William Thomson

William Thomson
	;
Ainm sa teanga dhúchais	(en) William Thomson, 1st Baron Kelvin
Beathaisnéis
Breith	26 Meitheamh 1824; Béal Feirste, Northern Ireland
Bás	17 Nollaig 1907 ; 83 bliana d'aois; An Leargaidh Ghallda, Scotland
Áit adhlactha	Abtheach Westminster
Ball de Chomhairle Dhlíthiúil na Ríochta Aontaithe
	1902 –
Ball de Theach na dTiarnaí
	23 Feabhra 1893 – 17 Nollaig 1907
36 Uachtarán an Chumainn Ríoga
	1890 – 1895 ; ← George Gabriel Stokes – Joseph Lister →
Faisnéis phearsanta
Reiligiún	Críostaí
Scoil a d'fhreastail sé/sí	Ollscoil Ghlaschú ; Ollscoil Cambridge ; Peterhouse, Cambridge ; Foras Ollscolach Bhéal Feirste
Comhairleoir dochtúireachta	William Hopkins
Áit chónaithe	Béal Feirste
Gníomhaíocht
Réimse oibre	Fisic, meicnic agus teirmidinimic
Gairm	fisiceoir, polaiteoir, scríbhneoir, múinteoir ollscoile, réalteolaí, matamaiticeoir, innealtóir
Fostóir	Ollscoil Ghlaschú
Ball de pháirtí polaitíochta	An Páirtí Aontachtach Liobrálach (1886–); An Páirtí Liobrálach (1865–1886)
Ball de	Acadamh Náisiúnta na nEolaíochtaí (comhalta iasachta de chuid Acadamh Náisiúnta na nEolaíochtaí) (1883–); Accademia delle Scienze di Torino (1881–); An Cumann Ríoga (1851–); Acadamh Ríoga Eolaíochtaí agus Litríochta na Danmhairge ; Acadamh Ríoga Ealaíon agus Eolaíochtaí na hÍsiltíre ; Accademia Nazionale delle Scienze detta dei XL ; Acadamh Rúiseach na nEolaíochtaí ; Acadamh Eolaíochtaí agus Daonnachtaí na Baváire ; Cumann Ríoga Dhún Éideann ; Acadamh Eolaíochtaí na hUngáire ; Acadamh Eolaíochtaí na Gearmáine, Leopoldina ; Acadamh Ealaíona agus Eolaíochtaí Mheiriceá ; Acadamh Ríoga na Sualainne um Eolaíocht ; Acadamh na nEolaíochtaí, Göttingen ; Acadamh Ríoga na Prúise um Eolaíocht
Mac/iníon léinn de chuid	William Hopkins
Mac/iníon léinn	William Edward Ayrton
Ainm cleite	Lord Kelvin
Teangacha	Béarla
Saothar
	Saothar suntasach Ceilvin ;
Mac léinn dochtúireachta	Robert Mond
Eile
Teideal uasal	Barún Kelvin (1892–1907); Barún
Céile	Margaret Crum (1852–1870), bás a c(h)éile; Frances Anna Blandy (1874–1907), bás an duine
Athair	James Thomson agus Margaret Gardiner
Siblín	Elizabeth King
	Gradam a fuarthas (1905) John Fritz Medal (en) ; (1902) Ord Fiúntais; (1892) Bonn Helmholtz; (1884) Pour le Mérite für Wissenschaften und Künste; (1883) Bonn Copley; (1879) Bonn Albert; (1876) Bonn Matteucci; (1873) Duais Poncelet; (1861) Keith Medal (en) ; (1856) An Bonn Ríoga; (1856) Léacht Bakerian; (1851) Comhalta den Chumann Ríoga; Commandeur de la Légion d'honneur‎; Ard-Oifigeach den Légion d'honneur; Imperial Order of the Rose (en) ; Order of Leopold (en) ; Gunning Victoria Jubilee Prize (en) ; Ridire Baitsiléra; Order of the Sacred Treasure (en) ; ball oinigh de Manchester Literary and Philosophical Society (en) .; Knight Grand Cross of the Royal Victorian Order (en) ; Duais Smith ;
	Ainmnithe do (1907) Duais Nobel san Fhisic; (1906) Duais Nobel san Fhisic; (1903) Duais Nobel san Fhisic; (1902) Duais Nobel san Fhisic; (1901) Duais Nobel san Fhisic;
	Síniú

Ba fisiceoir matamaiticiúil agus innealtóir Éireannach é William Thomson, nó an Tiarna Chaolbheinn, an 1ú Barún Kelvin, OM, GCVO, PC, PRS, FRSE, (26 Meitheamh 1824 – 17 Nollaig 1907) a saolaíodh i mBéal Feirste.

Chuir Thomson go mór le tógáil na fisice mar disciplín^[1]. Bhí ról lárnach aige in aontú na heolaíochta sa chéad sin trí gach athrú fisiciúil a shamhlú mar fheiniméan a raibh baint éigin aige le fuinneamh. Fathach ab ea Thompson i bhfisic an chéid sin, díreach mar a bhí Newton sa 17ú céad agus Einstein sa 20ú céad.

Chabhraigh Thomson le bunú na fisice nua-aoisí, shaothraigh dara dlí na teirmidinimice, an dearbhscála teochta (in aonaid atá ainmnithe as: ceilviní), agus teoiric dhinimiciúil an teasa. D'fhorbair sé anailís mhatamaiticiúil an leictreachais, an mhaighnéadais, is na hidridinimice.

Scála teochta Kelvin[cuir in eagar | athraigh foinse]

Tá a ainm i mbéal an phobail toisc gurb é a d'fhorbair an scála Kelvin le haghaidh na dearbhtheochta a thomhais.

Bhronnadh an gradam Barún air as ucht a mhórghníomhartha.

Tá "Kelvin" díorthaithe ó ainm na habhann an abhainn Kelvin, a tharshreabhann Ollscoil Glascú na hAlban.

Aireagáin eile[cuir in eagar | athraigh foinse]

Leag Thomson bunús faoi theoiric leictreamaighnéadach an tsolais. Rinne sé cinneadh ar aois gheofhisiciúil an Domhain.

Bhí Thomson gníomhach i dteileagrafaíocht faoin muir, rinne fionnachtana le húsáid na gcáblaí faoin muir, chabhraigh leis an mBreatain ionad róchéimiúil a bhaint amach i gcumarsáid dhomhanda sa 19ú céad.

Saol[cuir in eagar | athraigh foinse]

Rinne sé obair thábhachtach in Ollscoil Ghlascú agus é ag plé le anailís mhatamaiticiúil ar leictreachas agus teirmidinimic.

Tharraing a shaol mar aireagóir clú dó agus a d'fhág é ina dhuine saibhir laochmhar agus onórach.

Tagairtí[cuir in eagar | athraigh foinse]

↑ Hussey, Matt - Fréamh an Eolais (Coiscéim 20011)

[1] Hussey, Matt - Fréamh an Eolais (Coiscéim 20011)

[1]