid sin, díreach mar a bhí Newton sa 17ú céad agus Einstein sa 20ú céad.

Chabhraigh Thomson le bunú na fisice nua-aoisí, shaothraigh dara dlí na teirmidinimice, an dearbhscála teochta (in aonaid atá ainmnithe as: ceilviní), agus teoiric dhinimiciúil an teasa. D'fhorbair sé anailís mhatamaiticiúil an leictreachais, an mhaighnéadais, is na hidridinimice.

Scála teochta Kelvin[cuir in eagar | athraigh foinse]

Tá a ainm i mbéal an phobail toisc gurb é a d'fhorbair an scála Kelvin le haghaidh na dearbhtheochta a thomhais.

Bhronnadh an gradam Barún air as ucht a mhórghníomhartha.

Popular Science Monthly, Iml 10, 1876

Tá "Kelvin" díorthaithe ó ainm na habhann an abhainn Kelvin, a tharshreabhann Ollscoil Glascú na hAlban.

Aireagáin eile[cuir in eagar | athraigh foinse]

Leag Thomson bunús faoi theoiric leictreamaighnéadach an tsolais. Rinne sé cinneadh ar aois gheofhisiciúil an Domhain.

Bhí Thomson gníomhach i dteileagrafaíocht faoin muir, rinne fionnachtana le húsáid na gcáblaí faoin muir, chabhraigh leis an mBreatain ionad róchéimiúil a bhaint amach i gcumarsáid dhomhanda sa 19ú céad.

Saol[cuir in eagar | athraigh foinse]

Rinne sé obair thábhachtach in Ollscoil Ghlascú agus é ag plé le anailís mhatamaiticiúil ar leictreachas agus teirmidinimic.

Tharraing a shaol mar aireagóir clú dó agus a d'fhág é ina dhuine saibhir laochmhar agus onórach.

Tagairtí[cuir in eagar | athraigh foinse]

↑ Hussey, Matt - Fréamh an Eolais (Coiscéim 20011)

[1] Hussey, Matt - Fréamh an Eolais (Coiscéim 20011)

[1]