Seán Ó Siadhail
| Beathaisnéis | |
|---|---|
| Breith | 16 Eanáir 1950 |
| Bás | 12 Lúnasa 2006 56 bliana d'aois |
| Gníomhaíocht | |
| Gairm | scríbhneoir  |
| Teangacha | An Ghaeilge |
Scríbhneoir Gaeilge as Chúige Uladh a bhí i Seán Ó Siadhail (1950-2006).[1][2] Foilsíodh seacht leabhar dá chuid ar meascán d’úrscéalta agus de ghearrscéalta iad. Bhuaigh gearrscéalta dá chuid duaiseanna i gcomórtais Oireachtais i 1988 agus 1995.
Saol
[cuir in eagar | athraigh foinse]Is i nDoire Cholm Cille, i dTuaisceart Éireann, a rugadh Seán Ó Siadhail, an 16 Eanáir 1950. Ba ghréasaí a athair John, a d’éag in 2005, agus bhí a mháthair Nora Doherty, a mhaireann fós, ag obair i siopa báicéireachta. Tá ceathrar deirfiúracha agus beirt deartháireacha aige. [Is duine acu sin Pádraig Ó Siadhail, a bhfuil idir úrscéalta, ghearrscéalta agus taighde foilsithe aige féin i nGaeilge fosta.] Bhí triúr iníonacha agus beirt mhac ag Seán agus Éilís, a bhean chéile.
Fuair Seán a chuid bunscolaíochta i Scoil na mBuachaillí, ar Shráid Helen i nDoire agus a chuid meánscolaíochta i gColáiste Choilm sa chathair chéanna. D’fhág sé Doire sa bhliain 1968 le dul le sagartóireacht i gColáiste Phádraig, Má Nuad (Ollscoil na hÉireann, Má Nuad anois). Ní raibh sé i bhfad ansin gur athraigh sé a intinn ach lean sé don staidéar. Bhain sé céim amach sa Ghaeilge agus sa Fhraincis sa bhliain 1972. Phós sé bliain níos deireanaí agus chuir sé féin agus a bhean fúthu i gContae na Mí.
Bhí sé ina mhúinteoir Gaeilge agus Fraincise ar feadh a shaoil oibre. Bhí sé ag obair i ngairmscoil Bhaile Átha Troim agus i ngairmscoil Bhaile Átha Buí, i gContae na Mí, ar feadh tréimhse fada. Ansin, nuair a bunaíodh Coláiste Pobail lán-Ghaeilge i nGaeltacht Ráth Chairn, d’éirigh leis aistriú ansin mar a rinne roinnt mhaith múinteoirí eile ar chainteoirí dúchais agus cainteoirí líofa iad. Thaistil sé idir Ráth Chairn agus Baile Átha Buí go dtí go bhfuair sé post mar leas-phríomhoide feidhmeach i mBaile Átha Buí. Ceapadh mar phríomhoide na scoile sin é níos deireanaí. D’éirigh sé as an obair agus fuair pinsean sa bhliain 2005. Maraíodh é i dtimpiste agus é sa Spáinn i mí Lúnasa an bhliain ina dhiaidh sin.[2] Meastar gur bhuail scairdscí é agus é ag snámh san fharraige amach ó thrá bheag, áit a raibh sé ar saoire. Cuireadh i reilig cóngarach dá theaghlach i gContae na Mí é.
Saothar
[cuir in eagar | athraigh foinse]Saothar ficsin is mó a d'fhoilsigh Seán ach bhí spéis mhór aige riamh i gcúrsaí léinn agus i litríocht na Gaeilge ó thús an 20ú haois. Bhain sé amach Máistreacht sa Ghaeilge in Ollscoil na hÉireann, Má Nuad agus rinne sé a thráchtas ar ghearrscéalaíocht na Gaeilge. Bhíodh sé i gcónaí ag scríobh giotaí beaga ficsin agus foilsíodh a chéad saothar, cnuasach gearrscéalta, sa bhliain 1982 agus é 32 bliain d’aois. Foilsíodh ceithre úrscéal dár scríobh sé agus trí ghearrscéal. Bhuaigh gearrscéalta dá chuid duaiseanna i gcomórtais Oireachtais i 1988 agus 1995. Foilsíodh corraiste leis in Comhar agus in An tUltach agus foilsíodh roinnt gearrscéalta leis san iris idirlín Beo!. Bhí sé i mbun tráchtais dochtúireachta ar Phádraig Ó Conaire, faoi stiúir an Dr Pádraigín Riggs, i gColáiste na hOllscoile, Corcaigh, tráth ar bhásaigh sé.
