Jump to content

Piostáis

Ón Vicipéid, an chiclipéid shaor.
WD Bosca Sonraí Ainmhí BheoPiostáis
Pistacia vera Cuir in eagar ar Wikidata

Grianghraf de Pistacia vera 'Kerman' ag an Desert Demonstration Garden i Las Vegas le torthaí ag tosú a oscailt. Cuir in eagar ar Wikidata
Sonraí
Is foinse é an tacsón seo decnó piostáise agus ola phiostáise Cuir in eagar ar Wikidata
Planda
Cineál an toraidhdrúp Cuir in eagar ar Wikidata
Stádas caomhnaithe
Speiceas beagnach faoi bhagairt
UICN63497 Cuir in eagar ar Wikidata
Tacsanomaíocht
For-ríochtEukaryota
RíochtPlantae
OrdSapindales
FineAnacardiaceae
GéineasPistacia
SpeiceasPistacia vera Cuir in eagar ar Wikidata
L., 1753

Crann beag duillsilteach a fhásann 6 m ar airde, dúchasach d'iarthar na hÁise is ea an phiostáis. Na duilleoga cleiteach le 3-5 duilleoigín, is gais rud beag eiteach; na bláthanna scothghlas i gcinn fhada scaoilte; an toradh 2.0-2.5 cm ar leithead, dearg/donn, cosúil le cnó. Fástar go forleathan í le haghaidh a síolta inite a úsáidtear i sócamais.

Is minic a mhearaítear Pistacia vera le speicis eile sa ghéineas Pistacia ar a dtugtar piostáisí freisin. Is féidir na speicis eile seo a idirdhealú ag a gcuid dáiltí geografacha (san fhiántas) agus a gcuid síolta atá i bhfad níos lú agus a bhfuil sliogáin bhoga acu.

Tagann an téarma «piostáis» tríd an Laidin pistacium ón Ghréigis pistakion πιστακιον , é féin díorthaithe ón Mheán-Peirsis pistakē.[1]

Tá an crann pistéise dúchasach do réigiúin na hÁise Láir, lena n-áirítear an Iaráin agus an Afganastáin sa lá atá inniu ann.[2][3][4][5] Léiríonn seandálaíocht gur bia coitianta a bhí i síolta na piostáise chomh luath le 6750 RCR. Go dtí seo, téann an fhianaise is luaithe ar chaitheamh pistéise ar ais go dtí an Chré - umhaois i Lár na hÁise agus tagann sí ó Jarqoʻton, san an Bhaictria (n ó an Úisbéiceastáin sa lá atá inniu). [6][7]

  1. Pistachio, Dictionary.com
  2. Encyclopedia of Jewish Food
  3. "Pistacia vera L. | Plants of the World Online | Kew Science".
  4. "Pistachio | Description, Uses, & Nutrition" (en). “The pistachio tree is believed to be indigenous to Iran.”
  5. V. Tavallali and M. Rahemi (2007). "Effects of Rootstock on Nutrient Acquisition by Leaf, Kernel and Quality of Pistachio (Pistacia vera L.)". American-Eurasian J. Agric. & Environ. Sci., 2 (3): 240–246, 2007: 240. “Native P. vera forests are located in north eastern part of Iran particularly in Sarakhs region. This native P. vera is the origin of cultivated pistachio trees in Iran [1]. P. mutica is a wild species indigenous to Iran, growing with almond, oak and other forest trees common to most Alpine regions.” 
  6. D. T. Potts (21 May 2012). "A Companion to the Archaeology of the Ancient Near East, Volume 1". 
  7. Harlan Walker (1996). "Cooks and Other People".