Jalisco

Jalisco
Bratach
Mana	«Jalisco es México» «Jalisco no te rajes»
Suíomh
20.6764°N 103.3458°W / 20.6764; -103.3458
Stát ceannasach	Meicsiceo
Príomhchathair	Guadalajara
Daonra
Iomlán	7,844,830 (2015)
• Dlús	99.82 hab./km²
Tíreolaíocht
Cuid de	Western Mexico (en)
Achar dromchla	78,588 km²
Airde	1,355 m
Pointe is ísle	An tAigéan Ciúin
Ar theorainn le	Guanajuato Zacatecas Michoacán Colima Aguascalientes Nayarit
Sonraí stairiúla
Cruthú	1823
Eagraíocht pholaitiúil
Comhlacht reachtach	Congress of Jalisco (en)
• Gobharnóir Jalisco	Enrique Alfaro Ramírez (2018–)
Aitheantóir tuairisciúil
Cód poist	44-49
Lonnaithe i gcrios ama	UTC−06:00
Cód ISO 3166-2	MX-JAL
Eile
Suíomh gréasáin	jalisco.gob.mx

Ceann de stáit Mheicsiceo atá i Jalisco, nó Saorstát Flaithiúnais Jalisco (Spáinnis: Estado Libre y Soberano de Jalisco). Tá an stát seo suite ar chósta thiar Mheicsiceo, chois an Aigéin Chiúin, agus é ag críochantacht le hAguascalientes, Zacatecas, San Luis Potosí, Nayarit, Guanajuato, Michoacán, agus Colima. Is í Guadalajara príomhchathair an stáit, agus is é an ceantar timpeall Guadalajara an dara ceantar uirbeach is mó daonra i Meicsiceo - is é an ceantar timpeall na príomhchathrach an ceann is mó, ar ndóigh.

Fuair an stát a ainm ó na hAstacaigh. Is é is brí leis ina dteanga siúd (Nahuatl) ná "machaire gainimh" (xalli-ixtli-co: xalli = gaineamh, ixtli = aghaidh, -co = áit).

Deirtear gurb as Jalisco a tháinig dhá ghné thábhachtacha de chultúr Mheicsiceo - an tequila agus an mariachi. Is éard atá i gceist leis an tequila ná deoch láidir alcólach a dhriogtar as sú coipthe (pulque) an chineál agáibhe ghoirm (Agave tequilana) a bhíonn ag fás go flúirseach in ithir bholcánach Jalisco. Fuair an deoch a hainm ó chathair Tequila i Jalisco. Maidir le mariachi, is éard atá i gceist leis ná banna ceoltóirí a sheinneann ceol bíoga bríomhar. Is féidir banna mariachi a fháil ar cíos le haghaidh fleánna agus féastaí, agus bíonn na ceoltóirí seo in ann amhráin a chanadh freisin. Is iad na hionstraimí is minice a bhíonn acu ná trumpaí, veidhlíní agus giotáir éagsúla. Is iad an guitarrón (cineál dordghiotáir) agus an vihuela (giotár ardairde a bhfuil cúig théad ann) a dhéanann mariachi den bhanna ceoil.

Is í an Spáinnis an teanga is mó a labhraítear. Níl teanga bhundúchasach ach ag 1 % de mhuintir an stáit, agus is iad na teangacha is tábhachtaí acu seo ná an teanga Nahuatl - seanteanga na nAstacach arb í an teanga bhundúchasach is tábhachtaí i Meicsiceo inniu féin - an teanga Huichol - teanga a bhfuil lúb ghaoil aici leis an teanga Nahuatl - agus an teanga Purepecha, nach bhfuil gaolta ar bith aici.

Daoine cáiliúla ó Jalisco iad an scríbhneoir Juan Rulfo agus an ceoltóir Pedro Dimas atá ag iarraidh stíl cheoltóireachta na bPurepecha a chaomhnú agus a chraobhscaoileadh. Rugadh Dimas féin i mbaile beag iargúlta nach raibh ach an teanga Purepecha le cloisteáil ansin, agus bhí an cheoltóireacht i ndúchas a mhuintire.

Trá in Jalisco, baile beag iascaigh sa chúlra