An difríocht idir athruithe ar: "Itriam"
m r2.7.3) (róbat ag suimiú: tl:Yttrium |
m Bot: Migrating 98 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q941 (translate me) |
||
| Líne 24: | Líne 24: | ||
[[Catagóir:Dí-ocsaídeoirí]] |
[[Catagóir:Dí-ocsaídeoirí]] |
||
{{Nasc AR|en}} |
{{Nasc AR|en}} |
||
[[af:Yttrium]] |
|||
[[am:ይትሪየም]] |
|||
[[an:Itrio]] |
|||
[[ar:إتريوم]] |
|||
[[az:İttrium]] |
|||
[[be:Ітрый]] |
|||
[[be-x-old:Ітар]] |
|||
[[bg:Итрий]] |
|||
[[bn:ইট্রিয়াম]] |
|||
[[br:Itriom]] |
|||
[[bs:Itrij]] |
|||
[[ca:Itri]] |
|||
[[ceb:Itriyo]] |
|||
[[ckb:ئیتیریۆم]] |
|||
[[co:Ittriu]] |
|||
[[cs:Yttrium]] |
|||
[[cv:Иттри]] |
|||
[[cy:Ytriwm]] |
|||
[[da:Yttrium]] |
|||
[[de:Yttrium]] |
|||
[[el:Ύττριο]] |
|||
[[en:Yttrium]] |
|||
[[eo:Itrio]] |
|||
[[es:Itrio]] |
|||
[[et:Ütrium]] |
|||
[[eu:Itrio]] |
|||
[[fa:ایتریم]] |
|||
[[fi:Yttrium]] |
|||
[[fr:Yttrium]] |
|||
[[fur:Itri]] |
|||
[[gl:Itrio]] |
|||
[[gv:Yttrium]] |
|||
[[hak:Yet]] |
|||
[[he:איטריום]] |
|||
[[hi:इत्रियम]] |
|||
[[hif:Yttrium]] |
|||
[[hr:Itrij]] |
|||
[[hu:Ittrium]] |
|||
[[hy:Իտրիում]] |
|||
[[ia:Yttrium]] |
|||
[[id:Itrium]] |
|||
[[io:Yitrio]] |
|||
[[is:Yttrín]] |
|||
[[it:Ittrio]] |
|||
[[ja:イットリウム]] |
|||
[[jbo:jinmrtitri]] |
|||
[[jv:Itrium]] |
|||
[[ka:იტრიუმი]] |
|||
[[kn:ಇಟ್ರಿಯಮ್]] |
|||
[[ko:이트륨]] |
|||
[[ku:Îtriyûm]] |
|||
[[kv:Иттрий]] |
|||
[[la:Yttrium]] |
|||
[[lb:Yttrium]] |
|||
[[lij:Ittrio]] |
|||
[[lt:Itris]] |
|||
[[lv:Itrijs]] |
|||
[[mk:Итриум]] |
|||
[[ml:യിട്രിയം]] |
|||
[[mn:Иттри]] |
|||
[[mr:इट्रियम]] |
|||
[[mrj:Иттрий]] |
|||
[[ms:Itrium]] |
|||
[[nl:Yttrium]] |
|||
[[nn:Yttrium]] |
|||
[[no:Yttrium]] |
|||
[[oc:Itri]] |
|||
[[pl:Itr]] |
|||
[[pnb:ایتریم]] |
|||
[[pt:Ítrio]] |
|||
[[qu:Itriyu]] |
|||
[[ro:Ytriu]] |
|||
[[ru:Иттрий]] |
|||
[[scn:Ittriu]] |
|||
[[sh:Itrijum]] |
|||
[[simple:Yttrium]] |
|||
[[sk:Ytrium]] |
|||
[[sl:Itrij]] |
|||
[[sq:Itriumi]] |
|||
[[sr:Итријум]] |
|||
[[stq:Yttrium]] |
|||
[[sv:Yttrium]] |
|||
[[sw:Ytri]] |
|||
[[ta:யிற்றியம்]] |
|||
[[th:อิตเทรียม]] |
|||
[[tl:Yttrium]] |
|||
[[tr:İtriyum]] |
|||
[[ug:ئىتترىي]] |
|||
[[uk:Ітрій]] |
|||
[[uz:Ittriy]] |
|||
[[vep:Ittrii]] |
|||
[[vi:Yttri]] |
|||
[[war:Itryo]] |
|||
[[xal:Иттриум]] |
|||
[[yi:איטריום]] |
|||
[[yo:Yttrium]] |
|||
[[zh:钇]] |
|||
[[zh-yue:釔]] |
|||
