Rogallach mac Uatach
| Beathaisnéis | |
|---|---|
| Bás | 649 |
| Gníomhaíocht | |
| Gairm | monarc  |
| Teaghlach | |
| Páiste | Ceallach mac Raghallaigh, Fergus mac Rogallach Ó Briuin |
| Athair | Uada mac Aodha |
| Duine muinteartha | Domhnall mac Cathail (garmhac) Muiredach Muillethan (garmhac) |
Rí na gConnacht de chlann Uí Bhriúin ba ea Raghallach mac Uada (Sean-Ghaeilge Rogallach mac Uatach) (bás 649[1]). Uada mac Aodha (bás 600), iar-rí, ba ea a athair.[2] Phós sé Muireann de Cineál Chairbre, the gar-dhubhó an Ardrí, Tuathal Maolgharbh (bás 544).[3]
Tháinig Raghallach i gcoróin tar éis dó an t-iar-rí, Colmán mac Cobhthaigh de chlann Uí Fhiachrach Aidhne (bás 622), a chloí i gCath Cenbuigi (Canbo, Contae Ros Comáin). Molann Francis Byrne gurbh é siúd an chéad duine dá chlann a raibh go deimhin ina rí Chonnacht.[4] Dar le Seathrún Céitinn, d'eagraigh Raghallach cruinniú leo siúd a d'fhéadfadh a choróin a éileamh, agus mharaigh sé go fealltach a nia ann.
Bhí caidreamh colach ag Raghallach lena iníon, údar mór díomá dá bhean chéile Muireann, a tribe gearán leis an Ardrí. Níor éirigh le hidirghuí Naomh Fhéichín fiú a bhéasa a athrú.
Ag seilg lá, ghoin sé fia lena shleá. Lean sé é ach bhí an fia maraithe cheana ag beirt sclábhaithe. D'éiligh sé an fhiafheoil uathu, ach mharaigh na sclábhaithe é ar a chapall bán.[5]
Insítear i nAnnála Tiarnaigh gurbh é a mharfóir ná Máel Brigte mac Mothlachán de Corco Cullu, aitheachthuath Chiarraí Aoí, dream mór ar Mag nAí, críocha dúchais Uí Bhriúin.[4]
I measc a mhac, bhí a leanas:
- Cathal (bás 680) a bhain díoltas as a bhás[6]
- Ceallach (bás 705), rí Chonnacht
- Fearghas (bás 654), sinsear rítheaghlach Uí Bhriúin Aoi.
Féach freisin
[cuir in eagar | athraigh foinse]Foinsí
[cuir in eagar | athraigh foinse]- Annála Tiarnaigh
- Seathrún Céitinn, Foras Feasa ar Éirinn
- T. M. Charles-Edwards, Early Christian Ireland
- Francis J.Byrne, Irish Kings and High-Kings
- Daniel P. McCarthy, The Chronology of the Irish Annals
Naisc sheachtracha
[cuir in eagar | athraigh foinse]Tagairtí
[cuir in eagar | athraigh foinse]- ↑ Daniel P. McCarthy, The Chronology of the Irish Annals
- ↑ Francis J.Byrne, Irish Kings and High-Kings, Tábla 19
- ↑ Dobbs, Margaret E., “The Ban-shenchus [cuid 2]”, Revue Celtique 48 (1931), lch. 180: Muirend ingen Mail Duin m. Suibne m. Aeda m. Garbain m. Thuathail Mail Gairb, bean Ragallaig (ob. 648) m. Uadach, mathair a tri mac. I. Feargus (ob. 649) 7 Cathal 7 Cellach: 7 ba bean do Diarmaid (ob. 664) m. Aeda Slaini in Muireand sin.
- ↑ 4.0 4.1 Byrne, lch. 246
- ↑ Seathrún Céitinn, Foras Feasa ar Éirinn, Leabhar III, ll. 131-135
- ↑ Annála Tiarnaigh, AT T649.1