Norman Haworth
Ceimiceoir Briotánach ab ea Walter Norman Haworth FRS [1](19 Márta 1883 – 19 Márta 1950) a raibh cáil air mar gheall ar a obair cheannródaíoch ar an aigéad ascorbach (vitimín C) agus é ag obair in Ollscoil Birmingham. Bhuaigh sé Duais Nobel sa Cheimic 1937 "for his investigations on carbohydrates and vitamin C".. Roinneadh an duais leis an gceimiceoir Eilvéiseach Paul Karrer as a chuid oibre ar vitimíní eile.[2][3]
Réitigh Haworth struchtúr ceart roinnt siúcraí, agus tá aithne air i measc ceimiceoirí orgánacha as an bhforbairt a rinne sé ar theilgean Haworth a aistríonn struchtúir siúcra tríthoiseach go foirm ghrafach dhéthoiseach áisiúil.
Gairm acadúil[cuir in eagar | athraigh foinse]
Tar éis dó a bheith ag obair le tamall ó bhí sé ceithre bliana déag d’aois i monarcha linóleum áitiúil Ryland a bhí á bhainistiú ag a athair, rinne sé staidéar agus d’éirigh leis sa scrúdú iontrála go hOllscoil Mhanchain i 1903 chun staidéar a dhéanamh ar cheimic. Lean sé tóraíocht an léinn seo in ainneoin go ndearna a thuismitheoirí díspreagadh gníomhach air. Bhain sé a chéim chéadonóracha amach i 1906. Tar éis dó céim mháistreachta a bhaint amach faoi William Henry Perkin, Jr., bronnadh Comhaltacht Taighde 1851 air ón Royal Commission for the Exhibition of 1851[4] agus rinne sé staidéar in Ollscoil Göttingen ag tuilleamh a PhD i saotharlann Otto Wallach tar éis bliana amháin staidéir. Lean DSc ó Ollscoil Mhanchain i 1911, agus ina dhiaidh sin chaith sé tamall gairid ag an gColáiste Impiriúil Eolaíochta agus Teicneolaíochta mar Thaispeántóir Sinsearach sa Cheimic.
Sa bhliain 1912 ceapadh Haworth ina léachtóir i United College of University of St Andrews in Albain agus chuir sé suim i gceimic charbaihiodráite, a bhí á fiosrú ag Thomas Purdie (1843 -1916) agus James Irvine (1877 -1952) i gCill Rìmhinn. Thosaigh Haworth a chuid oibre ar shiúcraí simplí i 1915 agus d'fhorbair sé modh nua chun éitear meitile siúcraí a ullmhú ag baint úsáide as sulfáit mheitile agus alcaile (ar a dtugtar anois Haworth methylation). Thosaigh sé ag staidéar ansin ar ghnéithe struchtúracha na ndeisiúicrídí. D’eagraigh Haworth na saotharlanna in Ollscoil Chill Rímhinn chun ceimiceáin agus drugaí a tháirgeadh do rialtas na Breataine le linn an Chéad Chogadh Domhanda (1914–1918).
Ceapadh é ina Ollamh le Ceimic Orgánach i gColáiste Armstrong (Newcastle upon Tyne) in Ollscoil Durham i 1920. An bhliain dár gcionn ceapadh Haworth ina Cheannaire ar Roinn na Ceimice sa choláiste. Ba le linn a chuid ama in Oirthuaisceart Shasana a phós sé Violet Chilton Dobbie.
Sa bhliain 1925 ceapadh é ina Ollamh Mason sa Cheimic in Ollscoil Birmingham (post a bhí aige go dtí 1948). I measc na nithe buan a rinne sé san eolaíocht bhí deimhniú roinnt struchtúr de shiúcraí atá gníomhach go hoptúil: faoi 1928, bhí struchtúir maltóis, ceallabóis, lachtóis, gentiobiose meibióis, gentianose, rafanóis, chomh maith leis an struchtúr tátaiméireach d'fháinne glúcóisíde de siúcraí aldós. D'fhoilsigh sé téacs clasaiceach sa bhliain 1929, The Constitution of Sugars.[5]
I 1933, agus é ag obair leis an Stiúrthóir Cúnta Taighde a bhí ann ag an am (Sir níos déanaí) Edmund Hirst agus foireann faoi stiúir an mhic léinn iardhochtúireachta Maurice Stacey (a bhain i 1956 an Cathaoirleach Mason céanna amach), tar éis an struchtúr ceart agus optúil-isiméireach a bhaint amach i gceart. nádúr vitimín C, thuairiscigh Haworth shintéis an vitimín. Thug an fiseolaí Ungárach Albert Szent-Györgyi a sampla tagartha tosaigh de “vitimín C in uisce-intuaslagtha” nó “aigéad heicsúrónach” (an t-ainm roimhe seo don chomhdhúil mar a bhaintear as táirgí nádúrtha) a sampla tagartha tosaigh do Haworth, a d’aimsigh a airíonna vitimíní mar aon le Charles Glen King, agus fuair sé amach le déanaí go bhféadfaí é a bhaint ar an mórchóir as paiprice Ungárach. In ómós d'airíonna frithscorbacha na comhdhúile, mhol Haworth agus Szent-Györgyi anois an t-ainm nua "a-scorbic acid"" don mhóilín, le haigéad L-ascorbach mar a ainm ceimiceach foirmiúil. Le linn an Dara Cogadh Domhanda, bhí sé ina bhall de Choiste MAUD a rinne maoirsiú ar thaighde ar thionscadal buama adamhach na Breataine.[6]
Tagairtí[cuir in eagar | athraigh foinse]
- ↑ "Walter Norman Haworth. 1883–1950" (1951). Obituary Notices of Fellows of the Royal Society 7 (20): 372–404. doi:. PMID 14894345. JSTOR 769026.
- ↑ Hirst (1951). "Walter Norman Haworth 1883-1950" 6: 1–9. doi:. ISBN 9780120072064. PMID 14894345.
- ↑ Hirst (1950). "Sir Norman Haworth". Nature 165 (4198): 587. doi:. PMID 15416703. Bibcode: 1950Natur.165..587H.
- ↑ 1851 Royal Commission Archives
- ↑ Foclóir Beathaisnéis Náisiúnta, Oxford (online ed.). Oxford University Press. doi:10.1093/ref:odnb/33772.
{{cite encyclopedia}}: Missing or empty|title=(cabhair) (Subscription or UK public library membership required.) - ↑ Earráid leis an lua: Invalid
<ref>tag; no text was provided for refs namedODNB2