Leagan ó 15:33, 9 Márta 2013
Teimpléad:Dúil cheimiceach bosca eolais Is é an t-itriam dúil uimhir a 39 i dtábla peiriadach na ndúl. Is é an giorrúchán a sheasann dó ná Y, agus é 88.905859(2) g mol-1 ar mheáchan adamhach. Miotal trasdultach atá ann agus é geal miotalach ina chosúlacht, ar nós an airgid. Ó thaobh na ceimice de, tá sé sách cosúil leis na lantainídí, agus is gnách é a aicmiú mar mhiotal tearc-chré, in éineacht leis na lantainídí agus an scaindiam. Bíonn sé ar fáil sna mianraí céanna leis na miotail tearc-chré eile - mianraí a dtugtar tearcithreacha orthu. Níl ach aon iseatóp cobhsaí amháin aige, 89Y, agus sin é an t-aon iseatóp amháin atá ar fáil sa dúlra.
Fuair an t-itriam a ainm ó Ytterby, sráidbhaile beag sa tSualainn. Trí dhúil eile a bhfuil a n-ainmneacha bunaithe ar Ytterby is ea iad teirbiam, itéirbiam, agus eirbiam. Miotail tearc-chré iad go léir. Ba é an ceimiceoir Fionlannach Johan Gadolin a d'aithin an chéad uair gur dúil ar leith a bhí i gceist leis an itriam, sa bhliain 1794. Thit sé ar chrann an cheimiceora Ghearmánaigh Friedrich Wöhler an dúil nua a aonrú ina miotal glan, sa bhliain 1828.
Is é +3 an uimhir ocsaídiúcháin is tábhachtaí atá ag an itriam, cosúil lena lán miotail tearc-chré eile. Le fírinne, is ar éigean is féidir uimhreacha ocsaídiúcháin eile a aithint aige. Comhdhúile tipiciúla iad an trí-ocsaíd dé-itriam, Y2O3, an trífhluairíd itriam YF3, an tríchlóiríd itriam YCl3 agus an tríbhróimíd itriam YBr3. Amach ón bhfluairíd agus ón ocsaláit, bíonn na salainn itriam sothuaslagtha san uisce - an níotráit itriam Y(NO3)3, an tsulfáit itriam Y2(SO4)3, an trí-iaidíd itriam YI3 san áireamh.
Cé go dtugtar "miotal tearc-chré" ar an itriam, níl sé chomh tearc sa dúlra is a shílfeá: tá sé ar an 28ú dúil is coitianta i screamh an Domhain, agus é 400 oiread níos coitianta ná an t-airgead geal. Tá sé deacair itriam a dhealú ó na lantainídí, go háirithe na lantainídí troma, bíodh is go bhfuil sé i bhfad níos éadroime ná na lantainídí go léir. Is iad na mianraí is tábhachtaí mar fhoinse itriam ná an mhonaisít, an xéinitím, an tsamairscít agus an fheargasainít.
Is iomaí úsáid a bhaintear as an itriam: le dath dearg a chruthú sna teilifíseáin daite; i leictreoidí na spréachphlocóidí; agus i gcóimhiotail - le cupla sampla a lua. Teimpléad:Nasc AR