Litríocht dá chuid a foilsíodh
[cuir in eagar | athraigh foinse]- Scéalta Mhac an Ghobáin, Foilseacháin Náisiúnta Teoranta, Baile Átha Cliath, 1982 (cnuasach gearrscéalta)
- Ashling Glass, Coiscéim, Baile Átha Cliath, 1985 (úrscéal)
- Miodamas, Coiscéim, Baile Átha Cliath, 1989 (cnuasach gearrscéalta)
- Comhad Caoch, Coiscéim, Baile Átha Cliath, 1993 (úrscéal)
- SSTTTC, Coiscéim, Baile Átha Cliath, 1997 (úrscéal)
- Cuid na Trua, Coiscéim, Baile Átha Cliath, 1997 (cnuasach gearrscéalta)
- Finnscéalaíocht an Ghrá, Coiscéim, Baile Átha Cliath, 2004 (úrscéal)
Bronnadh duais Oireachtais ar dhá cheann de na scéalta sa chnuasach Cuid na Trua.
Aistí liteartha
[cuir in eagar | athraigh foinse]- ‘Gruagach an Tobair’, Comhar, Imleabhar 41, Uimhir 3 & 4, 1982 (aiste faoi Phádraig Ó Séaghda)
- ‘Pádraig Mac Piarais P.H.D.?’, Comhar, Imleabhar 42, Uimhir 11, 1983 (aiste)
- ‘Caidé a d’imigh ar Fhear na haislinge?’, Irisleabhar Mhá Nuad, 1986 (aiste critice faoi shaothar Mháire - Séamus Ó Grianna)
- ‘Pádraic Ó Conaire, reacaire nach iontaofa’, An tUltach, Imleabhar 62, Uimhir 1 & 2, 1985
Giotaí fánacha
[cuir in eagar | athraigh foinse]- ‘Tuismitheoirí’, Feasta, Feabhra 2005 Curtha i gcartlann 2007-11-18 ar an Wayback Machine 3 Márta 2009
- ‘Searasad’, Beo!, eagrán 43, Samhain 2004[nasc briste go buan]
- ‘Turasóirí’, Beo!, eagrán 60, Aibreán 2006[nasc briste go buan]
Idir mhagadh agus dáiríre a bhíodh sé go minic ina chuid scríbhneoireachta agus thaitin sé leis a bheith ag cleasaíocht le struchtúr an scéil.
Saothair ina luaitear é
[cuir in eagar | athraigh foinse]- Titley, Alan, An tÚrscéal Gaeilge, An Clóchomhar Tta, Baile Átha Cliath, 1991
- Ó Cearnaigh, Seán, Scríbhneoirí na Gaeilge 1945-1995, Comhar Teoranta, Baile Átha Cliath, 1995
- Lander, Ben, Irish Voices, Irish Lives, Brandon, Co. Kerry, 1997 (agallamh i mBéarla le Seán Ó Siadhail)
- Uí Nia, Gearóidín (eag.), Eolaire Chló Iar-Chonnachta de Scríbhneoirí Gaeilge, Cló Iar-Chonnachta, Indreabhán, 1998
- Ní Dhonnchadha, Aisling, Idir dhúchas agus dualgas: Staidéar ar Charachtair Mhná sa Ghearrscéal Gaeilge 1940-1990, An Clóchomhar Tta, 2002
- Ní Mhurchú, Máire agus Breathnach, Diarmuid, Beathaisnéis a Naoi: Forlíonadh agus Innéacsanna, An Clóchomhar Tta, Baile Átha Cliath, 2007
Tagairtí
[cuir in eagar | athraigh foinse]- ↑ Diarmuid Breathnach agus Máire Ní Mhurchú. “Ó SIADHAIL, Seán (1950–2006) | ainm.ie” (ga). An Bunachar Náisiúnta Beathaisnéisí Gaeilge (Ainm.ie). Dáta rochtana: 2024-02-19.
- ↑ 2.0 2.1 http://www.beo.ie/alt-sean-o-siadhail-1950-2006.aspx