Tolúéin
Is comhdhúil aramatach malartaithe é tolúéin, ar a dtugtar meitilbeinséin freisin i gcóras AIGCF.
Is leacht gan dath, dothuaslagtha in uisce é agus an boladh a bhaineann le caolaitheoirí péinte. Is díorthach beinséine monamhalartaithe é, comhdhéanta de ghrúpa meitile (CH3) atá ceangailte le grúpa feinile. Mar sin, is é meitilbeinséin a ainm córasach AIGCF.
Úsáidtear tolúéin go príomha mar bhunábhar tionsclaíoch agus mar thuaslagóir. Mar an tuaslagóir i roinnt caolaitheoirí péinte, marcóirí buan, stroighne teagmhála agus cineálacha áirithe gliúnna, úsáidtear tolúéin uaireanta mar ionanálach áineasa agus tá an poitéinseal aige dochar néareolaíoch tromchúiseach a dhéanamh.
Stair[cuir in eagar | athraigh foinse]
D'aonraigh an gceimiceoir Polannach Filip Walter an chomhdhúil den chéad uair sa bhliain 1837, trí ola péine a dhriogadh agus ghlaoigh sé rétinnaphte [1] air. Sa bhliain 1841, d'aonraigh an poitigéir Francach Henri Étienne Sainte-Claire Deville hidreacarbón ó Bhalsam de Tolú nó Balsamum tolutanum (eastóscán aramatachh as an gcrann trópaiceach Colóime Myroxylon balsamum), a d'aithin Deville a bheith cosúil le rétinnaphte Walter agus le beinséin; mar sin ghlaoigh sé an benzoène ar an hidreacarbóin nua.[2] Sa bhliain 1843, mhol Jöns Jacob Berzelius an t-ainm toluin.[3] Sa bhliain 1850, d'aonraigh an poitigéir Francach Auguste Cahours ó dhriogáit adhmaid hidreacarbón a d'aithin sé a bheith cosúil le benzoène Deville agus a d'ainmnigh Cahours toluène.[4]
Tagairtí[cuir in eagar | athraigh foinse]
- ↑ Féach
- Pelletier and Walter (1837) "Examen des produits provenant du traitement de la résine dans la fabrication du gaz pour l'éclairage" Curtha i gcartlann 2016-10-21 ar an Wayback Machine (Examination of products arising from the treatment of resin during the production of illuminating gas), Comptes rendus, 4 : 898–899.
- Pelletier and Philippe Walter (1838) "Examen des produits provenant du traitement de la résine dans la fabrication du gaz pour l'éclairage," Curtha i gcartlann 2022-09-13 ar an Wayback Machine Annales de Chimie et de Physique, 2nd series, 67 : 269-303. Toluene is named on pp. 278-279: "Nous désignerons la substance qui nous occupe par le nom de rétinnaphte, qui rappelle son origine et ses propriétés physiques (ρητίνη-νάφτα)." (We will designate the substance that occupies us by the name of rétinnaphte, which recalls its origin and its physical properties (ρητίνη-νάφτα [resin-naphtha]).
- ↑ Féach:
- Deville (1841) "Recherches sur les résines. Étude du baume de Tolu" Curtha i gcartlann 2016-10-21 ar an Wayback Machine (Investigations of resins. Study of Tolu balsam), Comptes rendus, 13 : 476–478.
- H. Deville (1841) "Recherches chimiques sur les résines; Premier mémoire" Curtha i gcartlann 2021-05-02 ar an Wayback Machine (Chemical investigations of resins; first memoir), Annales de Chimie et de Physique, 3rd series, 3 : 151-195. Deville names toluene on p. 170: "J'ai adopté, pour le corps qui m'occupe dans ce moment, le nom de benzoène, qui rappelle, dans les baumes dont il provient, ce caractère presque générique qui est de contenir de l'acide benzoïque." (I've adopted, for this substance that occupies me at the moment, the name benzoène, which recalls, in the balsams from which it comes, that character which is contained in benzoic acid.)
- "Henri Étienne Sainte-Claire Deville: A physician turned metallurgist" (2004). Journal of Materials Engineering and Performance 13 (2): 117–118. doi: . Bibcode: 2004JMEP...13..117W.
- ↑ Jacob Berzelius (1843) Jahres Berichte, 22 : 353-354. Curtha i gcartlann 2022-09-13 ar an Wayback Machine.
- ↑ Féach:
- "Recherches sur les huiles légères obtenues dans la distillation du bois" (as French) (1850). Comptes Rendus 30: 319–323 (320).
- "Auguste André Thomas Cahours" (October 2013). Educación Química 24 (4): 451–460. doi: .